Τι είναι και τι συμβολίζει το καρναβάλι και οι Απόκριες;
Το Καρναβάλι και οι Απόκριες αποτελούν μια γιορτή η οποία μας πηγαίνει πολλούς αιώνες πίσω, και μάλιστα στην Αρχαία Ελλάδα. Αποτελούν μια γιορτή η οποία ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς στους Αρχαίους Έλληνες, ενώ κατάφερε να διατηρήσει τη θέση της στους αιώνες και να πραγματοποιούμε μια σύγχρονη εκδοχή της στο σήμερα. Τι συμβολίζει όμως το καρναβάλι και η γιορτή των Αποκριών;
Ας δούμε παρακάτω.
Τι είναι και τι συμβολίζει το καρναβάλι και οι Απόκριες;
Τι είναι οι Απόκριες;
Ως Απόκριες θεωρείται η περίοδος των τριών εβδομάδων πριν από την Καθαρά δευτέρα.
Ονομάζεται Απόκρεω για τους Βυζαντινούς, και σημαίνει αποχαιρετισμός από το κρέας, δηλαδή η παύση της κατανάλωσης του κρέατος και η έναρξη της μακράς περιόδου της νηστείας που ακολουθεί πριν το Πάσχα. Αντίστοιχα, η λατινική ονομασία της Καρναβάλι (carnival- carnevale) προκύπτει από τις λέξεις carne, που σημαίνει κρέας, και vale, που σημαίνει χαιρετώ.
Πόση διάρκεια έχουν οι Απόκριες;
Οι Απόκριες έχουν διάρκεια τριών εβδομάδων, και για τον λόγο αυτό ονομάζονται Τριώδιο. Ξεκινούν την Κυριακή του Τελώνη και του Φαρισαίου και τελειώνουν την Κυριακή της Τυροφάγου, η οποία είναι γνωστή και ως Μεγάλη Αποκριά, τη μέρα των μεγάλων παρελάσεων, καθώς και την “καύση του Βασιλιά Καρνάβαλου”.
Η συνολική τους διάρκεια είναι 22 ημέρες. Η Τσικνοπέμπτη αποτελεί την 11η και πιο δημοφιλή ημέρα των εορτασμών, και έχει λάβει το όνομα της από την τσίκνα, τον καπνό του ψημένου κρέατος στα κάρβουνα. Εξίσου δημοφιλές είναι και το Ψυχοσάββατο, το τελευταίο Σάββατο των Αποκριών που αποτελεί ημέρα αφιερωμένη στους νεκρούς.
Ποια είναι η προέλευση των Αποκριών;
Όπως είπαμε παραπάνω, οι Απόκριες έχουν προέλευση από την Αρχαία Ελλάδα, και μάλιστα από τη Θράκη. Πιο συγκεκριμένα, αποτελούσαν γιορτή λατρείας του θεού Διονύσου. Ο Διόνυσος είχε ως ακόλουθους τους Σάτυρους και του Σελινούς, οι οποίοι έβαζαν στα κεφάλια τους στεφάνι κισσού, φορούσαν μάσκες και ντύνονταν από δέρματα ζώων. Έπιναν κρασί και χόρευαν. Οι πιστοί του Διονύσου αναπαριστούσαν τους Σάτυρους στις τελετές του Διονύσου, γνωστές και ως Διονυσιακές τελετές. Μάλιστα, η κωμωδία και η σάτιρα αναπτύχθηκαν στις τελετές αυτές.
Οι Διονυσιακές τελετές συμβόλιζαν το τέλος του χειμώνα, την έναρξη της άνοιξης, την εποχή που η γη σταματά την χειμερία νάρκη και αναγγεννάται. Επιπλέον, η χρήση της μάσκας σχετιζόταν και με τις ψυχές.
Διονυσιακές τελετές και Ανθεστήρια
Σταδιακά, οι θρακικές αυτές τελετές επεκτάθηκαν και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, ακόμη και στην Αθήνα. Έτσι, τον 7ο με 6ο π.Χ. αιώνα, αναμίχθηκαν οι τελετές αυτές με τη γιορτή του Διονύσου. Πραγματοποιούνταν τον δικό μας Φεβρουάριο μήνα και χωρίζονταν σε τρεις ημέρες:
Πιθοιγία: Αποτελούσαν σπονδές στον Διόνυσο, με μείγμα κρασιού, με την ευχή το νέο κρασί να είναι ποιοτικό.
Χόες: Ιερός γάμος του Διονύσου. Ο Διόνυσος αντιπροσωπευόταν από τον άρχοντα Βασιλιά, ο οποίος φορούσε μάσκα και ένα στεφάνι με φύλλα. Στη συνέχεια, ακολουθούσαν αγώνες οινοποσίας.
Επιπλέον, τη μέρα αυτή θεωρούσαν ότι άνοιγαν οι πύλες του Άδη και οι θεοί ανέβαιναν στον επάνω κόσμο.
Ανθεστήρια: Ημέρα αφιερωμένη στους νεκρούς. Πραγματοποιούνταν θυσίες, και προσέφεραν “πανσπερμία” στον θεό Ερμή, παρασκεύασμα από σπόρους δημητριακών και οσπρίων, αλλά και στους νεκρούς. Η αναπαράσταση των νεκρών γινόταν με χρήση μάσκας και έξαλλους χορούς. Η γιορτή τελείωνε με τη φράση “Φευγάτε ψυχές των νεκρών, τα ανθεστήρια τελείωσαν”.
Το έθιμο αυτό, αν και πολεμήθηκε ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των επόμενων αιώνων, κατάφερε να διασωθεί και να ενσωματωθεί ακόμη και στις γιορτές του σήμερα. Έτσι, το καρναβάλι αποτελεί μια γιορτή με μεγάλους συμβολισμούς, όπως το τέλος του χειμώνα και την έναρξη της άνοιξης. Σήμερα, τηρούμε το έθιμο με τη χρήση στολών, αλλά και όλων των γιορτών του καρναβαλιού.
