Φασκόμηλο: Το βότανο της μακροζωίας-Ιδιότητες και Παρενέργειες
“Ένα αρωματικό αφέψημα με πληθώρα ευεργετικών ιδιοτήτων για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Απολαύστε το και εσείς και νιώστε την απόλυτη ευεξία” Φασκόμηλο: Το βότανο της μακροζωίας-Ιδιότητες και Παρενέργειες
Το φασκόμηλο ανήκει στην οικογένεια των φυτών Salvia. Η επιστημονική ονομασία του φασκόμηλου είναι «Σάλβια η φαρμακευτική» και προέρχεται από το λατινικό ρήμα “salvo” (σώζω-θεραπεύω), ενδεικτικό ότι από την αρχαιότητα είχαν γίνει αντιληπτές οι φαρμακευτικές και αντιοξειδωτικές ιδιότητές του.
Το φασκόμηλο ονομάζεται και φυτό της μακροζωίας, ακριβώς λόγω της ιδιότητάς του να καταπολεμά τις ελεύθερες ρίζες στον οργανισμό και κατά συνέπεια να προλαμβάνει βλάβες στα καρδιακά και νευρικά κύτταρα, μεταλλάξεις και καρκινογενέσεις.
Σήμερα το αιθέριο έλαιο του φασκόμηλου χρησιμοποιείται κατά της χοληστερίνης, των μικροβίων, του άγχους, των φλεγμονών, ακόμη και του καρκίνου.
Το φασκόμηλο αξιοποιείται, επίσης, ως αρωματικό στη μαγειρική και στα καλλυντικά, αλλά και ως συντηρητικό από τις βιομηχανίες τροφίμων και ποτών. Εξίσου δημοφιλές είναι το αφέψημα του φασκόμηλου, που χρησιμοποιείται ως ανθιδρωτικό, αντισηπτικό, σπασμολυτικό, καρδιοτονωτικό, αποχρεμπτικό, εμμηναγωγό, υπογλυκαιμικό, για τη χώνεψη κ.α.
Θεωρήθηκε ιερό βότανο από τους Έλληνες που το αφιέρωσαν στο Δία και από τους Ρωμαίους που το πήγαν στη Βρετανία. Για το κοινό αυτό βότανο οι Άραβες λένε:
«πώς μπορεί να πεθάνει ένας άνθρωπος που έχει στο κήπο του φασκόμηλο;».
Το φασκόμηλο ήταν γνωστό και στην αρχαιότητα και το αναφέρουν ο Διοσκουρίδης, ο Αέτιος, ο Ιπποκράτης και ο Γαληνός, οι οποίοι το εκθείαζαν ιδιαιτέρως καθώς το χρησιμοποιούσαν στα δαγκώματα των φιδιών αλλά και γενικά ως τονωτικό του μυαλού και του σώματος. Οι γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα υποδεχόταν τους άνδρες από τον πόλεμο με ένα ρόφημα από φασκόμηλο για να «διεγείρουν» τη γονιμότητα.
Το 1985, η γερμανική επιτροπή Commission E ενέκρινε τη χρήση του φασκόμηλου εσωτερικά για δυσπεψία και υπερβολική εφίδρωση, και εξωτερικά σε φλεγμονή μύτης και λαιμού.
Ένα από τα συστατικά του φασκόμηλου, η σαλβίνη (salvin, φαινολικό οξύ), έχει αντιμικροβιακή δράση έναντι του Staphylococcus aureus, ένα κοινό βακτήριο που είναι υπεύθυνο για λοιμώξεις του δέρματος και της ανώτερης αναπνευστικής οδού.
Το φασκόμηλο έχει επίσης δείξει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση.
Λόγω της υψηλής αντιοξειδωτικής ικανότητας του, το φασκόμηλο μπορεί να βοηθήσει στην προστασία των κυττάρων του οργανισμού από βλάβες που προκαλούνται από τις ελεύθερες ρίζες, αποτρέποντας τον κυτταρικό θάνατο και χρόνιες ασθένειες.
Στη Γερμανία το έγχυμα φύλλων φασκόμηλου έχει έγκριση για χρήση σε φλεγμονή ούλων και βλεννογόνων στόματος και λαιμού, στα σημεία πίεσης που προκαλούνται από προσθετική οδοντιατρική, και στην υποστηρικτική θεραπεία γαστρεντερικής καταρροής (φλεγμονή βλεννογόνων).
Για τη συμπληρωματική θεραπεία του καρκίνου.
Ο καρκίνος χαρακτηρίζεται από την ανώμαλη ανάπτυξη των κυττάρων τα οποία έχουν την τάση να πολλαπλασιάζονται με ανεξέλεγκτο τρόπο. Η ικανότητα των όγκων να παράγουν μεγάλο αριθμό νέων αιμοφόρων αγγείων, η οποία είναι γνωστή ως αγγειογένεση είναι σημαντική για την απρόσκοπτη μετάσταση των καρκινικών κυττάρων. Σε μελέτες, το φασκόμηλο αναστέλλει την αγγειογένεση θέτοντας ένα φυσικό φραγμό στην διαδικασία της μετάστασης.
Συστατικά του φασκόμηλου όπως διτερπενοειδή, α-humulene και trans -caryophyllene έχουν βρεθεί να έχουν κυτταροτοξική δράση σε ανθρώπινα κύτταρα καρκινώματος κόλου, ανθρώπινα κύτταρα ηπατώματος ανθρώπινα κύτταρα καρκινώματος προστάτη, νεφρικά κύτταρα αδενοκαρκινώματος.
Φασκόμηλο: Το βότανο της νοημοσύνης
Τα τελευταία χρόνια επιστημονικές έρευνες έφεραν στο φως τα ευεργετικά αποτελέσματα της χρήσης του σε διάφορους τομείς της ανθρώπινης υγείας μεταξύ των οποίων είναι και η συμπεριφορική λειτουργία και η αντιμετώπιση της παρακμής της μνήμης.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος χρειάζεται θρεπτικά συστατικά ακριβώς όπως η καρδιά, οι πνεύμονες ή οι μύες ώστε να διατηρηθεί η φαιά ουσία του ευτυχισμένη και υγιής. Το φασκόμηλο, το γευστικό και αρωματικό μπαχαρικό της Μεσογείου έχει αποτιμηθεί ως φαρμακευτικό φυτό εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Η σύγχρονη επιστήμη έχει ανακαλύψει τη συμβολή του και στις γνωστικές λειτουργίες.
Ο εγκέφαλος είναι πολύ ενεργητικός, μεταβολικά ενεργός ακόμα και άπληστος, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Αποτελεί το 2% περίπου του μέσου σωματικού βάρους ενός ενήλικα αλλά καίει σταθερά περίπου το 20% της ενέργειας μας.
Αυτό σημαίνει ότι είναι πολύ ευαίσθητος σε μικρές αλλαγές που αφορούν την ενέργεια που λαμβάνει, με τέτοιο τρόπο ώστε παράγοντες οι οποίοι βελτιώνουν τη ροή του αίματος, τη γλυκόζη στον εγκέφαλο ή μειώνουν τις φλεγμονές, μπορούν να βελτιώσουν τη γνωστική λειτουργία.
Μελέτες δείχνουν ότι
βελτιώνει επίσης τη λειτουργία της μνήμης και του εγκεφάλου, μεταβάλλοντας τις γνωστικές ικανότητες του ατόμου. Παρουσιάζει δυνατότητες χρησιμοποίησης στη θεραπεία νευρολογικών διαταραχών όπως η νόσος του Alzheimer, επιβεβαιώνοντας τις φιλοσοφίες της κινεζικής ιατρικής και της Αγιουρβέδα.
Σε μια μελέτη σε ασθενείς με ήπια έως μέτρια νόσο Αλτσχάιμερ, οι δύο ομάδες των συμμετεχόντων έλαβαν είτε εκχύλισμα φασκόμηλου ή placebo για 4 μήνες. Εκείνοι στους οποίους χορηγήθηκε το εκχύλισμα του φασκόμηλου έδειξαν βελτίωση στη γνωστική λειτουργία, καθώς και μείωση της σύγχυσης και της διέγερσης σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου.
Άλλες επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι το φασκόμηλο μπορεί να βελτιώσει σε μεγάλο βαθμό τη μνήμη σε νέους, υγιείς ενήλικες. Η ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο, διπλή-τυφλή μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Pharmacology, Biochemistry, and Behavior διερεύνησε τις επιδράσεις διαφόρων ποσοτήτων φασκόμηλου στη μνήμη και την ανάκληση σε νεότερους ενήλικες.
Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι:
“Τα αποτελέσματα αυτά αντιπροσωπεύουν την πρώτη συστηματική απόδειξη ότι η Salvia είναι ικανή για έντονη διαμόρφωση της γνωστικής λειτουργίας σε υγιείς νέους ενήλικες”.
Οι επιστήμονες εξηγούν ότι οι θετικές επιδράσεις του φασκόμηλου στον εγκέφαλο πρέπει πιθανώς να οφείλονται στον συνδυασμό κάποιων χημικών ουσιών που αναστέλλουν επίσης ένα ένζυμο που ονομάζεται ακετυλοχολινεστεράση (AChE), το οποίο διαταράσσει τη λειτουργία των νευροδιαβιβαστών σε ασθενείς με νόσο Alzheimer.
Περαιτέρω μελέτες αναμένεται να καθορίσουν το πώς φασκόμηλο θα μπορούσε να συμβάλει στην ανάπτυξη των φαρμάκων κατά του Alzheimer, τα οποία προκαλούν πολλές ανεπιθύμητες παρενέργειες.
Στον διαβήτη και στην δυσλιπιδαιμία.
Το φασκόμηλο έχει χρησιμοποιηθεί ως παραδοσιακή θεραπεία του διαβήτη σε πολλές χώρες (η μείωση της γλυκόζης του αίματος έχει αποδειχθεί σε μελέτες σε ζώα). Σε μελέτες, βελτίωσε το προφίλ των λιπιδίων, χωρίς να προκαλεί ηπατοτοξικότητα, αλλαγές στην αρτηριακή πίεση και τον καρδιακό ρυθμό.
Συντελεί στην βελτίωση της σχέσης HDL/ LDL, στη μείωση τριγλυκεριδίων στον ορό και στη μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη. Το φασκόμηλο αναστέλλει την δραστικότητα της παγκρεατικής λιπάσης, φαινόμενο που συντελεί στην ρύθμιση του σωματικού βάρους.
Ιδιότητες: Φασκόμηλο: Το βότανο της μακροζωίας-Ιδιότητες και Παρενέργειες
● Εξαιρετικό επουλωτικό πληγών (εξωτερική χρήση).
● Κατά του ζαχάρου.
● Τονωτικό του νευρικού συστήματος.
● Κατά της τριχόπτωσης (εξωτερική χρήση).
● Προλαμβάνει την υπέρταση
● Εξαιρετικό για διαταραχές του συκωτιού βελτιώνει την λειτουργία του και συμβάλλει στην χώνεψη.
● Βοηθάει στη δυσπεψία και στο τυμπανισμό.
● Μειώνει το νυχτερινό ίδρωμα καθώς και την υπερβολική έκκριση σάλιου.
● Ενισχύει το νευρικό σύστημα σε περιπτώσεις μελαγχολίας, στρες, κατάθλιψης και απαισιοδοξίας.
● Βοηθάει στα προβλήματα εμμηνόπαυσης και σαν διεγερτικό των έμμηνων.
● Χρησιμοποιείται στα κρυολογήματα και στις ασθένειες των άνω αναπνευστικών οδών, βρογχίτιδα, βρογχικό άσθμα, δυνατό βήχα, φυματίωση των πνευμόνων, αιμοπτύσεις και δύσπνοια.
● Βοηθάει σε έλκη του στομάχου, σε κολικούς και σπασμούς των εντέρων.
● Βοηθάει στο δυνάμωμα του νευρικού συστήματος και τη βελτίωση του μεταβολισμού.
● Εξαλείφει τη τρεμούλα των χεριών.
● Ενισχύει την αδύνατη μνήμη.
Βοηθά στην ταχύτερη ανάρρωση από το κρυολόγημα και πονόλαιμο
Αν υποφέρετε από τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος, σίγουρα αναζητάτε φυσικές λύσεις που θα σας ανακουφίσουν και θα σας βοηθήσουν να αναρρώσετε το ταχύτερο δυνατό.
Δεν έχετε λοιπόν παρά να δοκιμάσετε το φασκόμηλο. Το βότανο αυτό είναι γνωστό από την αρχαιότητα για την αντιφλεγμονώδη και αντιβακτηριδιακή του δράση και έχει εξαιρετικά αποτελέσματα αν υποφέρετε από πονόλαιμο.
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να το χρησιμοποιήσετε είναι οι γαργάρες.
Διαλύστε 2-3 σταγόνες αιθέριο έλαιο σε 100 ml νερό ή ρίξτε 1 κουταλάκι αποξηραμένα φύλλα φασκόμηλου για 10 λεπτά σε μισό λίτρο καυτό νερό.
Θα χρειαστεί να κάνετε 2-3 φορές την ημέρα γαργάρες και να ακολουθήσετε τη θεραπεία συστηματικά, τουλάχιστον για 3 ημέρες.
Μπορείτε επίσης να ρίξετε 10 φύλλα φρέσκο ή αποξηραμένο φασκόμηλο για 15 λεπτά μέσα σε ένα καυτό ποτήρι γάλα.
Σουρώστε και πιείτε το όσο είναι ζεστό. Το φασκόμηλο έχει αποξηραντικές ιδιότητες και θα επιδράσει άμεσα στους βλεννογόνους του αναπνευστικού.
Λόγω των αντισηπτικών και αποξηραντικών ιδιοτήτων του, το φασκόμηλο είναι πολύ αποτελεσματικό και στην αντιμετώπιση της καταρροής, γιατί βοηθάει να καθαρίσει ο βλεννογόνος της μύτης και των πνευμόνων από τις υπερβολικές εκκρίσεις.
Πίνετε ρόφημα με καυτό γάλα και 15-20 φύλλα φασκόμηλου 2-3 φορές την ημέρα, για όσο καιρό διαρκεί το συνάχι.
Το φασκόμηλο είναι πολύ δημοφιλές στη χώρα μας, ιδίως ως αφέψημα το Χειμώνα, και πολλοί άνθρωποι το πίνουν συστηματικά, επειδή το θεωρούν την «πανάκεια» της ελληνικής χλωρίδας για διάφορες παθήσεις.
Όμως ερευνητές του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΓΠΑ) προειδοποιούν ότι πρέπει κανείς να είναι προσεκτικός και να μην κάνει κατάχρηση του φασκόμηλου, επειδή αυτό κρύβει τοξικούς κινδύνους.
Όπως αναφέρει ο καθηγητής Πέτρος Ταραντίλης του Τμήματος Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Ανθρώπου του ΓΠΑ και η συνεργάτιδά του υποψήφια διδάκτωρ Νεφέλη-Μαρία Σωτηροπούλου, σε δημοσίευση στο περιοδικό «Τριπτόλεμος» του ΓΠΑ, «η υπερβολική και παρατεταμένη χρήση του φασκόμηλου, όπως συμβαίνει με τα περισσότερα φάρμακα και βότανα, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα λόγω της θουγιόνης που περιέχει».
Όπως επισημαίνουν οι Έλληνες μελετητές, στο φασκόμηλο υπάρχει η θουγιόνη, γνωστή ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα, η οποία στη δεκαετία του 1970 ανακαλύφθηκε ότι δρα όπως τα κανναβινοειδή και σήμερα πλέον θεωρείται μια ψυχοτροπική νευροτοξίνη, που πρέπει να καταναλώνεται με προσοχή.
Η θουγιόνη εμφανίζεται στη φύση σε δύο μορφές,
την α-θουγθιόνη και
τη β-θουγιόνη.
Και οι δύο εμφανίζουν τοξικότητα πάνω από κάποια συγκέντρωση στον ανθρώπινο οργανισμό. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) ορίζει ως ημερήσια αποδεκτή πρόσληψη της α- και της β-θουγιόνης από το φασκόμηλο τα πέντε μιλιγκράμ ανά άτομο για διάρκεια χρήσης δύο εβδομάδων. Η εκτίμηση είναι ότι έως 20 φλιτζάνια αφεψήματος φασκόμηλου απαιτούνται για να φθάσει κανείς αυτό το ημερήσιο όριο – κάτι που δείχνει ότι υπάρχει αβεβαιότητα.
Οι Π.Ταραντίλης και Ν.Σ.Σωτηροπούλου επισημαίνουν ότι οι απόψεις των επιστημόνων διίστανται και ότι «η επιστημονική θεμελίωση ορίων για την πρόσληψη της θουγιόνης σε μορφή υδατικών εκχυλισμάτων όπως το φασκόμηλο ως αφέψημα είναι αμφισβητήσιμη».
Υπογραμμίζουν ότι
«επί του παρόντος φαίνεται να μην υπάρχει κίνδυνος που να συνδέεται με την περιστασιακή χρήση του φασκόμηλου, κυρίως ως αφεψήματος, ωστόσο τα στοιχεία που αφορούν την έκθεση σε θουγιόνη είναι εξαιρετικά περιορισμένα».
Αναφερόμενοι στην τοξικότητα της θουγιόνης (α και β), επισημαίνουν ότι μπορεί να πυροδοτήσει τη δράση των εγκεφαλικών νευρώνων, άρα την πρόκληση μυικών σπασμών. Επίσης η α-θουγιόνη, εκτός από τις ψυχοτρόπες δράσεις της (αγχολυτική και αντιψυχωτική), μπορεί να επιβαρύνει το ήπαρ και να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες.
Οι δύο ερευνητές, που μελέτησαν πειραματικά τόσο το αιθέριο έλαιο όσο και το αφέψημα του φασκόμηλου, βρήκαν ότι οι συγκεντρώσεις της α- και της β-θουγιόνης στα αφεψήματα είναι πολύ μικρότερες από ό,τι στα αιθέρια έλαια.
Διαπίστωσαν ότι
ο μέσος όρος α- και β-θουγιόνης που περιέχεται σε μια κούπα αφεψήματιος φασκόμηλου (περίπου 200 mL) είναι 1,16 μιλιγκράμ. Συνεπώς εκτιμούν ότι η ασφαλής ημερήσια δόση που δεν ξεπερνά τα θεσπισμένα όρια, είναι 7- 12 αφεψημάτων φασκόμηλου την ημέρα.
Οι δύο ερευνητές τονίζουν ότι «η παρουσία της θουγιόνης στα αφεψήματα του φασκόμηλου αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης προβλημάτων στον ανθρώπινο οργανισμό, αλλά με τη λελογισμένη χρήση τους μπορεί να αποφευχθεί η εμφάνισή τους. Όλα μπορούν να θεωρηθούν τοξικά, μόνο η ποσότητα/χρήση-κατάχρηση ξεχωρίζει το τοξικό από το μη τοξικό».
Παρενέργειες
Λόγω της εμμηναγωγού δράσης του φασκόμηλου δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από γυναίκες σε αναπαραγωγική προσπάθεια διότι μπορεί να προκαλέσει αποβολή.
Καταστέλλει την έκκριση γάλακτος στις θηλάζουσες μητέρες.
Το ισπανικό φασκόμηλο μπορεί να παρουσιάσει οιστρογονική δράση και δεν συνιστάται σε ορμονοευίσθητες καταστάσεις, όπως ο καρκίνος του μαστού, ο καρκίνος της μήτρας, ο καρκίνο των ωοθηκών, η ενδομητρίωση, τα ινομυώματα μήτρας ενώ σε αντίθεση με το κοινό φασκόμηλο μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση. Ωστόσο το S. lavandulaefolia (ισπανικό φασκόμηλο), έχει μικρότερες συγκεντρώσεις θουγιόνης.
Φασκόμηλο: Το βότανο της μακροζωίας-Ιδιότητες και Παρενέργειες
