Αετουδάκια για καλή χρονιά, με σφραγίδα που ήρθε από τη Μικρά Ασία και αυθεντική συνταγή
Οικογενειακά κειμήλια που ήρθαν στην Ελλάδα με τους Μικρασιάτες πρόσφυγες είναι οι ξύλινες σφραγίδες με τον δικέφαλο αετό και την κορόνα, ένα… συστατικό για τα αετουδάκια (ή αετάκια) τόσο απαραίτητο όσο και τα ίδια τα υλικά.
Τα εορταστικά αυτά κουλούρια έχουν καταγωγή από τη Σμύρνη και τα παράλια της Μικράς Ασίας. Τα ζύμωναν σε κάθε σπίτι, τα στόλιζαν στην καλύτερη πιατέλα, και ανήμερα την Πρωτοχρονιά τα τοποθετούσαν στο γιορτινό τραπέζι. Το γηραιότερο μέλος της οικογένειας αναλάμβανε να τα μοιράσει, για να πάει καλά η νέα χρονιά. Πρώτα όμως έπιανε ένα αετουδάκι, το σήκωνε ψηλά και έλεγε: «Έτσι όμορφα και περήφανα που πετάει ο αετός, έτσι όμορφα και περήφανα να πετάει και η οικογένειά μας».
Μία από αυτές τις σφραγίδες που διασώθηκαν την έφερε μαζί της στην Ελλάδα η Ασημίνα Παπαδοπούλου, πρόσφυγας από την Κρήνη (Τσεσμέ). Σήμερα ανήκει στη Βενετία Ραΐση που ζει στον Πειραιά και κάθε χρόνο εκτελεί κατά γράμμα τη συνταγή της γιαγιάς της, την οποία όμως δεν αποκαλύπτει, παρά μόνο τονίζει ότι εξακολουθεί να χρησιμοποιεί το σταχτόνερο (αλισίβα) που αναφέρει.
Ο Θοδωρής Κοντάρας, γνωστός για τη συστηματική καταγραφή της λαογραφίας και της ιστορίας του ελληνισμού της Μικρασίας, κατέγραψε και «συνταές τσι πατρίδας», τις αυθεντικές. Με τα ίδια υλικά και την ίδια εκτέλεση έκαναν και τριφτή βασιλόπιτα, που θεωρείται η παλαιότερη μορφή πρωτοχρονιάτικης πίτας της Σμύρνης.
½ οκά (640 γρ.) βούτερα χελαλίσο
50 δράμια (160 γρ.) σαμόλαδο
½ κιλό ζάχαρη
1 κούπα αλουσιά
½ κουταλάκι σόντα
1 κουταλάκι ξεχείλα ινγκλέζικο προζύμι
1 κρασοπότηρο κονιάκι
2-3 κουκάκια μαστίχι κοπανισμένο (γιά ένα ποτηράκι του σερμπετιού ποτό μαστίχι)
αλεύρι σκληρό όσο συμπίσει
1-2 χτυπημένα αβγά για το πασάλειμμα
καρεφούλια μπόλικα
1. Στη σκουτέλα τη χωματένια χτυπάς καλά το γιωμένο βούτερα (αμά, να μην έχει κάψει) ματζί με τη ζάχαρη, ώστε ν’ ασπρίσουνε καλά-καλά.
2. Ρίχτεις λί’ο λί’ο το σαμόλαδο. Ανεκατεύεις μέσα στην αλουσιά τη σόντα και το ινγκλέζικο προζύμι και και τήνε ρίχτεις ώχονους στη σκουτέλα ματζί με τ’ αποδέλοιπα υλικά και τα ξαναχτυπάς ούλα καλά.
3. Απέ, ρίχτεις λί’ο λί’ο τ’ αλεύρι και ζυμώνεις, ώστε να γένει το ζυμάρι σου μαλακό, να μην κολνά στο χέρι σου ούτε και να σπα.
4. Απλώνεις όσο ζυμάρι χρειάζεται στο νταβά σου, για να κάνεις τη βασιγιόπιτα, κι απέ με τ’ αποδέλοιπο σιάχνεις αϊτουδάκια, όπως σου τα λέω πιο πάνω.
5. Με τα δόντια του πιρουνιού σκεδιάζεις όμορφα καταμεσιανό, από τη μιαν άκρια τση πίτας ώσαμε την άλληνα, έναν αυλακωτό σταυρό, που τήνε χωρίζει στα τέσσερα. Κάθε κομμάτι το σταμπέρνεις με τη σφραΐδα τ’ αϊτουδακιού.
6. Πασαλείβεις καλά με τ’ αβγό και μπήγεις τα καρεφούλια στων αϊτουδακιώ τα μάτια, στο σταυρό κι όπου αλλού θες.
_____
Βούτερας χελαλίσιος=αγνό γίδινο ή αιγοπρόβειο βούτυρο l Σαμόλαδο=σουσαμόλαδο l Αλουσιά=αλισίβα l Σόντα=σόδα l Ινγκλέζικο προζύμι=μπέικιν πάουντερ l Κουκάκια=σπυριά l Σκουτέλα χωματένια=γαβάθα, λεκάνη πήλινη για ζύμωμα l Αμά=μα, όμωςl Ώχονους=πάραυτα, αμέσως l Καταμεσιανός=μέσ’ στη μέση.
