Σέσκουλα ή σέσκλα: Διατροφική αξία, οφέλη και χρήσεις
Τα σέσκουλα ή λαχανίδες (Beta vulgaris) είναι από τα πιο δημοφιλή λαχανικά της Μεσογείου και επιπλέον από τα πιο θρεπτικά λαχανικά με σημαντικές ιδιότητες. Το σέσκουλο κατέχει τη δεύτερη θέση μετά το σπανάκι σύμφωνα με την ανάλυση των συνολικών θρεπτικών συστατικών και δικαίως θεωρείται ένα από τα υγιεινότερα λαχανικά. Άλλες ονομασίες του σέσκουλου είναι σέσκλο ή γλυκορίζι. Σέσκουλα ή σέσκλα: Διατροφική αξία, οφέλη και χρήσεις
Ιστορία του σέσκουλου
Τα σέσκουλα προέρχονται την ευρύτερη περιοχή της νότιας Μεσογείου και μάλιστα ο Αριστοτέλης τα είχε αναφέρει τον 4ο αιώνα π.Χ. Πρώτα οι αρχαίοι Έλληνες και αργότερα οι Ρωμαίοι, θεωρούσαν το σέσκουλο ιδιαίτερα σημαντικό για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Τα σέσκουλα φυτρώνουν άγρια σε όλες σχεδόν τις χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο.
Το σέσκουλο είναι πολυετές φυτό που φτάνει μέχρι τα 50-60 εκατοστά. Το συναντάμε σχεδόν παντού σε ακαλλιέργητους και καλλιεργημένους τόπους. Τα φύλλα του είναι σκουροπράσινα γυαλιστερά και το νεύρο του λευκό και χοντρό. Καλλιεργείται και γι’ αυτό μαζεύεται, Άνοιξη και Φθινόπωρο.
Οφέλη για την υγεία
Αν και τα σέσκουλα δεν έχουν μελετηθεί εκτενώς σε σχέση με άλλα λαχανικά της οικογένειας χηνοποδωδών (Chenopodiaceae), όπως το σπανάκι και τα παντζάρια, δεν υπάρχει αμφιβολία για τον πολύτιμο ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν στην υγείας μας.
Σακχαρώδη διαβήτη:
Πολλές μελέτες σε πειραματόζωα έχουν δείξει ότι τα σέσκουλα έχουν μοναδικά οφέλη στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα. Αν και δεν έχουν ακόμα διεξαχθεί μεγάλης κλίμακας μελέτες σε ανθρώπους σε αυτόν τον τομέα, εργαστηριακές μελέτες και μελέτες σε πειραματόζωα δείχνουν ότι το συριγγικό οξύ, ένα φλαβονοειδές που περιέχεται στα σέσκουλα, έχει την ικανότητα να αναστέλλει τη δράση ενός ενζύμου που ονομάζεται α-γλυκοσιδάση.
Η άλφα-γλυκοσιδάση είναι ένα ένζυμο (γλυκοσιδάση) που χρησιμοποιείται για την διάσπαση των υδατανθράκων σε απλά σάκχαρα. Όταν το ένζυμο αυτό αναστέλλεται, μειώνεται η διάσπαση των υδατανθράκων, με αποτέλεσμα το σάκχαρο στο αίμα να παραμένει πιο σταθερό. Αυτή η διαδικασία σταθερότητας του σακχάρου στο αίμα φαίνεται να λειτουργεί ιδιαίτερα μετά από ένα γεύμα.
Φυτικές ίνες:
Τα σέσκουλα είναι μια πολύ καλή πηγή φυτικών ινών. Το ένα φλιτζάνι μαγειρεμένα σέσκουλα περιέχουν περισσότερα 3,7 γρ. φυτικές ίνες, συμβάλλοντας έτσι στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας, αυξάνοντας το βάρος των κοπράνων και μειώνοντας τον χρόνο διέλευσής τους από το γαστρεντερικό σωλήνα.
Πρωτεΐνες:
Επίσης τα σέσκουλα είναι πολύ καλή πηγή πρωτεϊνών. Το ένα φλιτζάνι μαγειρεμένα σέσκουλα περιέχουν 3,3 γρ. πρωτεΐνες, με αποτέλεσμα να αυξάνουν το αίσθημα κορεσμού και να θεωρούνται κατάλληλα για χορτοφαγία και νηστεία.
Αντιοξειδωτικά:
Τα σέσκουλα παρέχουν μια εξαιρετική ποικιλία αντιοξειδωτικών όπως βιταμίνη C, Ε, Α (με τη μορφή β-καροτένιου), μαγγάνιο και ψευδάργυρο. Αυτά είναι απαραίτητα για την πρόληψη του οξειδωτικού στρες και χρόνιων προβλημάτων υγείας. Επιπλέον, τα σέσκουλα περιέχουν πολυάριθμα φυτοθρεπτικά συστατικά με σημαντικότερα τις μπεταλαϊνες (betalains) και τις ξανθοφύλλες (epoxyxanthophylls) που δρουν σαν ισχυροί αντιφλεγμονώδεις παράγοντες.
Οστά:
τα σέσκουλα ξεχωρίζουν ακόμα για την περιεκτικότητά τους σε ασβέστιο, μαγνήσιο και βιταμίνη Κ, συμβάλλοντας έτσι στη σκελετική υγεία.
Επιλογή, Συντήρηση, Χρήση
Πως διαλέγω καλό σέσκουλο
Επιλέξτε φρέσκα σέσκουλα με έντονο πράσινο χρώμα, χωρίς μαύρα στίγματα ή κιτρινισμένα φύλλα. Τα φύλλα δεν πρέπει να είναι μαραμένα και δεν πρέπει να έχουν μικροσκοπικές τρυπούλες. Τα κοτσάνια θα πρέπει να είναι καθαρά με άψογη όψη. Προτιμήστε εκείνα που διατηρούνται σε ψυγεία, ώστε να διασφαλίσετε την τραγανή και γλυκιά τους γεύση.
Πως να το συντηρείτε
Μην πλένετε τα σέσκουλα πριν από την αποθήκευση τους διότι η έκθεση τους στο νερό θα ενισχύσει την αλλοίωσή τους. Τοποθετήστε τα σέσκουλα σε μια πλαστική σακούλα αποθήκευσης και τυλίξτε την σφιχτά γύρω τους, αφαιρώντας όσο το δυνατόν περισσότερο αέρα. Τοποθετήστε τα στο ψυγείο όπου θα διατηρηθούν φρέσκα για έως και 5 ημέρες. Εάν έχετε μεγάλες ποσότητες από σέσκουλα, μπορείτε να ζεματίσετε τα φύλλα και στη συνέχεια να βάλετε στην κατάψυξη.
Προτεινόμενος τρόπος κατανάλωσης
Ξεπλύνετε τα σέσκουλα καλά κάτω από κρύο τρεχούμενο νερό. Αφαιρέστε τα σημεία των φύλλων που μπορούν να είναι μαυρισμένα, γλοιώδη, ή με τρυπούλες.
Επειδή τα σέσκουλα περιέχουν οξαλικό οξύ ή οξαλικά, το βράσιμο τους σε μεγάλες ποσότητες νερού μπορεί να βοηθήσει μείωση της περιεκτικότητας τους σε οξέα.
Το οξαλικό οξύ συνδέεται με μέταλλα όπως το ασβέστιο και ο σίδηρος με αποτέλεσμα το σώμα να καθίσταται δύσκολο να απορροφήσει αυτά τα μέταλλα. Συνεπώς καλό είναι να βράζουμε τα σέσκουλα σε άφθονο νερό, στη συνέχεια να πετάμε το πρώτο και να τα ξαναβάλουμε να πάρουν ακόμα μια βράση.
Η γεύση τους είναι γλυκιά και τα τρυφερά φρέσκα φύλλα τους τρώγονται σαλάτα (σαν μαρούλι) μαζί με κρεμμυδάκι ή πράσο, λάδι και ξύδι. Μαγειρεύονται κοκκινιστά μαζί με μυρωδικά και λαχανικά, μαζί με ρύζι (γίνονται σαν το σπανακόρυζο), και ντολμαδάκια.
Φυσικά χρησιμοποιούνται και σε χορτόπιτες μαζί με άλλα χόρτα και μυρωδικά. Αν και τα σέσκουλα είναι διαθέσιμα όλο το χρόνο, στην αγορά τα βρίσκουμε κυρίως την Άνοιξη και το Φθινόπωρο. Πριν τα μαγειρέψουμε πρέπει να αφαιρέσουμε το σκληρό μέρος του κοτσανιού.
Μία μερίδα σέσκουλα βρασμένα 175 γρ. περιέχει:
Νερό (gr.) 162
Ενέργεια (Kcal) 35
Πρωτεΐνες (gr.) 3.29
Λιπαρά (gr.) 0.14
Υδατάνθρακες (gr.) 7.23
Φυτικές Ίνες (gr.) 3.7
Ασβέστιο (mg) 102
Σίδηρο (mg) 4
Μαγνήσιο (mg) 150
Φώσφορο (mg) 58
Κάλιο (mg) 961
Νάτριο (mg) 313
Ψευδάργυρο (mg) 0.58
Βιταμίνη C (mg) 31.5
Θειαμίνη (mg) 0.060
Ριβοφλαβίνη (mg) 0.150
Νιασίνη (mg) 0.630
Βιταμίνη B-6 (mg) 0.149
Βιταμίνη A (IU) 10717
Στοιχεία από: www.mydiatrofi.gr
Βιβλιογραφία:
Asai A, Yonekura L, and Nagao A. Low bioavailability of dietary epoxyxanthophylls in humans. Br J Nutr. 2008 Aug;100(2):273-277. 2008.
Tundis R, Loizzo MR and Menichini F. Natural products as alpha-amylase and alpha-glucosidase inhibitors and their hypoglycaemic potential in the treatment of diabetes: an update. Mini Rev Med Chem. 2010 Apr;10(4):315-31. 2010.
Yanardag R, Bolkent S, Ozsoy-Sacan O et al. The effects of chard (Beta vulgaris L. var. cicla) extract on the kidney tissue, serum urea and creatinine levels of diabetic rats. Phytother Res 2002 Dec;16(8):758-61. 2002.
Song W, Derito CM, Liu MK et al. Cellular antioxidant activity of common vegetables. J Agric Food Chem. 2010 Jun 9;58(11):6621-9. 2010
