Γιατροσόφια Ηπείρου για δερματικά προβλήματα
Η φύση μας δίνει απλόχερα τη βοήθειά της, για να αντιμετωπίσουμε τα τόσο συνηθισμένα προβλήματα και τις ενοχλήσεις του δέρματος. Αρκεί να την “ακούσουμε” και να την εμπιστευτούμε…
Οι πρόγονοί μας το έκαναν. Γιατί όχι κι εμείς;…
ΔΕΡΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
1. Αιμορραγία
– Από κόψιμο ή χτύπημα: τη σταματάμε με τριμμένο καπνό ή τυρί.
– Κατάπλασμα με βάλσαμο. (Παρακάλαμος)
2. Απόστημα
– Βάζουμε πάνω βρασμένη μολόχα. (Ιωάννινα, Ζαγόρι)
3. Άφθες
– Πλύσεις με ζουμί από 2 καρότα, που βράζουμε για 5-10 λεπτά.
(Ιωάννινα)
4. Βλεφαρίτιδα, πόνοι στα μάτια
– Ρίχνουμε κάθε βράδυ στα μάτια από 3-4 σταγόνες λεμόνι. Όταν σταματήσει το τσούξιμο, ξεπλένουμε με άφθονο νερό. (Ιωάννινα)
– Κομπρέσα με χυμό μαϊντανού παίρνει τη φλόγωση. (Ελαφότοπος)
– Πλύσεις στα μάτια με χαμομήλι. (Παρακάλαμος)
– Κατάπλασμα με φρέσκα φύλλα λάχανου. (Ελαφότοπος)
5. Δάγκωμα από σκυλί
– Δένουμε στην πληγή ζεστό μισό φασόλι σχισμένο στη μέση, ή βρασμένο καπνό σε ρακί ή νόμισμα ασημένιο. (Φούρκα)
6. Έγκαυμα
– Κερί μέλισσας, στάχτη από καμένο λευκό σεντόνι, χαρτί από τσιγάρο, κονιάκ. Λιώνουμε σε κατσαρολάκι το κερί και ρίχνουμε μέσα τη στάχτη. Ανακατεύουμε και ρίχνουμε λίγο κονιάκ. Ανακατεύουμε πάλι μέχρι να γίνει πολτός. Όπως είναι το τοποθετούμε πάνω στο κάψιμο και τραβάει τα υγρά, με αποτέλεσμα να γίνουμε καλά. (Μ. Γότιστα)
– Τοποθετούμε πάνω στο σημείο που καήκαμε μια φέτα πατάτα. (Γιάννενα)
– Σ’ ένα παλιό τηγάνι που έχουμε βάλει να κάψει ρίχνουμε μέσα τους κρόκους από 5 αυγά, χωρίς να τους χτυπήσουμε. Τους γυρίζουμε ανάποδα, μέχρι να σχηματιστεί μια μάζα καμένου υλικού, σαν κάρβουνο. Αυτήν τη μάζα την πετάμε και κρατάμε το μαύρο λάδι που μένει στο τηγάνι, περίπου ένα φλιτζάνι του καφέ. Όταν κρυώσει, το χρησιμοποιούμε στα καψίματα. (Παρακάλαμος)
– Χτυπάμε ασπράδι ενός αυγού και επαλείφουμε. Ανακουφίζει. (Δίλοφος)
– Πολτός από κολοκύθια σαν κατάπλασμα δροσίζει. (Ελαφότοπος)
– Φρέσκα φύλλα μαρουλιού σαν επίθεμα επουλώνουν την πληγή. (Ζαγόρι)
– Πολτοποιούμε φύλλα μολόχας, τα δουλεύουμε με λάδι και αλείφουμε.
– Κομπρέσες με κρύο νερό.
– Σε 3-4 κουταλιές οινόπνευμα, διαλύουμε λίγο σαπούνι. Βουτάμε καθαρό πανί στο μίγμα και επαλείφουμε 3-4 φορές το κάψιμο. Καταπραΰνει. (Ελαφ.)
7. Έκζεμα
– Βράζουμε λαπά από λουκούμι ή σταφίδα. (Φούρκα)
– Βράζουμε τα πράσινα φλούδια από τα φρέσκα καρύδια. Με το ζουμί κάνουμε πλύσεις και σταματάει η φαγούρα. (Ζαγόρι)
– Αλείφουμε με χυμό από στουμπισμένο σκόρδο. Υποχωρεί. (Ζαγόρι).
– Πολτοποιούμε θειάφι μαζί με μέλι και απ’ αυτό τρώμε μια κουταλιά του γλυκού πρωί- βράδυ. Αποτελεσματικό ακόμα και για επίμονο έκζεμα. (Ζ.)
8. Εξανθήματα
– Κομπρέσα με χυμό μαϊντανού. (Ελαφότοπος)
– Κομπρέσα με χυμό νωπής πατάτας το ξεφλογίζει. (Ελαφότοπος)
– Πλύσεις με ζουμί από βρασμένη τσουκνίδα το θεραπεύει. (Ελαφότοπος)
9. Ερεθισμένο δέρμα από τον ήλιο
– Μάσκα με μήλα. Βράζουμε ένα μήλο κομμένο σε κομμάτια με ένα ποτήρι γάλα για 5 λεπτά. Βγάζουμε το μίγμα από τη φωτιά, προσθέτουμε αλεύρι και μια κουταλιά ελαιόλαδο. Απλώνουμε τη μάσκα στο ερεθισμένο δέρμα για 15 λεπτά. (Μέτσοβο)
10. Κοψίματα
– Βάζουμε στην πληγή καπνό.
– Σε μικρές εκδορές και κοψίματα μπορούμε να βάλουμε κοπανισμένα φύλλα σέλινου και μαϊντανού, σαν κατάπλασμα. (Παρακάλαμος)
11. Κρυοπαγήματα
– Σε αυτιά, μύτη, χέρια ή πόδια: εντριβές με κρύο νερό ή χιόνι και μετά με χλιαρό νερό. Πίνουμε και ζεστό τσάι με ζάχαρη.(Φούρκα)
12. Ματιών ερεθισμοί
– Για ερεθισμένα μάτια: Κομπρέσες με τσάι και μαρούλι. (Ιωάννινα)
– Βράζουμε μαρούλι και μόλις γίνει χλιαρό το νερό, κάνουμε μ’ αυτό πλύσεις.
– Για ερεθισμένα από τον ήλιο μάτια κάνουμε κομπρέσες με δυνατό τσάι.(Ιωάννινα)
13. Μιξίτη (μεγάλο σπυρί)
– Στουμπάμε τσουκνίδα και τη βάζουμε πάνω στο μιξίτη. (Καλαρρύτες)
– Βράζουμε λίγο κρεμμύδι με λάδι και ζάχαρη και κάνουμε το ίδιο. (Καλ.)
14. Μώλωπες
– Για να υποχωρήσει γρηγορότερα, βάζουμε επιθέματα με κοπανισμένα φύλλα σέλινου.(Ιωάννινα)
– Ψιλοκομμένο κρεμμύδι, ανακατεμένο με μπόλικο αλάτι σαν κατάπλασμα .
15. Ξεραμένα χέρια
– Μασάζ με μίγμα: μισή κουταλιά χυμό λεμονιού και μια γλυκερίνης. (Άρτα)
– Βουτάμε τα χέρια μας για 10 λεπτά σε μπολ με χλιαρό νερό. (Ιωάννινα)
– Κόβουμε ένα λεμόνι σε στρογγυλές φέτες. Τις βράζουμε μέχρι να μαλακώσουν. Τις πολτοποιούμε και χρησιμοποιούμε τον πολτό σαν κρέμα χεριών μετά το πλύσιμο των πιάτων. (Ιωάννινα)
– Βράζουμε 50 γραμ. ρίζες νερομολόχας σε ένα λίτρο νερό για 20 λεπτά. Στραγγίζουμε και με τη λοσιόν αυτή κάνουμε εντριβές στα χέρια. (Ιωάννινα)
– Ρίχνουμε 30 γραμ. άνθη τίλιου αποξηραμένα σε 1 λίτρο βραστό νερό για 10 λεπτά. Στραγγίζουμε και τυλίγουμε τα χέρια με δυο βαμβακερές γάζες, βουτηγμένες στο αφέψημα, για 20 λεπτά περίπου. (Παραμυθιά)
16. Πληγή
– Αλείφουμε την πληγή, όπως και τα στραμπουλήγματα, με βαλσαμόλαδο. (Βάζουμε σε μια μπουκάλα γυάλινη φύλλα βάλσαμου με οινόπνευμα και λάδι. Την αφήνουμε στον ήλιο για 40 μέρες) (Ελαφότοπος)
– Κατάπλασμα με φρέσκα φύλλα λάχανου επουλώνουν. (Ελαφότοπος)
– Κατάπλασμα με φύλλα μαϊντανού ή τσουκνίδας («, Παρακάλαμος)
17. Πρήξιμο με πύον
– Βράζουμε μολόχα, τη στραγγίζουμε, τη βάζουμε σ’ ένα πανί και την τοποθετούμε στο πονεμένο σημείο. Έτσι ξεπρήζεται και φεύγει το πύον. (Ιωάννινα, Καλαρρύτες)
– Βγάζουμε την ψίχα κολοκύθας, τη στουμπάμε, προσθέτουμε ζάχαρη και τη βάζουμε στο σημείο της πληγής. (Ιωάννινα)
18. Πρήξιμο τσουκνίδας
– Τρίβουμε το πονεμένο μέρος με φύλλα μολόχας. (Ιωάννινα, Καλαρρύτες)
19. Πρησμένα μάτια
– Κομπρέσες με αφέψημα δεντρολίβανου. (Ζαγόρι)
20. Τσιμπήματα εντόμων
– Σταυρώνουμε το σημείο που τσίμπησε η σφήκα- μέλισσα με ένα μαχαίρι χωρίς να σκίσουμε το δέρμα. Μετά βάζουμε ξύδι και δεν πρήζεται. (Ιωάννινα)
– Τρίβουμε το σημείο που μας τσίμπησε το έντομο με κρεμμύδι ή σκόρδο. (Ιωάννινα)
– Τρίβουμε το σημείο τσιμπήματος με φύλλα πράσου, μαϊντανού, μέντας, λάχανου ή λεβάντας. (Άρτα)
– Βάζουμε στο σημείο τσιμπήματος γάλα από φύλλο συκιάς. (Παρακάλαμος)
– Βάζουμε αμμωνία ή αλατόνερο. (Ελαφότοπος)
– Το ουρούμε. (Παρακάλαμος)
21. Φαγούρα
– Εντριβή με ρακί ή ξύδι. (Φούρκα)
22. Χιονίστρες
– Βράζουμε 1-2 κιλά βελανίδια ανάλογα με την ποσότητα που θέλουμε. Με αυτό το υγρό πλένουμε τα χέρια ή τα πόδια μας για 4-5 μέρες. (Ιωάννινα)
– Κατάπλασμα με πολτό από νωπό κρεμμύδι. (Ελαφότοπος)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
– Η λαϊκή βοτανοθεραπευτική στο Ζαγόρι, διδακτορική διατριβή Μιχαήλ Μάλαμα
– Βοτανικαί έρευναι επί της χαράδρας του Βίκου, Κων. Γκανιάτσα, περιοδ. «Ηπειρωτική Εστία»
-Η χαράδρα του Βίκου, τα βότανα και οι Βικογιατροί- Κομπογιαννίτες, Κων. Γκανιάτσα, ανάτυπο από το περιοδικό «Ήπειρος»
– Οι Κομπογιαννίτες ιατροί του Ζαγορίου, Νικ. Πατσέλη, περιοδικό «Ήπειρος»
– Λαϊκή ιατρική, ένας ανέκδοτος ηπειρώτικος ιατροσοφικός μαγικός κώδικας του 19ου αι., Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών
– Βοτανικά λαογραφικά στοιχεία, Κ. Λαζαρίδη, Μικρή Ζαγορίσια Βιβλιοθήκη
– Άνθη- βότανα- φαρμακευτικά φυτά. Τα γιατροσόφια της γιαγιάς. Εργασία για την περιβαλλοντική εκπαίδευση από μαθητές Γυμνασίου της πόλης των Ιωαννίνων.
(αυτή η εργασία περιλαμβάνει συνεντεύξεις που πήραν οι μαθητές από τις γιαγιάδες τους . Αναφέρεται και ο τόπος προέλευσης)
– Ελαφότοπος (Τσερβάρι), Μεν. Κικοπούλου, Γιάννενα 2000
– Η Φούρκα της Ηπείρου, Ιστορία- Λαογραφία, Χρ. Εξάρχου, 2007
