Τι πρέπει να κάνουμε και τι να αποφύγουμε σε περίπτωση δαγκώματος από φίδι και μάλιστα από ένα από τα πλέον δηλητηριώδη στη χώρα μας, την οχιά.
Υπάρχουν 2.200 είδη δηλητηριωδών φιδιών σε όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα υπάρχουν μόνο 7. Από τα 7 αυτά φίδια μόνο τα 5 έχουν επικίνδυνο δάγκωμα για τον άνθρωπο, ενώ τα άλλα δύο (σαπίτης, αγιόφιδο), παρόλο που έχουν δηλητήριο, είναι ουσιαστικά ακίνδυνα. Τα 5 επικίνδυνα είναι είδη οχιάς, ενώ τα άλλα δύο ανήκουν σε άλλες οικογένειες. Το χειμώνα, τόσο τα επικίνδυνα, όσο και τα ακίνδυνα φίδια πέφτουν σε χειμερία νάρκη. Ωστόσο, κάποια στιγμή, που διαφέρει από είδος σε είδος αλλά και από φίδι σε φίδι του ιδίου είδους, τα φίδια ξυπνάνε. Για τις οχιές αυτό συμβαίνει το Μάρτιο.
Από τότε και μέχρι και τον Ιούνιο όσοι για οποιοδήποτε λόγο κινούνται σε ύπαιθρο ή υπαίθριους χώρους, έχουν μια μικρή πιθανότητα να δουν μια οχιά, με πιο πιθανό απλώς να την ακούσουν καθώς τόσο αυτή όσο και τα υπόλοιπα φίδια, αντιλαμβάνονται τον άνθρωπο πριν αυτός τα αντιληφθεί και ενστικτωδώς τον αποφεύγουν.
Όσο μικρή και αν είναι η πιθανότητα για ένα τέτοιο συναπάντημα, υπάρχει και αυτό σημαίνει μια ακόμα μικρότερη αλλά επίσης υπαρκτή πιθανότητα δαγκώματος. Πιθανότητα που ισχύει όχι μόνο για μας τους ίδιους αλλά και κάποιο άτομο από τη συντροφιά μας ή κάποιο ζώο συντροφιάς. Τι γίνεται τότε;
Συμπτώματα δαγκώματος από φίδι
Τα πρώτα συμπτώματα μετά από ένα δηλητηριώδες δάγκωμα είναι πόνος και οίδημα στο σημείο της έγχυσης, εντός λίγων λεπτών. Στην συνέχεια και όσο ο χρόνος περνάει χωρίς τις πρώτες βοήθειες, το οίδημα αυξάνεται και εξαπλώνεται και στο υπόλοιπο δαγκωμένο μέλος, ενώ μέσα σε λίγες ώρες ενδέχεται να υπάρξουν και άλλα συμπτώματα.
Τι να κάνετε σε περίπτωση δαγκώματος από φίδι
Κρατήστε την ψυχραιμία σας. Σε αυτό μπορεί να σας βοηθήσει η γνώση ότι: οι οχιές στην Ελλάδα δεν διαθέτουν τόσο ισχυρό δηλητήριο που να μπορεί να σκοτώσει έναν άνθρωπο σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, και ότι το δηλητήριό τους έχει κυτταρολυτική και όχι νευροτοξική δράση όπως π.χ. το δηλητήριο της κόμπρας. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει χρόνος για μεταφορά σε νοσοκομείο (χρειάζονται κάποια 24ωρα χωρίς νοσηλεία για να χάσει κάποιος τη ζωή του μετά από δάγκωμα οχιάς στην Ελλάδα).
Επιπλέον, ο πανικός αυξάνει την πιθανότητα μιας λάθος αντίδρασης που θα επιβαρύνει την κατάσταση αλλά και τον καρδιακό ρυθμό, κάτι που με τη σειρά του επιταχύνει την κυκλοφορία του δηλητηρίου, αυξάνει το ρυθμό του μεταβολισμού και την εξέλιξη των συμπτωμάτων.
Ελέγξτε το δάγκωμα: το δάγκωμα της οχιάς αφήνει διπλή πληγή με δύο «παράλληλα» χαρακτηριστικά σημάδια. Ωστόσο, αυτό αφορά περισσότερο τους ειδικούς στο θέμα επιστήμονες και τους καλώς γνωρίζοντες, οπότε ακόμα και αν δεν δείτε τα σημάδια μη ρισκάρετε, ακολουθήστε τη διαδικασία βήμα-βήμα.
– Αφαιρέστε οποιοδήποτε αντικείμενο ή ρούχο θα μπορούσε να είναι σε επαφή με την περιοχή του δαγκώματος όσο αυτή πρήζεται, (π.χ. δαχτυλίδια, ρολόι, βραχιόλια, κτλ. (θα πρηστεί σε κάθε περίπτωση).
– Κρατήστε το δαγκωμένο μέλος όσο το δυνατόν πιο ακίνητο και πιο χαμηλά από το ύψος της καρδιάς. Με την ακινησία του δαγκωμένου μέλους καθυστερούμε την εξέλιξη των συμπτωμάτων. Μην αρχίσετε να τρέχετε σε αναζήτηση βοήθειας. Καλέστε βοήθεια και περιμένετε να έρθει ή ακολουθήστε τις οδηγίες που θα σας δοθούν.
– Μην πειράζετε το σημείο του δαγκώματος, μην κόβετε ή σκίζετε το δέρμα γύρω από αυτό και μην επιχειρήσετε σε καμία περίπτωση να ρουφήξετε το δηλητήριο. Όχι μόνο δεν ωφελεί σε τίποτα, αντιθέτως μάλιστα, το τραύμα και το σοκ που προκαλείται από την πράξη επιδεινώνουν την κατάσταση και τα συμπτώματα.
– Μην πιέζετε την περιοχή του δαγκώματος, μη βάζετε πάγο στο δάγκωμα, μη δένετε το δαγκωμένο μέλος, μην παίρνετε (και μη δίνετε) παυσίπονα −τη εξαιρέσει της παρακεταμόλης−, μη χρησιμοποιείτε αλκοόλ.
– Καλέστε το 166 ή το 112 αν το θύμα βρίσκεται μακριά από οδικό δίκτυο ή σε δύσβατη περιοχή. Μεταφέρετε τον ασθενή σε κοντινό νοσοκομείο με ψυχραιμία και ασφάλεια, αφού πρώτα έχετε ειδοποιήσει και έχοντας τηρήσει όλα τα παραπάνω.
– Έχετε δε υπόψη ότι οι οδηγίες αυτές είναι οι ίδιες και για την περίπτωση που θύμα του δαγκώματος είναι το κατοικίδιό σας: θα πρέπει να προσπαθήσετε να τις ακολουθήσετε και να το μεταφέρετε σε κτηνίατρο.
Καλό θα είναι να θυμάστε ότι
Τα φίδια είναι δραστήρια καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας. Ωστόσο, οι οχιές δεν «συμπαθούν» τις υψηλές θερμοκρασίες (παρόλο που την άνοιξη μπορεί να τις δούμε να «λιάζονται»), οπότε τους καλοκαιρινούς μήνες δραστηριοποιούνται τη νύχτα. Σε περίπτωση συναπαντήματος με άνθρωπο οι οχιές, που είναι «αργοκίνητα» φίδια, μένουν ακίνητες προκειμένου να μη γίνουν αντιληπτές.
Αν νιώσουν πως έγιναν αντιληπτές πρώτα θα προσπαθήσουν να απομακρυνθούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα, σε περίπτωση που νιώσουν απειλητική παρουσία τόσο κοντά τους ώστε να μην μπορούν να φύγουν συρίζουν (παράγουν χαρακτηριστικό ήχο) δυνατά, κουλουριάζονται σε θέση άμυνας και ετοιμάζονται να δαγκώσουν.
Πριν το καλοκαίρι όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά: συγκεκριμένα την άνοιξη οι οχιές δεν υποχωρούν/φεύγουν εύκολα, επιτίθενται πιο εύκολα αν ενοχληθούν/φοβηθούν και το δηλητήριό τους είναι πιο τοξικό από ό,τι άλλες εποχές του χρόνου.
Επίσης, να θυμάστε ότι όλα τα φίδια και φυσικά οι οχιές, παρά την αρνητική ατμόσφαιρα που τα περιβάλλει και τις φοβίες που τα αφορούν, είναι πολύτιμα για την ισορροπία των οικοσυστημάτων στα οποία συμμετέχουν και στο δηλητήριό τους −ας σημειωθεί ότι και τα μη δηλητηριώδη φίδια παράγουν δηλητήριο αλλά σε μικρότερες ποσότητες και δεν μπορούν να το διοχετεύσουν με το δάγκωμά τους− διαθέτουν ουσίες οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν από τη φαρμακευτική βιομηχανία και να γίνουν οροί ή φάρμακα για να σώσουν ζωές, πολύ περισσότερες μάλιστα από αυτές που φοβόμαστε ότι μπορεί να αφαιρέσουν ή αυτές που πραγματικά αφαιρούν (σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, από το 2000 έως και το 2014, 6 άνθρωποι πέθαναν από δάγκωμα οχιάς στην Ελλάδα, και αυτά λόγω βεβαρημένης υγείας).
