Γιατροσόφια Ηπείρου για μυοσκελετικό και νευρικό σύστημα
Από τα αρχαία χρόνια ο άνθρωπος σε κάθε γωνιά του πλανήτη αναζήτησε βοήθεια στο φυτικό βασίλειο για την ανακούφιση των πόνων και των ασθενειών του. Τα βότανα αναγνωρίστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν από όλους τους λαούς σαν φυτά με θεραπευτικές – φαρμακευτικές ιδιότητες αλλά και με μαγικές, σε κάποιες περιπτώσεις. Συγγραφείς και γιατροί από την αρχαιότητα ακόμα έγραψαν συγγράμματα γι’ αυτά, βασισμένοι στις παρατηρήσεις και τη λαϊκή παράδοση του καιρού τους.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η χρήση των βοτάνων ήταν πολύ διαδεδομένη στη χώρα μας, σύμφωνα με διάφορες οικογενειακές παραδόσεις ή τις οδηγίες του πρακτικού γιατρού, της γριάς γιάτρισσας ή των γιατροσοφίων.
Από τις αρχές του 20ου αι. άρχισε να εγκαταλείπεται η βοτανοθεραπεία και τη θέση της πήραν τα χημικά παρασκευάσματα. Καθώς αυξάνονταν τα χημικά φάρμακα, αυξάνονταν όμως και οι αρρώστιες και η έλλειψη εμπιστοσύνης των ανθρώπων σ’ αυτά. Έτσι η ανάγκη επιστροφής στη φύση έγινε σιγά σιγά μεγαλύτερη και στην εποχή μας έχει πια πολλούς οπαδούς.
Σήμερα όχι μόνο πλέον δεν αμφισβητείται η πατροπαράδοτη πείρα, αλλά καταφεύγουμε συχνά στα βότανα και τις θεραπευτικές ιδιότητές τους, για να γλιτώσουμε από τις παρενέργειες των φαρμάκων. Γίνεται πια επιτακτική η ανάγκη να σωθεί η παράδοση και να μπει δυναμικά στην καθημερινή μας ζωή.
MΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΑ
1. Διάστρεμμα
– Tρίβουμε λίγο πράσινο σαπούνι, ρίχνουμε λίγο ούζο, λίγη ρίγανη και ένα ασπράδι αυγού. Τα ανακατεύουμε όλα και γίνονται κρέμα. Τη βάζουμε σε χαρτοσακούλα και την κολλάμε στο στραμπουλιγμένο μέρος, ώστε να συγκρατιέται εκεί. (Πρέβεζα).
– Κομπρέσα με βάλσαμο (Ζαγόρι)
– Κατάπλασμα με φρέσκα φύλλα μαϊντανού (Ζαγόρι)
– Κατάπλασμα με πλεξούδα σκόρδου βρασμένη σε ξύδι. (Ελαφότοπος)
2. Κράμπα
– Τοποθετούμε πάνω στον τραβηγμένο μυ ένα βαμβάκι βουτηγμένο σε αφέψημα φασκόμηλου. (Ζαγόρι)
3. Μυϊκοί πόνοι
– Για πιάσιμο από κρύωμα: ζεσταίνουμε λάδι και ρίχνουμε μέσα κερί μέλισσας. Με αυτήν την αλοιφή τρίβουμε. (Γοργόμυλος Πρέβεζας)
4. Πόνοι στην πλάτη
– Στο ντους αφήνουμε να τρέξει στην πλάτη μας μέτρια ζεστό νερό και κάνουμε μασάζ με σφουγγαράκι και αμυγδαλέλαιο. (Ιωάννινα)
– Διατηρούμε για 3-4 μέρες 20 γραμ. άνθη καλέντουλας σε ένα λίτρο ξίδι από κρασί. Στραγγίζουμε και διατηρούμε σε γυάλινο μπουκάλι. Το χρησιμοποιούμε για να κάνουμε απαλό μασάζ. (Ιωάννινα)
5. Πόνοι στη μέση
– Ζεσταίνουμε παλιά κεραμίδια, τα τυλίγουμε σε πετσέτα και τα ακουμπάμε στη μέση για όσο αντέχουμε. (Ιωάννινα)
6. Πρησμένα πόδια
– Αν τα πόδια είναι πρησμένα από κούραση, κάνουμε ένα ποδόλουτρο με ζεστό νερό και έλαιο δεντρολίβανου. (Ιωάννινα)
ΝΕΥΡΙΚΑ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
1. Άγχος
– Σε περιόδους έντονου στρες μπορούμε να πίνουμε 2 φλιτζάνια βαλεριάνας ή μελισσόχορτου. (Άρτα)
2. Αϋπνία
– Αφέψημα τίλιου ή χαμομηλιού με μια κουταλιά μέλι. (Δίλοφος )
– Αναμιγνύουμε ένα λίτρο λευκό κρασί με 30 γρ. μελισσόχορτο. Τα αφήνουμε για δυο βδομάδες σε μπουκάλι σε θερμοκρασία περιβάλλοντος. Στραγγίζουμε και πίνουμε δυο ποτηράκια κάθε μέρα. (Ζίτσα)
– Βάζουμε 8 κουταλιές του τσαγιού ρίζες βαλεριάνας σε μια κατσαρόλα, σκεπάζουμε με ένα λίτρο νερό και τη σκεπάζουμε με το καπάκι για 10-12 ώρες ανακατεύοντας κατά διαστήματα. Στραγγίζουμε και αφήνουμε το περιεχόμενο να πάρει μια βράση. Στραγγίζουμε εκ νέου και πίνουμε δυο φλιτζάνια από το αφέψημα αυτό καθημερινά, πριν τον ύπνο. (Κόνιτσα)
– Μπορούμε να φάμε ένα μήλο μετά το βραδινό. (Φούρκα)
– Αφέψημα με πέταλα αγριοτριαντάφυλλου ή παπαρούνας. (Φούρκα)
3. Ημικρανία
– Αφέψημα ή κομπρέσα με μέντα, χαμομήλι ή λεβάντα.
4. Κόπωση
– Κατάλληλα βότανα για την αντιμετώπιση της κόπωσης είναι το μελισσόχορτο και το δεντρολίβανο. (Ζαγόρι)
– Ρίχνουμε 3 κουταλιές ψιλοκομμένα φύλλα μελισσόχορτου σε ¼ λίτρου και τ’ αφήνουμε να βράσουν για 10 λεπτά. Στραγγίζουμε και προσθέτουμε μια κουταλιά μέλι. Πίνουμε ένα φλιτζάνι από το αφέψημα αυτό καθημερινά για 6 τουλάχιστον εβδομάδες.(Ζαγόρι)
– 1 ή μισό κρεμμύδι ωμό ή βρασμένο την ημέρα τονώνει οργανισμό. (Ζαγ.)
– Πίνουμε το ζουμί από βρασμένο μαϊντανό. Τονώνει τον οργανισμό. (Ζαγ.)
5. Πονόδοντος
– Πλύσεις και κομπρέσες με λεβάντα και χαμομήλι.
– Πλύσεις με αφέψημα φασκομηλιάς 3-4 φορές την ημέρα.
– Αφήνουμε ρακί πολλή ώρα στο μέρος του πόνου. (Φούρκα)
– Αν το δόντι είναι κούφιο, βάζουμε καπνό από τσιγάρο ή αλάτι ή ασπιρίνη. (Φούρκα)
– Σ’ ένα φλιτζάνι νερό ρίχνουμε 5-10 σταγόνες ριγανόλαδο και κάνουμε πλύσεις. Είναι καλό παυσίπονο. (Ελαφότοπος)
6. Πονοκέφαλος
– Τοπικές εντριβές με βάλσαμο. (Ζαγόρι)
– Πίνουμε καφέ χωρίς ζάχαρη και μέσα ρίχνουμε χυμό 1 λεμονιού. (Ζαγόρι)
– Βράζουμε κουκούτσια κυδωνιού και πίνουμε. (Ζαγόρι )
– Τοπικές εντριβές με χυμό μαϊντανού. (Ζαγόρι )
– Βάζουμε στο μέτωπο επιθέματα από φρέσκα φύλλα λάχανου. (Ζαγόρι )
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
– Η λαϊκή βοτανοθεραπευτική στο Ζαγόρι, διδακτορική διατριβή Μιχαήλ Μάλαμα
– Βοτανικαί έρευναι επί της χαράδρας του Βίκου, Κων. Γκανιάτσα, περιοδ. «Ηπειρωτική Εστία»
-Η χαράδρα του Βίκου, τα βότανα και οι Βικογιατροί- Κομπογιαννίτες, Κων. Γκανιάτσα, ανάτυπο από το περιοδικό «Ήπειρος»
– Οι Κομπογιαννίτες ιατροί του Ζαγορίου, Νικ. Πατσέλη, περιοδικό «Ήπειρος»
– Λαϊκή ιατρική, ένας ανέκδοτος ηπειρώτικος ιατροσοφικός μαγικός κώδικας του 19ου αι., Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών
– Βοτανικά λαογραφικά στοιχεία, Κ. Λαζαρίδη, Μικρή Ζαγορίσια Βιβλιοθήκη
– Άνθη- βότανα- φαρμακευτικά φυτά. Τα γιατροσόφια της γιαγιάς. Εργασία για την περιβαλλοντική εκπαίδευση από μαθητές Γυμνασίου της πόλης των Ιωαννίνων.
(αυτή η εργασία περιλαμβάνει συνεντεύξεις που πήραν οι μαθητές από τις γιαγιάδες τους . Αναφέρεται και ο τόπος προέλευσης)
– Ελαφότοπος (Τσερβάρι), Μεν. Κικοπούλου, Γιάννενα 2000
– Η Φούρκα της Ηπείρου, Ιστορία- Λαογραφία, Χρ. Εξάρχου, 2007
