Αγριομολόχα: Θεραπευτικές ιδιότητες και χρήσεις
Επιστημονική ονομασία: Malva sylvestris L.
Κοινές ονομασίες: Ανήκει στην οικογένεια των Μαλαχιδών (Malvaceae) ή Μαλβιδών και άλλες ονομασίες είναι Αγριομολόχα, Μουλούχα, Μαλάχη η άγρια, Μουλούχα, Μολάχη, Αμπελόχα, Μουλάγκα Αγριομολόχα: Θεραπευτικές ιδιότητες και χρήσεις
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Malva Sylvestris (Μαλάχη η άγρια) και το μέρος του φυτού που έχει φαρμακευτικές ιδιότητες είναι τα άνθη και τα φύλλα. Αυτά συλλέγονται και ξεραίνονται με προσοχή από τον Ιούλιο μέχρι τον Αύγουστο.
Περιγραφή, Βιότοπος, Συλλογή:
Είναι πολυετές αυτοφυές φυτό φτάνει σε ύψος τα 120 εκατοστά περίπου, με βλαστούς διακλαδισμένους και τριχωτούς.
Τα φύλλα είναι κυκλικά, οδοντωτά, λοβοτά και τριχωτά. Τα άνθη της φέρονται στις μασχάλες, έχουν χρώμα ροδό-κόκκινο, με πέντε πέταλα και ανθίζουν από τον Ιούνιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο.
Στην Ελλάδα είναι πολύ γνωστή γιατί φυτρώνει παντού σε όλη τη χώρα, σε χωράφια, άκρες δρόμων σε ξηρά και ηλιόλουστα σημεία. Συλλέγονται οι νεαροί βλαστοί, τα φύλλα, τα άνθη και η ρίζα της. Είναι εξαιρετική σε γλάστρες ή σε ηλιόλουστους φράκτες, τα λουλούδια είναι πολύ ελκυστικά για τις πεταλούδες.
Είδη του γένους Malva που βρίσκουμε αυτοφυή στην Ελλάδα είναι:
Μαλάχη η κριτική (Malva cretica)
Μαλάχη η μόσχοσμος (Malva moschata)
Μαλάχη η αγρία (Malva sylvestris)
Μαλάχη η αμελημένη (Malva neglecta)
Μαλάχη η μικρανθής (Malva parviflora)
Μαλάχη η μικρά (Malva pusilla)
Μαλάχη η αιγυπτία (Malva aegyptia)
Τα φύλλα συλλέγονται το πρωί αφού η υγρασία έχει στεγνώσει από τον ήλιο και πριν ανθίσουν τα φυτά.
Ιστορικά στοιχεία
Η μολόχα ήταν γνωστό βότανο από την αρχαιότητα. Αναφέρεται από το 700 π.κ.χ. Οι Ρωμαίοι την θεωρούσαν λιχουδιά στα τραπέζια τους και την καλλιεργούσαν ως λαχανικό. Ο Κικέρωνας, ο Οράτιος και ο Μαρτιάλης την αναφέρουν στα συγγράμματα τους γράφοντας ότι είναι σπουδαία τροφή για τον άνθρωπο.
Ως τροφή την χρησιμοποιούσαν και οι Αιγύπτιοι και οι Ελληνες. Ο Πυθαγόρας και οι μαθητές του είχαν προσέξει ότι το φυτό αυτό βοηθούσε την σκέψη γιατί ήταν ελαφρό στην πέψη και άφηνε ελεύθερο το πνεύμα.
Ο Πλίνιος (23-79 μ.κ.χ.) έλεγε ότι
«Όποιος παίρνει ένα κουτάλι Μολόχα, αυτήν την ημέρα θα είναι απαλλαγμένος από όλες τις ασθένειες που θα έρθουν σε επαφή με αυτόν».
Τον 16ο αιώνα θεωρούνταν σαν φυτό πανάκεια για όλες τις ασθένειες. Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιήθηκε σαν μαλακτικό και τα φύλλα τα χρησιμοποιούσαν σε καταπλάσματα. Τον χυμό του φυτού με λίγο ελαιόλαδο το χρησιμοποιούσαν στα δαγκώματα των μελισσών. Το ενστάλαζαν επίσης στα αυτιά για τους πόνους.
Ο Καρλομάγνος είχε διατάξει να καλλιεργείται Μολόχα σ’ όλους τους αυτοκρατορικούς κήπους. Οι φτωχοί Φελάχοι, που τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας ζουν με χόρτα, φτιάχνουν ένα νόστιμο φαγητό από Μολόχες (βράζουν τις ρίζες και τις τηγανίζουν μαζί με κρεμμύδια).
Συστατικά:
Η μολόχα δεν είναι πικρή αλλά είναι άνοστη στη γεύση. Περιέχει βιταμίνες A, B1, B2 και C, βλεννώδεις ουσίες, μαλβιδόλη, ρητίνες, ίχνη τανίνης, γλυκόζη, αιθέριο έλαιο, ενώ η ρίζα είναι πλούσια σε σάκχαρα.
Θεραπευτικές ιδιότητες και χρήσεις:
Η δράση της μολόχας είναι μαλακτική, αντιφλεγμονώδης, στυπτική και αποχρεμπτική. Είναι άριστο καθαρτικό για μικρά παιδιά. Είναι γνωστή για τις καταπραϋντικες ιδιότητές της στον πονόλαιμο. Μια γλυκιά πάστα από ρίζες Μολόχας είναι μαλακτική για τον πονεμένο λαιμό, το βήχα και τη βραχνάδα.
Το αφέψημα από φύλλα και άνθη της μολόχας θεωρείται μαλακτικό, αποχρεμπτικό, κινητικό του εντέρου, διατηρεί τη καλή υγεία του πεπτικού συστήματος. Προστατεύει το έντερο από τη γαστρίτιδα, τα στομαχικά έλκη και σταματά τον εμετό και βοηθάει στη διάρροια ειδικά των μικρών παιδιών.
Το ποδόλουτρο σε αφέψημα ανακουφίζει από την κούραση και τους κάλους των ποδιών. Το κατάπλασμα φύλλων μολόχας ανακουφίζει το έκζεμα και το πόνο από το τσιμπήματα εντόμων, μαλακώνει τους κάλους των ποδιών.
Από τη ρίζα της, παράγονται αλοιφές και καταπλάσματα για πληγές, εγκαύματα, σπυριά, καλόγηρους και εξανθήματα.
Την χρησιμοποιούμε για φλεγμονές της στοματικής κοιλότητας (λαρυγγίτιδα, φαρυγγίτιδα), την καταρροή του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, τον βήχα και την βρογχίτιδα.
Τα φύλλα της αλλά και τα άνθη λαμβάνονται υπό μορφή ροφήματος ενάντια στις ασθένειες του πεπτικού και ουροποιητικού συστήματος, λάδι της μολόχας χρησιμοποιείται ενάντια στους ερεθισμούς και τις αλλεργίες του δέρματος. Στις αιμορροΐδες γίνονται με το αφέψημα του φυτού κλύσματα και πλυσίματα. Στις ασθένειες του σπλήνας γίνονται μπάνια.
Η Γερμανική Επιτροπή Ε (κρατικός φορέας για τα φάρμακα) εγκρίνει τη χρήση της Malva sylvestris για το βήχα, την βρογχίτιδα, την φλεγμονή του στόματος και του φάρυγγα.
Η αντικαρκινική δράση του φυτού τεκμηριώθηκε με σχετικές έρευνες του Πανεπιστημίου της Καλαβρίας. Department of Pharmaceutical Sciences, University of Calabria, Italy
Οι αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες του φυτού τεκμηριώθηκαν με σχετικές μελέτες του Πανεπιστημίου McGill του Καναδά School of Dietetics and Human Nutrition, McGill University, Montreal, Québec, Canada
Οι έντονα αντιοξειδωτικές ιδιότητες του φυτού τεκμηριώθηκαν από τις μελέτες του Πανεπιστημίου Sfax της Τυνησίας Faculté des Sciences, Sfax-University of Tunisia και οφείλονται στις φαινολικές ενώσεις που περιέχονται σ’ αυτό.
Τα λουλούδια της Malva sylvestris είναι σημαντικά φαρμακευτικά υλικά στην ιρανική παραδοσιακή ιατρική (Unani) και έχουν χρησιμοποιηθεί ως θεραπεία στο οίδημα. Η αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδης δραστηριότητά τους έχει τεκμηριωθεί με σχετικέ έρευνες του πανεπιστημίου Azad του Ιραν. Islamic Azad University, Shahrekord, Iran
Επίσης:
Τα φύλλα της μολόχας τρίβονται σε μέρος που πονά από το άγγιγμα της τσουκνίδας, πάντα υπάρχει μολόχα όπου υπάρχει και τσουκνίδα.
Χρησιμοποιείται σαν βασικό συστατικό σε διάφορες κρέμες και σαπούνια, επίσης εξάγονται εδώδιμες χρωστικές ουσίες κίτρινου και πράσινου χρώματος.
Ένα βάμμα των λουλουδιών σχηματίζει ένα πολύ ευαίσθητο τεστ για την ανίχνευση των αλκαλίων.Τα φύλλα χρησιμοποιούνται για την ανακούφιση από τα τσιμπήματα των εντόμων και τσιμπήματα της τσουκνίδας. Μια ίνα που λαμβάνεται από το στελέχος χρησιμοποιείται στην κλωστοϋφαντουργία, στην παραγωγή σχοινιών και χαρτιού.
Τρόποι παρασκευής:
Ως αφέψημα όταν βραστεί 1 κ.γ. άνθη ή φύλλα ή ρίζα σε 1 κούπα νερό για 5 λεπτά, χρησιμοποιείται κάνοντας γαργάρες 2-3 φορές την ημέρα. Σε συνδυασμό με μέλι αποβάλλει τις τοξίνες από τον οργανισμό.
Ως έγχυμα ρίχνουμε ένα κ.γ. άνθη και φύλλα σε μια κούπα βραστό νερό αφήνουμε για 10-15 λεπτά, σουρώνουμε και πίνουμε 2-3 φορές την ημέρα πριν το φαγητό.
Ως ρόφημα, βοηθά -κάνοντας γαργάρες- στη ξηροστομία, την ξηρότητα του λαιμού και της ρινικής κοιλότητας. Σε ελκώδεις καταστάσεις, εσωτερικές ή εξωτερικές, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μαζί με σύμφυτο.
Για πρόσφατες ανοιχτές πληγές ή και παλαιότερες, χρησιμοποιούμε μπάνια και κάνουμε επιθέματα στην πληγή με μολόχα και φρέσκο (καλοπλυμένο με ζεστό νερό) πεντάνευρο. Τα αποτελέσματα είναι εκπληκτικά. Εξωτερικά, επίσης, μπορεί ακόμη να χρησιμοποιηθεί βάζοντάς την στο νερό του μπάνιου ή σαν κομπρέσα για αποστήματα, δοθιήνες και ελαφρά εγκαύματα.
Εδωδιμότητα:
Όλα τα είδη του γένους Malva έχουν βρώσιμα φύλλα, άνθη και καρπούς, έχουν μια ήπια γεύση και μια καλή υφή. Τα φύλλα και οι τρυφεροί βλαστοί τρώγονται βραστά με άλλα χόρτα, σε σούπες (δρουν ως πηκτική ουσία) ή γίνονται ντολμαδάκια, τα τρυφερά φύλλα τρώγονται ωμά σε σαλάτες δίνοντας μια ήπια ευχάριστη γεύση.
Οι άγουροι καρποί τρώγονται ωμοί ή γίνονται τουρσί. Τα λουλούδια έχουν μια παρόμοια υφή με τα φύλλα και τρώγονται ωμά σε σαλάτες ή μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως γαρνιτούρα.
Η ρίζα βράζεται και σερβίρεται με λαδολέμονο και ρίγανη, ένα πιάτο που βοηθά στην καλή λειτουργία του εντέρου.
Να αποφεύγεται η συλλογή από εδάφη πλούσια σε άζωτο γιατί το φυτό τείνει να συγκεντρώνει υψηλά επίπεδα νιτρικών αλάτων στα φύλλα του.
Προφυλάξεις
Η μολόχα σε μεγάλες δόσεις γίνεται καθαρτική. Δεν κάνει να λαμβάνουν το βότανο όσοι πάσχουν από χολόλιθους.
Χρειάζεται προσοχή στη σύγχρονη λήψη με αντιδιαβητικά ή φάρμακα με λίθιο.
Στοιχεία από
www.haniotika-nea.gr
www.agriamanitaria.gr
www.herb.gr
www.nutrinews.gr
kentromeletisarxaiasthourias.wordpress.com
Chiej. R. Encyclopaedia of Medicinal Plants.
Foster. S. & Duke. J. A. A Field Guide to Medicinal Plants
Plants of a Future
Grae. I. Nature’s Colors – Dyes from Plants
Johnson. C. P. The Useful Plants
