Βαλεριάνα: Το ηρεμιστικό της φύσης
Η λέξη “valere” σημαίνει υγεία ή δύναμη.
Η βαλεριάνα (Valerian, Valeriana officinalis) αναπτύσσεται σε δασώδεις περιοχές, κατά μήκος της όχθης των ποταμών και σε υγρά λιβάδια σε όλη την Ευρώπη. Παρόλο που δεν χρησιμοποιείται γενικά σαν τρόφιμο, συγκαταλέγεται στα φυσικά αρωματικά των τροφίμων.
Πολυάριθμες μελέτες σε ανθρώπους υποστηρίζουν την παραδοσιακή χρήση της ως ελαφρύ ηρεμιστικό. Χρησιμοποιείται για πάνω από 1.000 έτη και είναι γνωστή παγκοσμίως η δυνατότητά της να χαλαρώνει το κεντρικό νευρικό σύστημα και να προωθεί τα συναισθήματα ηρεμίας για ήπιο ξεκίνημα του ύπνου και ελάττωση της νευρική υπερέντασης, καθώς και στη μείωση των επιπέδων ανησυχίας και άγχους.
ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΟΤΑΝΟΥ
Ως ηρεμιστικό, η βαλεριάνα παρέχει ελαφριά ανακούφιση από άλγη ενώ ταυτόχρονα δρα ως χαλαρωτικό, αντισπασμωδικό (μετριάζει τους μυϊκούς σπασμούς) και αναφυσώδες (ανακουφίζει από το μετεωρισμό και τους σχετιζόμενους κολικούς). Επίσης, έχει υποτασικές ιδιότητες (μειώνει την υψηλή πίεση του αίματος). Η βαλεριάνα χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία νευρικών προβλημάτων.
Που ωφελεί
Η βαλεριάνα χρησιμοποιείται σε καταστάσεις υστερίας, ερεθιστικότητας (εύκολος εκνευρισμός), αϋπνίας, υποχονδρίας (αγωνία για την κατάσταση της υγείας), ημικρανίας, κραμπών, ερεθισμένου εντέρου, αλγών από ρευματισμούς, σοβαρών αλγών κατά την εμμηνόρροια και για ιδιαίτερα νευρικά άτομα που βρίσκονται «στα όρια τους». Έχει αντι-υπερτασική δράση, χαλαρώνει τον μυϊκό χιτώνα του γαστρεντερικού και διευκολύνει την ροή της χολής.
Ηρεμιστικό και Καταπραϋντικό
Η βαλεριάνα λειτουργεί σαν εξισορροπητικός παράγοντας στο κεντρικό Νευρικό Σύστημα. Οι ηρεμιστικές και καταπραϋντικές ιδιότητες της βαλεριάνας έχουν τεκμηριωθεί καλά και οφείλονται στα valepotriates που περιέχει, τα οποία βοηθούν στη «χαλάρωση» του κεντρικού νευρικού συστήματος (1-3), έχοντας ηρεμιστική δράση στα νεύρα, τους μύες και την καρδιά.
Άτομα με αϋπνία που λαμβάνουν βαλεριάνα έχουν γενικά ευκολότερη και πιο ήσυχη μετάβαση στον ύπνο από άτομα που χρησιμοποιούν τυπικά υπνωτικά ή κανένα άλλο σκεύασμα τέτοιου τύπου (4,5). Πρόσφατα προτάθηκε ότι η βαλεριάνα μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική όταν πραγματοποιείται μακροχρόνια χρήση (6).
Καταπραϋντικό του Πεπτικού Συστήματος
Έχει αποδειχθεί ότι η βαλεριάνα σταματά τους σπασμούς των λείων μυών του πεπτικού σωλήνα (7), ανακουφίζοντας έτσι από τις κράμπες και τη δυσφορία.
Ποιότητα και Διάρκεια Ύπνου
Οι ηρεμιστικές ιδιότητες της βαλεριάνας είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για τη διατήρηση της ποιότητας και της διάρκειας του ύπνου. Έχει αποδειχθεί ότι η βαλεριάνα μειώνει το συχνό ξύπνημα, την ένταση και την ανησυχία.
Σε αντίθεση με μερικά φάρμακα, η βαλεριάνα εξασφαλίζει έναν υγιή ύπνο, χωρίς να υπάρχει αίσθηση κούρασης ή κόπωσης την επόμενη ημέρα (8-11). Σαν ήπιο κατευναστικό, η βαλεριάνα πρέπει να λαμβάνεται 30-45 λεπτά πριν από τον ύπνο.
ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Δεν έχουν αναφερθεί παρενέργειες από τη λήψη βαλεριάνας. Οι έγκυες και οι γυναίκες σε θηλασμό θα πρέπει να συμβουλευτούν έναν ειδικό γιατρό πριν χρησιμοποιήσουν τη βαλεριάνα, διότι δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι ασφαλής η λήψη της στις παραπάνω περιπτώσεις.
Δεν συνιστάται η χρήση της σε παιδιά.
Η βαλεριάνα δεν θα πρέπει να λαμβάνεται σε περιπτώσεις που απαιτούν εγρήγορση. Παρόλα αυτά, έρευνα έδειξε ότι η βαλεριάνα δεν μειώνει την ικανότητα οδήγησης ή χειρισμού μηχανημάτων (13).
ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ
Η βαλεριάνα δεν θα πρέπει να λαμβάνεται σε περιπτώσεις που ακολουθείται θεραπεία με ηρεμιστικά ή άλλα συνταγογραφούμενα φάρμακα που επηρεάζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα. Σε αντίθεση με συνταγογραφούμενα ηρεμιστικά, η βαλεριάνα δεν έχει βλαβερές συνέπειες όταν λαμβάνεται μαζί με αλκοόλ.
Εν συντομία, συνιστάται για:
Κολίτιδα
Πονοκέφαλο
Υπερένταση
Αϋπνία
Σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου
Εμμηνόπαυση
Ψωρίαση
Νευρική υπερένταση
Πονόδοντο
Ισχιαλγία
Πόνους περιόδου
Ρευματισμούς
Επιληψία
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Hendricks H et al. Pharmacological screening of valerenal and some other components of essential oil of Valeriana officinalis. Planta Med, 42:62-68, 1981.
2. Wagner H et al. Comparative studies on the sedative action of Valeriana extracts. valepotriates and their degradation products. Planta Med, 39:358-365, 1980.
3. Hendricks H et al. Central nervous depressant activity of valerenic acid in the mouse. Planta Med, 51:28-31, 1985.
4. Leathwood PD, Chauffard F, Heck E, Munoz-Box R. Aqueous extract of valerian root (Valeriana officinalis L) improves sleep quality in man. Pharmacol Biochem Behav 1982;17:65-71.
5. Leathwood PD, Chauffard F. Aqueous extract of valerian reduces latency to fall asleep in man. Planta Med 1985;51:144-48.
6. Schulz V, et al. Rational phytotherapy. New York: Springer-Verlag, 1998: 81.
7. Hazalhoff B, Malingre TM and Meijer DK. Antispasmodic effects of Valeriana compounds: An in vivo and in vitro study on the guinea pig ileum. Arch Int Pharmacodyn, 257:274-287, 1982.
8. Leathwood PD et al. Aqueous extract of valerian root improves sleep quality in man. Pharmacol Biochem Behav, 17:65-71, 1982.
9. Leathwood PD, Chauffard F. Aqueous extract of valerian reduces latency to fall asleep in man. Planta Med, 51:144-148, 1985.
10. Balderer G, Borbely AA. Effect of valerian on human sleep. Psychopharmacology, 87:406-409, 1985.
11. Leathwood PD, Chauffard F. Quantifying the effects of mild sedatives. J Psychiatr Res, 17:115-122, 1983.
12. Effect of Valeriana officinalis L. on subjective and objective sleep parameters. In: “Sleep 1982, 6th Eur Congr Sleep Res”, P D Leathwood, Karger, 1983.
13. Albrecht M, Berger W, et al. Psychopharmaceuticals and safety in traffic. Zeits Allegmeinmed 1995;71:1215-21 [in German].
