Μήπως το παιδί σου έχει αναλάβει τον ρόλο του γονέα;

 

Μήπως το παιδί σου έχει αναλάβει τον ρόλο του γονέα;

Μήπως το παιδί σου έχει αναλάβει τον ρόλο του γονέα;

 

Σε μια υγιή σχέση γονέα-παιδιού, οι γονείς είναι αυτοί που θα πρέπει να παρέχουν ασφάλεια στα παιδιά τους και να έχουν ως κύριο μέλημά τους να καλύπτουν τις πρακτικές αλλά και τις συναισθηματικές τους ανάγκες.

Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις, δημιουργείται μία αντιστροφή των ρόλων και τα παιδιά καταλήγουν να αναλαμβάνουν παραπάνω ευθύνες από όσες κανονικά τους αναλογούν.

 

Αυτή η προβληματική δυναμική μπορεί να κατακλύσει τα παιδιά της οικογένειας με παραπάνω ευθύνες από αυτές που μπορούν να αναλάβουν, δεδομένης της ηλικίας τους.

Αυτή η αντιστροφή του γονεϊκού ρόλου μπορεί να δημιουργήσει τραύματα σε παιδιά και εφήβους και να οδηγήσει σε προβλήματα ψυχικής υγείας, διατροφικές διαταραχές, στη χρήση ουσιών αλλά και στη δυσκολία δημιουργίας ή διατήρησης σχέσεων.

 

Τι σημαίνει ότι το παιδί έχει αναλάβει τον ρόλο του γονέα;

Σημαίνει ότι ένα παιδί έχει αναλάβει ευθύνες που είναι ακατάλληλες για το στάδιο ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται και ο λόγος που το κάνει είναι για να διασφαλίσει την συναισθηματική, σωματική ή/και ψυχική ευημερία της οικογένειάς του.

Αυτή η αντιστροφή του γονεϊκού ρόλου έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να γίνονται φροντιστές προτού να είναι σωματικά, διανοητικά ή συναισθηματικά έτοιμα για μια τέτοια ευθύνη.

Όσον αφορά τους εφήβους, δεν είναι τόσο ασυνήθιστο π.χ. να αναλαμβάνουν να καθαρίσουν το μπάνιο, να έχουν μία δουλειά μερικής απασχόλησης ή περιστασιακά να προσέχουν τα μικρότερα αδέρφια τους.

Όταν αυτά τα καθήκοντα τους διδάσκουν νέες δεξιότητες, πώς να επωμίζονται την ευθύνη ή να τους ενθαρρύνουν, μπορεί να συμβάλλουν θετικά στην ανάπτυξή τους, αρκεί οι γονείς τους να είναι αυτοί που φέρουν την τελική ευθύνη για την ευημερία της οικογένειας.

Ωστόσο, όταν οι έφηβοι βιώνουν μια πλήρη αντιστροφή ρόλων και γίνονται υπεύθυνοι για την ευημερία των γονέων ή των μικρότερων αδελφών, αυτό μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα στην ψυχική τους υγεία και να τους δημιουργήσει τραύμα.

 

Πώς θα αναγνωρίσεις την αντιστροφή των ρόλων

Πολλές είναι οι περιπτώσεις κατά τις οποίες ένα παιδί ή ένας έφηβος αναλαμβάνει τον ρόλο του φροντιστή. Κυρίως αυτό μπορεί να γίνει στις περιπτώσεις που ο ένας ή και οι δύο γονείς δεν μπορούν να ικανοποιήσουν όλες τις ανάγκες της οικογένειας.

Για παράδειγμα, σε μία οικογένεια που ο πατέρας έχει φύγει και η μητέρα αγωνίζεται να τα βγάλει πέρα, είναι πολύ πιθανό το παιδί να θεωρήσει ότι οφείλει να προσφέρει περισσότερο ώστε να βοηθήσει τη μητέρα του.

Το διαζύγιο, η απώλεια ενός γονέα, η αναπηρία και άλλες παρόμοιες καταστάσεις, μπορούν να οδηγήσουν τους εφήβους να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες, οι οποίες κανονικά θα αναλογούσαν σε ενήλικες.

Διαβάστε Επίσης  Πώς να προστατέψετε το παιδί σας από τις αρρώστιες τον χειμώνα

Να επισημάνουμε βέβαια εδώ πως όταν τα μέλη της οικογένειας παρέχουν συναισθηματική υποστήριξη το ένα στο άλλο κατά τη διάρκεια αυτών των δύσκολων καταστάσεων, είναι εφικτό να αντισταθμιστούν οι αρνητικές επιπτώσεις και τα παιδιά να βγουν από όλο αυτό πιο υπεύθυνα και δυνατά.

Σε πιο πρακτικό επίπεδο, θεωρούμε ότι ένα παιδί έχει αναλάβει τον ρόλο του γονέα όταν κάνει εκείνο πάντα τις δουλειές του σπιτιού, όταν είναι αποκλειστικά εκείνο υπεύθυνο για την ανατροφή των μικρότερων παιδιών και όταν οι ενήλικες της οικογένειας βασίζονται σε εκείνο για τα οικονομικά του σπιτιού.

 

Επιπτώσεις και συμπτώματα σε παιδιά και εφήβους

Τα παιδιά που έχουν αναλάβει τον ρόλο του φροντιστή από μικρή ηλικία μπορεί να έρθουν αντιμέτωπα με προβλήματα ψυχικής υγείας και κάποια από αυτά είναι πιθανό να τα ακολουθήσουν και όταν θα έχουν πλέον ενηλικιωθεί.

Για παράδειγμα, ως έφηβοι αλλά και αργότερα ως ενήλικες μπορεί να δημιουργούν πιο επιφανειακές σχέσεις, στις οποίες δεν θα χρειάζεται να εκτίθενται συναισθηματικά.

Πολλοί είναι επίσης αυτοί οι έφηβοι που λόγω της παραμέλησης ή της υπερβολικής πίεσης που αισθάνονται, οδηγούνται σε συμπτώματα κατάθλιψης ή σε αυτοκαταστροφικές ενέργειες. Σε άλλους εφήβους μπορεί αυτή η πρώιμη ανάπτυξή τους μέσω των υπερβολικών ευθυνών που αναλαμβάνουν, να τους οδηγήσει σε τάσεις τελειομανίας.

Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι και αρκετά δύσκολο να εκτιμήσουμε αν το παιδί ή ο έφηβος δυσκολεύεται από τον ρόλο που έχει αναλάβει μέσα στην οικογένειά τους, καθώς μπορεί να τα πηγαίνει εξαιρετικά καλά με τα μαθήματά του ή με τις εξωτερικές δραστηριότητές του. Άρα αυτή η τελειομανία του να εκλαμβάνεται από όλους ως κάτι θετικό.

Μερικά άλλα συμπτώματα που μπορεί να παρουσιάσει ένα παιδί που αναλαμβάνει από νωρίς τον ρόλο του φροντιστή είναι: διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας, επιθετικότητα, αυτοτραυματισμοί, κατάθλιψη, υπερφαγία, εξαρτήσεις και χρήση ουσιών, απουσίες από το σχολείο, ακόμα και στις πιο μικρές τάξεις.

Όταν οι έφηβοι συνειδητοποιούν ότι είναι υπεύθυνοι για την παροχή συναισθηματικής και σωματικής ασφάλειας στους γονείς και άλλα μέλη της οικογένειας, τείνουν να καταστέλλουν τις δικές τους αναπτυξιακές ανάγκες προς όφελος αυτού που αντιλαμβάνονται ότι χρειάζονται οι ενήλικες. Αυτή η αναστροφή τείνει να θέτει σε κίνδυνο τη συναισθηματική, σωματική και σχεσιακή ανάπτυξη του παιδιού.

Μετά από αρκετά χρόνια αυτής της αντιστροφής των ευθυνών, ένα παιδί μπορεί να δυσκολεύεται να διακρίνει τη βασική του ταυτότητα, τα συναισθήματα ή τις ανάγκες του – και, το πιο σημαντικό, να χάνει την ικανότητά του να εμπιστεύεται τους ίδιους τους φροντιστές του.

Αυτό θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να βάλει όρια και να δυσκολεύεται να πει «όχι». Οι έφηβοι μπορούν επίσης να εσωτερικεύσουν την πεποίθηση ότι το να έχουν προσωπικές ανάγκες και επιθυμίες δεν είναι σωστό και να ανησυχούν υπερβολικά πολύ για τις διαθέσεις και τις ανάγκες των άλλων.

Διαβάστε Επίσης  Προϋποθέσεις για ποιοτικό ύπνο του παιδιού σας!

Κάτι τέτοιο τους καθιστά ανίκανους να χαλαρώσουν ή να εμπιστευτούν τους άλλους και κάνει δύσκολη την ανάπτυξη και τη διατήρηση στενών, υγιών σχέσεων. Αυτό μπορεί να είναι μια τραυματική εμπειρία για τους εφήβους καθώς προχωρούν προς την ενηλικίωση.

Πώς να βοηθήσεις το παιδί σου αν βρίσκεται σε αυτή τη θέση;
Αν έχεις καταλάβει ότι το παιδί σου βρίσκεται σε αυτή τη θέση, είναι ζωτικής σημασίας να μεριμνήσεις ώστε να μην αναλαμβάνει πλέον παραπάνω ευθύνες από αυτές που το αναλογούν.

Άρα να θέσεις ως προτεραιότητα να παραμείνεις εσύ στον ρόλο του φροντιστή. Για να επιτευχθεί αυτό είναι σημαντικό να θέσετε συγκεκριμένα όρια ως οικογένεια, ειδικά όσον αφορά την συναισθηματική και σωματική ασφάλεια. Και φυσικά να φροντίσετε να τα τηρείτε.

Ως συναισθηματική ασφάλεια μπορεί να οριστεί η ικανότητα να αισθάνεται το παιδί άνευ όρων αποδοχή από τον γονέα, σε συνδυασμό με την ικανότητα να μοιράζεται συναισθήματα και να μπορεί να κάνει ελεύθερα ερωτήσεις.

Τα όρια που βασίζονται στη συναισθηματική ασφάλεια περιλαμβάνουν τον σεβασμό και τη χρήση κατάλληλης γλώσσας. Και τη θετική επικοινωνία, η οποία περιλαμβάνει την επίγνωση του τόνου που χρησιμοποιείς προς το παιδί σου, καθώς και την αποφυγή βωμολοχιών, της υποτίμησης των άλλων και του να κατηγορείς το παιδί σου ή τους άλλους.

Είναι σημαντικό να έχεις κατά νου ότι τα όρια όπως αυτά είναι για όλη την οικογένεια. Αν για κάποιο λόγο το όριο που έχει θέσει όλη η οικογένεια δεν τηρηθεί, είναι καλό να αποκατασταθεί το όριο και να ζητηθεί «συγγνώμη».

Η σωματική ασφάλεια από την άλλη, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ικανοποίηση των βασικών αναγκών όπως τροφή, στέγη και υγεία. Τα όρια που βασίζονται στη φυσική ασφάλεια και που μπορούν να βοηθήσουν στην αποφυγή της αντιστροφής του γονεϊκού ρόλου, περιλαμβάνουν τη διατήρηση ενός καθαρού και ασφαλούς σπιτιού.

Αν για οποιοδήποτε λόγο δυσκολεύεσαι να βρεις τις ισορροπίες που πρέπει μέσα στην οικογένεια, για να βοηθήσεις αποτελεσματικά το παιδί σου, μη διστάσεις να ζητήσεις τη βοήθεια κάποιου ειδικού.

Μπορεί να σου φαίνεται θέμα μικρότερης σημασίας, αλλά το να αναλαμβάνει το παιδί τον ρόλο του γονέα μπορεί να επηρεάσει βαθιά τη σχέση του παιδιού σου με τον εαυτό του αλλά και με τους γύρω του, τόσο τώρα όσο και στην ενήλικη ζωή του.

embarkbh.com , mama365.gr

Πηγή

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *