Γυναικοκτονίες: Το ψυχολογικό προφίλ του δράστη – Πότε μια γυναίκα κινδυνεύει περισσότερο
Εγκλήματα πάθους συμβαίνουν ολοένα και συχνότερα, αφήνοντας τις οικογένειες των θυμάτων συντετριμμένες και ενισχύοντας ατομικά, αλλά και συλλογικά τον φόβο και τον τρόμο με σκέψεις όπως:
Μήπως είμαι η επόμενη;
Μήπως ο σύντροφός μου έχει δολοφονικά ένστικτα;
Πώς θα ξεχωρίσω τα σημάδια, ώστε να προλάβω να φύγω;
Τι πρέπει να κάνω για να προστατευτώ;
Πως θα τον χωρίσω;
Μήπως το παιδί μου δεν είναι ασφαλές;
Ωστόσο, σύμφωνα με έρευνες, οι δράστες που διαπράττουν εγκλήματα σε μέλη της οικογένειάς τους έχουν ένα διαφορετικό ψυχολογικό προφίλ από τους δράστες που σκοτώνουν αγνώστους, ένα προφίλ που απαρτίζεται από σκοτεινά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.
Στα χαρακτηριστικά αυτά εντάσσονται ο ναρκισσισμός, ο μακιαβελισμός και η υποκλινική ψυχοπάθεια (Paulhus and Williams, 2002; Jonason et al., 2012b; Furnham et al., 2013; Muris et al., 2017), στοιχεία που απαρτίζουν τον πυρήνα της «σκοτεινής τριάδας της προσωπικότητας» και οδηγούν στην εκδήλωση ενός ευρέος φάσματος αποστροφικών ψυχοκοινωνικών αποτελεσμάτων.
Σε αυτά περιλαμβάνεται η επιθετικότητα, η μοχθηρία και ο σαδισμός, η βία, η χαμηλή ενσυναίσθηση, τα ισχυρά κίνητρα για προσωπικό όφελος (πχ αυτοβελτίωση, δύναμη, χρήματα και βραχυπρόθεσμη απόλαυση), αντιπαραγωγικές και καταναγκαστικές συμπεριφορές στο χώρο εργασίας, ένα «στυλ αγάπης» που χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα απιστίας, χρησιμοθηρίας, αποφυγής σύνδεσης και προτίμησης για περιστασιακές ερωτικές συνευρέσεις και πρωτογενείς αμυντικούς μηχανισμούς. Η Σκοτεινή Τριάδα έχει συσχετισθεί με συμπεριφορές που προσιδιάζουν στα επτά θανάσιμα αμαρτήματα (Veselka et al., 2014; Jonason et al., 2017).
Ψυχολογικό προφίλ γυναικοκτόνων
Στη αρχή της σχέσης υπάρχει βομβαρδισμός αγάπης (love bombing) και η γυναίκα πλημμυρίζεται από στοργή, δώρα και έντονη προσοχή. Αν και αυτό μπορεί να είναι κολακευτικό, ωστόσο ενδέχεται να σηματοδοτεί την απαρχή του ελέγχου.
Τα άτομα αυτά τείνουν να κινούνται γρήγορα όσον αφορά στη δημιουργία της σχέσης και, μόλις συμβεί αυτό, καλλιεργούν ένα μοτίβο κλιμακούμενου ελέγχου πάνω στο σύντροφο. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει καταναγκαστικό έλεγχο, όπου ο σύντροφος επιμένει να γνωρίζει πού βρίσκεται η σύντροφός του, προσπαθεί να εμποδίσει τις συνεχείς σχέσεις με την οικογένειά της και τους στενούς φίλους της και απαιτεί αυξανόμενο, διαρκή και αποκλειστικό χρόνο.
Ο δράστης αντιμετωπίζει τη σύντροφό του ως κτήμα του, τιμωρώντας την μέσω της συναισθηματικής απόσυρσης, της υποτίμησης και ενός κλιμακούμενου μοτίβου βίας, με σπάσιμο αντικειμένων για αρχή και, εν συνεχεία, επίθεση στο θύμα, το οποίο, επειδή θα έχει χάσει την επαφή με εξωτερικές πηγές υποστήριξης, γίνεται ολοένα και πιο ευαίσθητο σε αυτού του είδους τη χειραγώγηση.
Η αίσθηση του εαυτού των δραστών ενισχύεται μόνο μέσω της υποταγής των άλλων και ειδικότερα των γυναικών συντρόφων τους. Αυτός είναι και ο λόγος που χρησιμοποιούν ως μορφή ελέγχου το gaslighting.
Στην περίπτωση αυτή, ο δράστης αρνείται την πραγματικότητα της συντρόφου του, αναγκάζοντάς την να αμφισβητήσει την κρίση της και, σε ακραίες περιπτώσεις, να αμφισβητήσει τη λογική της. Άλλοι παράγοντες μπορεί να περιλαμβάνουν την κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ, που επηρεάζουν την κρίση και τον έλεγχο των παρορμήσεων του δράστη, οδηγώντας τον σε μία βίαιη συμπεριφορά
Οποιεσδήποτε προκλήσεις αντιμετωπίζονται ως απειλή και, με το πέρασμα του χρόνου, οδηγούν σε ένα μοτίβο σωματικής, σεξουαλικής και ψυχολογικής βίας, που, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, μπορεί να καταλήξει ακόμη και στο φόνο. Και αυτό γιατί άτομα με χαρακτηριστικά σκοτεινής τριάδας εξοργίζονται με τη σκέψη ότι το άτομο που έχουν ελέγξει θα επιλέξει να φύγει από τη σχέση. Αυτό εκλαμβάνεται ως απειλή στην αίσθηση της αρρενωπότητάς τους και της ανωτερότητας που νιώθουν οι ίδιοι μέσα στην σχέση.
Κατά συνέπεια, ο χρόνος αυξημένου κινδύνου γυναικοκτονίας είναι όταν φύγει ή κατά την περίοδο που η γυναίκα θα επιχειρήσει να εγκαταλείψει τη σχέση. Εκείνη την περίοδο, οι γυναίκες βρίσκονται σε σημαντικό κίνδυνο.
Μπορεί, επίσης, να υπάρχει ένα μοτίβο χωρισμού και συμφιλίωσης, με τη γυναίκα είτε να υποτάσσεται στις απειλές του δράστη, είτε να παρασύρεται από τις υποσχέσεις του για αλλαγή της συμπεριφοράς του και βίωσης μίας επίπλαστης παντοτινής και αληθινής αγάπης. Αναπόφευκτα, ωστόσο, το μοτίβο της κακοποίησης επιστρέφει, οδηγώντας σε χωρισμό και πιθανή εκδήλωση βίαιων και ακραίων συμπεριφορών.
