Πώς θα μεγαλώνουμε χωρίς να γερνάμε
Οι επιπτώσεις της ηλικίας στην καθημερινότητα ή πώς θα μεγαλώνουμε χωρίς να γερνάμε
Μπορεί οι 25άρηδες να πιστεύουν ότι μετά τα 32 δεν είμαστε πια νέοι και ότι η 3η ηλικία αρχίζει από τα 54 – όπως έδειξε βρετανική δημοσκόπηση, όμως οι διαφορετικές εκτιμήσεις για το πότε αρχίζει η γήρανση οδήγησαν τον ΟΗΕ το 1982 να υιοθετήσει την ηλικία των 60 ετών. Διεθνώς όμως, η τρίτη ηλικία έχει θεσμοθετηθεί ότι ξεκινά από τα 65 έτη, ηλικία η οποία ταυτίζεται με την μέση ηλικία συνταξιοδότησης.
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα γήρανσης, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Γεροντολογικής και Γηριατρικής Εταιρείας καθ. Ιωάννης Καραϊτιανός, μίλησε στο in.gr για τη διαδικασία της γήρανσης, τις επιπτώσεις της, ενώ έδωσε και τη συμβουλή του για το τι πρέπει να κάνουμε ώστε να ελαχιστοποιήσουμε αυτές τις επιπτώσεις κατά το δυνατόν.
Ενεργός γήρανση δεν σημαίνει μόνο να περιορίσουμε τις ασθένειες και τις δυσλειτουργίες του γήρατος. Σημαίνει να μπορούν οι άνθρωποι να ζουν με ευημερία, να είναι ενεργοί στην κοινωνία και να καλύπτονται οι ανάγκες και επιθυμίες τους.
«Η φυσιολογική εξέλιξη του γήρατος συνδέεται άμεσα με τη νοσηρότητα», είπε ο κ. Καραϊτιανός και εξήγησε: «Όσο μεγαλώνουμε, έχουμε σταδιακή απώλεια μυϊκής μάζας σε χέρια και πόδια, με αποτέλεσμα να αδυνατίζουν οι τένοντες και οι σύνδεσμοι και να έχουμε συχνές πτώσεις.
Πώς θα μεγαλώνουμε χωρίς να γερνάμε
Η οστική μάζα επίσης ελαττώνεται, καθιστώντας τα οστά λιγότερο πυκνά και περισσότερο εύθραυστα με αποτέλεσμα την εμφάνιση οστεοπόρωσης και συχνών καταγμάτων.
Το καρδιαγγειακό σύστημα γίνεται λιγότερο αποδοτικό, καθώς ο καρδιακός μυς χάνει προοδευτικά τη δύναμη να ωθεί γρήγορα μεγάλες ποσότητες αίματος σε όλο το σώμα.
Το μέγεθος, δηλαδή ο όγκος του εγκεφάλου και ο αριθμός των νευρικών κυττάρων σε αυτόν, μειώνονται, εξ’ ου και η σταδιακή απώλεια μνήμης, ενώ υπάρχουν και πολλά άλλα προβλήματα όπως όρασης, όσφρησης, γεύσης, κατάποσης και πέψης που κάνουν την εμφάνισή τους με το γήρας και μπορούν να αποτελέσουν αιτίες νοσηρότητας».
«Όσο δεν προσέχουμε την υγεία μας και τον εαυτό μας τα προβλήματα αυτά επιδεινώνονται και τότε είναι που αρχίζουν οι «εκπτώσεις» στην ποιότητα ζωής μας», είπε χαρακτηριστικά και πρόσθεσε: «στην περίπτωση ύπαρξης χρονίου νοσήματος, π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, νεφρική ανεπάρκεια, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, καρδιαγγειακά νοσήματα, κλπ., η κατάσταση δυσχεραίνεται ακόμη περισσότερο».
Νοσήματα
Όπως τόνισε ο κ. Καραϊτιανός, τα χρόνια νοσήματα είναι σύνδρομα, φυσικές βλάβες, ανεπάρκειες, αναπηρίες και παθολογικές καταστάσεις που διαρκούν πλέον των τριών μηνών και τελικά οδηγούν σε ασθένειες και έκπτωση των φυσιολογικών σωματικών και πνευματικών ικανοτήτων ενός ανθρώπου. Έχουν σταθερή ανοδική πορεία τις τελευταίες δεκαετίες και αποτελούν πλέον την πρώτη αιτία θανάτου, σε αντίθεση με το παρελθόν που πρωτιά είχαν οι επιδημίες, οι λοιμώξεις και η έλλειψη συνθηκών υγιεινής.
Στατιστικά, ένας στους δύο ενήλικες θα έρθει κάποια στιγμή αντιμέτωπος με κάποιο χρόνιο νόσημα και πολλαπλή φαρμακευτική αγωγή εφ’ όρου ζωής, με αποτέλεσμα τη μείωση της ποιότητας ζωής του και τη σταδιακά φθίνουσα πορεία της ήδη εύθραυστης υγείας του.
Τα πιο διαδεδομένα χρόνια νοσήματα, σύμφωνα και με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, είναι οι καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως αγγειακά εγκεφαλικά, καρδιακές ανεπάρκειες, ισχαιμικές καρδιοπάθειες και αρτηριακή υπέρταση, ο καρκίνος, οι χρόνιες πνευμονοπάθειες όπως το βρογχικό ασθμα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, οι αρθρίτιδες και οστεοαρθρίτιδες, τα αυτοάνοσα νοσήματα, οι χρόνιες νεφρικές νόσοι, η άνοια και η νόσος Alzheimer, οι θυρεοειδοπάθειες, η κατάθλιψη, η οστεοπόρωση, η παχυσαρκία, η υπνική άπνοια, οι χρόνιες φλεγμονές και φλεγμονώδεις νόσοι και οι χρόνιες ηπατίτιδες.
Επιπτώσεις καθημερινά
Τα χρόνια νοσήματα έχουν σοβαρές και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην καθημερινότητα των ασθενών, με προβλήματα που συνδέονται με την οικογένεια αλλά και τον κοινωνικό περίγυρο.
Το χρονίως πάσχον άτομο αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες σε σωματικό, ψυχολογικό και οικονομικό επίπεδο.
Αδυναμία και συνεχής κόπωση, υποσιτισμός λόγω δυσκολιών στην πρόσληψη τροφής, δυσφορία ή και πόνος εξαιτίας της χρόνιας πάθησης και των αλλαγών που επιφέρει στο σώμα, προκαλούν αρνητικά συναισθήματα, όπως εκνευρισμό και άγχος και σε συνδυασμό με την αμφιβολία για την εξέλιξη της νόσου, το αβέβαιο μέλλον και τον φόβο για τον θάνατο, σταδιακά μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρότερες ψυχολογικές διαταραχές και, κυρίως, κατάθλιψη.
Η ώρα της γνώσης
Η στιγμή που το άτομο μαθαίνει ότι πάσχει από χρόνιο νόσημα αποτελεί από μόνο του ψυχικό τραύμα. Και φυσικά η κακή ψυχολογική κατάσταση επηρεάζει πολύ αρνητικά την εξέλιξη της νόσου και την επίδραση της θεραπευτικής αγωγής.
Επιπλέον, η μορφή της νόσου και πιθανές παρενέργειές της μπορούν να επιβάλουν απουσία από την εργασία, τροποποίηση και μείωση των καθημερινών δραστηριοτήτων, ενώ το κόστος περίθαλψης μιας χρόνιας ασθένειας με συστηματική φαρμακευτική αγωγή και ίσως επαναλαμβανόμενες εισαγωγές στο νοσοκομείο, μπορεί να είναι δυσβάσταχτο.
Μια χρόνια νόσος, αυτόματα επηρεάζει την ποιότητα ζωής, αφού το άτομο που πάσχει, συνήθως δεν μπορεί να ακολουθήσει το πρόγραμμα που είχε πριν νοσήσει, αναγκαζόμενο να στερηθεί πράγματα και δραστηριότητες που του έδιναν χαρά.
Ως παράδειγμα ο κ. Καραϊτιανός, έφερε την «έκπτωση» της δυνατότητας οδήγησης που είδαμε πρόσφατα, με τα τροχαία δυστυχήματα που προκλήθηκαν από ηλικιωμένους οδηγούς.
Εξήγησε ότι με την πάροδο της ηλικίας γίνονται εμφανείς οι επιπτώσεις από τα χρόνια νοσήματα, που αφήνουν το στίγμα τους, με αστάθεια, βαθμιαία έκπτωση μνήμης, αντανακλαστικών, όρασης και ακοής. Ταυτόχρονα, η λήψη διαφόρων ειδικών φαρμάκων, συχνή στην ηλικιακή αυτή ομάδα, μπορεί να προκαλεί διαταραχές στη διαύγεια και ανταπόκριση στις απαιτήσεις της οδήγησης.
Ειδικά για τα τελευταία συμβάντα, και καθώς δεν υπάρχει μια καθολικά αποδεκτή ευρωπαϊκή πρόταση για την οδήγηση σε προχωρημένες ηλικίες, η Ελληνική Γεροντολογική και Γηριατρική Εταιρεία πρότεινε τη διασφάλιση της πληρότητας και αξιοπιστίας των ιατρικών εξετάσεων των ηλικιωμένων οδηγών και τη δυνατότητα αξιολόγησης της ικανότητας οδήγησης και με πρακτική εξέταση. Αν υπάρχει ανάγκη, προτάθηκε η επανεκπαίδευση του ηλικιωμένου οδηγού ανά 2-3 έτη.
Υποβάθμιση ποιότητας ζωής
Ο καθηγητής υπογράμμισε ότι η διάγνωση και η διαχείριση μίας χρόνιας ασθένειας κλονίζει βασικές άμυνες και συνθήκες στην καθημερινότητα των ατόμων.
Επιπλέον, μία τέτοια κατάσταση επηρεάζει άμεσα την οικογένεια του ασθενούς, η οποία καλείται να σηκώσει το βάρος της σκληρής πραγματικότητας προσφέροντας ουσιαστική στήριξη σε πρακτικό και ψυχολογικό επίπεδο.
Ταυτόχρονα με την κλιμακούμενη απομάκρυνση και απομόνωση από δραστηριότητες, στενεύει και ο φιλικός κύκλος του ηλικιωμένου ατόμου.
Προετοιμασία για ενεργό γήρανση
«Το γήρας είναι φυσιολογική εξελικτική διαδικασία. Καθολική, εγγενής, προοδευτική και μη αναστρέψιμη», είπε ο κ. Καραϊτιανός, αναφέροντας πως σύμφωνα με τον ΠΟΥ, με τον όρο «ενεργός γήρανση», εννοούμε τη «διαδικασία της βελτιστοποίησης των ευκαιριών για υγεία, συμμετοχή, προσαρμοστικότητα και ασφάλεια, προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής καθώς οι άνθρωποι γερνούν».
Με δεδομένο λοιπόν ότι τα ηλικιωμένα άτομα ολοένα και πληθαίνουν, δικαίως η ενεργός γήρανση αποτελεί την απάντηση στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής που διανύουμε.
Η ενεργός γήρανση δεν σημαίνει μόνο να περιορίσουμε τις ασθένειες και τις δυσλειτουργίες που ακολουθούν το γήρας.
Σημαίνει να μπορούν οι άνθρωποι μετά τη συνταξιοδότηση να αξιοποιούν τις δυνατότητές τους, προκειμένου να ζουν με ευημερία και να είναι ενεργοί στην κοινωνία, με τέτοιο τρόπο που να καλύπτονται οι ανάγκες και οι επιθυμίες τους.
Χαρακτηριστικά της ενεργού ή αλλιώς ευδόκιμης γήρανσης αποτελούν η υψηλή γνωστική λειτουργικότητα του ατόμου, η ενεργή και παραγωγική συμμετοχή του στην κοινωνία, δηλαδή το να ζει δραστήρια και με ευημερία και ικανοποίηση από τη ζωή.
Πρόληψη
Για να φτάσουμε στο σημείο όμως να μιλάμε για ενεργό γήρανση πρέπει να έχουμε φροντίσει να καλλιεργήσουμε από πριν το έδαφος.
Την υγιή γήρανση καθορίζουν παράγοντες όπως η εκπαιδευτική και οικονομική κατάσταση, ο σωστός και υγιεινός τρόπος διαβίωσης από την παιδική ηλικία, η ισορροπημένη οικογενειακή ζωή και η κοινωνική συμμετοχή του ατόμου.
Αν εξαιρέσουμε τη γενετική, την οποία δεν είμαστε σε θέση να ελέγξουμε, υπάρχουν ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε για να διαχειριστούμε καλύτερα την υγεία μας, να ζήσουμε όσο το δυνατόν πιο ανεξάρτητα και να διατηρήσουμε την ποιότητα της ζωής μας καθώς μεγαλώνουμε.
Υγιής διαβίωση
Η φροντίδα της σωματικής μας υγείας απαιτεί την υιοθέτηση ενός υγιούς τρόπου διαβίωσης ακολουθώντας τους κανόνες της μεσογειακής διατροφής, την αποφυγή αλκοόλ και την υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης, αλατιού και ζωικών λιπών.
Απαιτεί, επίσης, διακοπή του καπνίσματος που ενοχοποιείται για πολλά δεινά της υγείας και σοβαρές -δύσκολα ή και καθόλου ιάσιμες- ασθένειες, καθώς και καλή ποιότητα ύπνου που βοηθά την καλή μνήμη και ψυχική διάθεση.
Φυσικά, δεν πρέπει να παραμελείται η επίσκεψη στον οικογενειακό γιατρό και οι τακτικοί προληπτικοί ιατρικοί έλεγχοι, προκειμένου να διαγνώσουμε οποιαδήποτε νόσο σε αρχικό στάδιο και να είναι εφικτή η ίαση.
Η σωματική δραστηριότητα ωστόσο, ήταν και παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος της υγιούς γήρανσης. Επιστημονικά στοιχεία αποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι που ασκούνται τακτικά όχι μόνο ζουν περισσότερο, αλλά μπορούν επίσης να ζήσουν καλύτερα, απολαμβάνοντας περισσότερα χρόνια ζωής χωρίς πόνο ή αναπηρία.
Επιπλέον, η άσκηση μπορεί να βοηθήσει τους ηλικιωμένους καθώς γερνούν, να διατηρήσουν τη μυϊκή μάζα και το σωστό σωματικό βάρος αποφεύγοντας φαινόμενα όπως η παχυσαρκία που αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου, αναπηρίας και πολλών ασθενειών όπως ο διαβήτης τύπου 2 και η υψηλή αρτηριακή πίεση ή αντίθετα το υπερβολικό αδυνάτισμα που οδηγεί σε αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος. Το περπάτημα, η κολύμβηση ή και η γιόγκα έστω και για 30 λεπτά την ημέρα, μας κάνουν πιο δραστήριους και μας γεμίζουν ενέργεια και καλή διάθεση.
Κοινωνικότητα
Περαιτέρω, η ψυχική υγεία και ευεξία, είναι απαραίτητες για τη συνολική υγεία και την ποιότητα ζωής μας. Επηρεάζει το πώς σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε, ενεργούμε, κάνουμε επιλογές και σχετιζόμαστε με τους άλλους. Εξάλλου, η σωστή διαχείριση της κοινωνικής απομόνωσης, της μοναξιάς, του στρες, της κατάθλιψης και της κακής ψυχικής διάθεσης που συνήθως συνοδεύουν την προχωρημένη ηλικία, συντελούν στην υγιή γήρανση.
Καθώς οι άνθρωποι γερνούν, αλλαγές όπως η απώλεια ακοής και όρασης, απώλεια μνήμης, αναπηρία, προβλήματα στην κυκλοφορία και απώλεια μελών της οικογένειας και φίλων μπορεί να δυσκολέψουν τη διατήρηση των κοινωνικών σχέσεων. Αυτό κάνει τους ηλικιωμένους ενήλικες να είναι κοινωνικά απομονωμένοι ή να αισθάνονται μόνοι.
Πολλές μελέτες αποδεικνύουν ότι η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση οδηγούν σε μεγαλύτερο κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις, πνευμονικές νόσους, κατάθλιψη και γνωστική εξασθένηση. Παραμένουμε σε επαφή με τα άτομα του οικογενειακού και φιλικού μας περιβάλλοντος ακόμη και μέσω τηλεφώνου, βγαίνουμε μία βόλτα, επισκεπτόμαστε μουσεία και θέατρα και αναζητούμε κοινωνικές και εθελοντικές δραστηριότητες στις οποίες θα μπορούσαμε να λάβουμε μέρος προκειμένου να παραμείνουμε ενεργοί σωματικά, πνευματικά και ψυχικά.
Κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες
Φυσικά, πολλά από τα παραπάνω έχουν άμεση σχέση με την οικονομική κατάσταση του ατόμου και εδώ ακριβώς είναι που η πολιτεία πρέπει να συμβάλει με χάραξη ισχυρής κοινωνικής πολιτικής προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι αυτονόητο ότι οι χαμηλοί μισθοί και ιδιαίτερα οι συντάξεις, η πολυπλοκότητα του εθνικού συστήματος υγείας, η δύσκολη πρόσβαση σε προληπτικούς ελέγχους με αναμονή πολλών μηνών, η έλλειψη ευκαιριών για κοινωνική συμμετοχή των ατόμων της τρίτης ηλικίας, ο αποκλεισμός τους από την αγορά εργασίας μετά τη συνταξιοδότηση δεν ευνοούν την ενεργό γήρανση.
Ωστόσο έχουν γίνει σημαντικά βήματα σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο ως προς την εκπαίδευση και κατάρτιση με προοπτική διά βίου μάθησης, βελτίωση του εκπαιδευτικού επιπέδου, αξιοποίηση στο έπακρο του εργασιακού βίου με ενδυνάμωση της παραγωγικότητας, της καινοτομίας και των επιχειρηματικών ευκαιριών, πρόσβαση σε δραστηριότητες μετά τη συνταξιοδότηση, ανάπτυξη ισχυρών δομών υγείας και συστημάτων μακροχρόνιας φροντίδας, βελτίωση της ευημερίας μέσω της διαγενεακής αλληλεγγύης κ.ά.
Όμως πρόκειται για ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο θέμα που απαιτεί τη σύμπραξη τόσο δημόσιων φορέων και θεσμών όσο και ιδιωτικών οργανισμών και του εθελοντικού κινήματος προκειμένου να έχουμε απτά αποτελέσματα τα επόμενα χρόνια.
Πηγή:in.gr
