Η Διαιτολόγος Διατροφολόγος, Κατερίνα Καρακικέ, εκπαιδεύτρια στο Κέντρο Εκπαίδευσης και Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών με μεταπτυχιακές σπουδές στην Κλινική Διατροφή και μεγάλη εμπειρία στην διατροφή για νεφροπαθείς, βάζει στο μικροσκόπιο τη βαλεριάνα και μας λύνει τις απορίες.
Η βαλεριάνα είναι ένα φυτό που προέρχεται από την Ευρώπη και την Ασία, αλλά αναπτύσσεται επίσης στη Βόρεια Αμερική. Χρησιμοποιείται ιατρικά από την εποχή της πρώιμης Ελλάδας και της Ρώμης. Ιστορικά, χρησιμοποιούνταν για τη θεραπεία της αϋπνίας, της ημικρανίας, της κόπωσης και των στομαχικών κραμπών. Σήμερα, η βαλεριάνα προωθείται για την αϋπνία, το άγχος, την κατάθλιψη, το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο (PMS), τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης και τους πονοκεφάλους. Οι ρίζες και τα ριζώματα (υπόγειοι μίσχοι) της βαλεριάνας επίσης χρησιμοποιούνται για φαρμακευτικούς σκοπούς.
Δυστυχώς, οι γνώσεις μας σχετικά με τη βαλεριάνα είναι περιορισμένες. Ο λόγος είναι ότι μόνο ένας σχετικά μικρός αριθμός ερευνών έχει εξετάσει τις επιδράσεις της σε διάφορες καταστάσεις.
Κοινά παρασκευάσματα βαλεριάνας
Τα παρασκευάσματα βαλεριάνας που κυκλοφορούν στο εμπόριο ως συμπληρώματα διατροφής παρασκευάζονται από τις ρίζες, τα ριζώματα (υπόγειοι βλαστοί) και τους στόλωνες (οριζόντιοι βλαστοί).
Οι αποξηραμένες ρίζες παρασκευάζονται ως τσάι ή βάμματα. Τα αποξηραμένα φυτικά υλικά και εκχυλίσματα τοποθετούνται σε κάψουλες ή ενσωματώνονται σε δισκία. Δεν υπάρχει επιστημονική συμφωνία όσον αφορά τα ενεργά συστατικά της βαλεριάνας. Η δραστηριότητά της μπορεί να προκύπτει από αλληλεπιδράσεις μεταξύ πολλαπλών συστατικών παρά από κάποια ένωση ή κατηγορία ενώσεων.
Η περιεκτικότητα σε πτητικά έλαια, συμπεριλαμβανομένων των βαλερενικών οξέων, των λιγότερο πτητικών σεσκιτερπενίων ή των βαλεποτριακών χρησιμοποιείται μερικές φορές για την τυποποίηση των εκχυλισμάτων βαλεριάνας. Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα φυτικά παρασκευάσματα, υπάρχουν επίσης πολλές άλλες ενώσεις.
Η βαλεριάνα συνδυάζεται μερικές φορές με άλλα βοτανικά. Επειδή το παρόν άρθρο επικεντρώνεται στη βαλεριάνα ως μεμονωμένο συστατικό, περιλαμβάνονται μόνο κλινικές μελέτες που αξιολογούν τη βαλεριάνα ως μεμονωμένο παράγοντα.
Τι λένε τα στοιχεία
Τα στοιχεία σχετικά με το αν η βαλεριάνα είναι χρήσιμη για προβλήματα ύπνου είναι αντιφατικά. Στις κατευθυντήριες γραμμές κλινικής πρακτικής που εξέδωσε το 2017, η Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής του Ύπνου συνέστησε να μην χρησιμοποιείται η βαλεριάνα για χρόνια αϋπνία σε ενήλικες. Δύο μικρές μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να είναι χρήσιμη για τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, αλλά δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για να είμαστε σίγουροι. Δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία επίσης που να επιτρέπουν την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με το αν η βαλεριάνα είναι χρήσιμη για το άγχος, την κατάθλιψη, το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, τις κράμπες της περιόδου, το στρες ή άλλες καταστάσεις.
Δοσολογία
Η βαλεριάνα έχει χρησιμοποιηθεί πιο συχνά από ενήλικες σε δόσεις 300-600 mg από το στόμα καθημερινά για έως και 6 εβδομάδες. Συνήθως χρησιμοποιείται σε συνδυαστικά προϊόντα που περιέχουν άλλα ηρεμιστικά βότανα, όπως λυκίσκο, λουλούδι του πάθους και βάλσαμο λεμονιού. Η μακροχρόνια χρήση της μπορεί να προκαλέσει εξάρτηση και η διακοπή της αντίστοιχα, μετά από μακροχρόνια χρήση, μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα στέρησης.
Μιλήστε με έναν πάροχο υγειονομικής περίθαλψης για να μάθετε ποια δόση μπορεί να είναι η καλύτερη για μια συγκεκριμένη κατάσταση.
Οι πληροφορίες προορίζονται να συμπληρώσουν και όχι να αντικαταστήσουν τις συμβουλές του γιατρού ή του παρόχου υγειονομικής περίθαλψης. Σε καμία περίπτωση δεν καλύπτουν όλες τις πιθανές χρήσεις, προφυλάξεις, αλληλεπιδράσεις ή ανεπιθύμητες ενέργειες. Αυτές οι πληροφορίες επίσης ενδέχεται να μην ταιριάζουν στις συγκεκριμένες συνθήκες υγείας σας. Ποτέ μην καθυστερείτε ή αγνοείτε την αναζήτηση επαγγελματικής ιατρικής συμβουλής από το γιατρό σας ή άλλο εξειδικευμένο πάροχο υγειονομικής περίθαλψης εξαιτίας κάποιου στοιχείου που διαβάσατε. Θα πρέπει πάντα να μιλάτε με το γιατρό σας ή τον επαγγελματία υγείας πριν ξεκινήσετε, σταματήσετε ή αλλάξετε οποιοδήποτε συνταγογραφημένο μέρος του σχεδίου υγειονομικής περίθαλψης ή της θεραπείας σας και για να καθορίσετε ποια πορεία θεραπείας είναι κατάλληλη για εσάς.
Είναι ασφαλής;
Οι έρευνες δείχνουν ότι η βαλεριάνα είναι γενικά ασφαλής για βραχυπρόθεσμη χρήση από τους περισσότερους ενήλικες. Έχει χρησιμοποιηθεί με εμφανή ασφάλεια σε μελέτες που διαρκούν έως και 28 ημέρες. Η ασφάλεια της μακροχρόνιας χρήσης της είναι άγνωστη. Λίγα είναι γνωστά σχετικά με το αν είναι ασφαλής η χρήση βαλεριάνας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Οι παρενέργειες της περιλαμβάνουν:
πονοκέφαλο
στομαχικές διαταραχές
πνευματική ατονία
ευερεθιστότητα
ανησυχία
καρδιακές διαταραχές
αϋπνία σε ορισμένους ανθρώπους
Λίγοι άνθρωποι αισθάνονται υπνηλία το πρωί μετά τη λήψη βαλεριάνας, ειδικά σε υψηλότερες δόσεις. Ορισμένοι εμφανίζουν ξηροστομία ή έντονα όνειρα. Επειδή είναι πιθανό (αν και δεν έχει αποδειχθεί) ότι η βαλεριάνα μπορεί να έχει επίδραση που προκαλεί ύπνο, δεν πρέπει να λαμβάνεται μαζί με αλκοόλ ή ηρεμιστικά.
Ποιος δεν πρέπει να παίρνει βαλεριάνα;
Οι γυναίκες που κυοφορούν ή θηλάζουν δεν πρέπει να λαμβάνουν βαλεριάνα χωρίς ιατρική συμβουλή. Και αυτό γιατί δεν έχουν αξιολογηθεί οι πιθανοί κίνδυνοι για το έμβρυο ή το βρέφος. Επίσης, παιδιά ηλικίας κάτω των 3 ετών δεν πρέπει να λαμβάνουν βαλεριάνα. Οι πιθανοί κίνδυνοι για τα παιδιά αυτής της ηλικίας επίσης δεν έχουν αξιολογηθεί.
Γενικά, τα άτομα που λαμβάνουν βαλεριάνα θα πρέπει να γνωρίζουν τη θεωρητική πιθανότητα προσθετικών ηρεμιστικών επιδράσεων από το αλκοόλ ή τα ηρεμιστικά φάρμακα, όπως τα βαρβιτουρικά και οι βενζοδιαζεπίνες.
Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα, συμπληρώματα ή εξετάσεις
Η βαλεριάνα ενδέχεται να έχει προσθετικές θεραπευτικές και ανεπιθύμητες ενέργειες εάν λαμβάνεται με ηρεμιστικά, άλλα φάρμακα ή ορισμένα βότανα και συμπληρώματα διατροφής με ηρεμιστικές ιδιότητες. Αυτά περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
Βενζοδιαζεπίνες όπως το Xanax, το Valium, το Ativan και το Halcion
Βαρβιτουρικά ή κατασταλτικά του κεντρικού νευρικού συστήματος (ΚΝΣ) όπως η φαινοβαρβιτάλη (Luminal®), η μορφίνη και η προποφόλη (Diprivan)
Συμπληρώματα διατροφής, όπως το βαλσαμόχορτο, το καβά και η μελατονίνη.
Τα άτομα που λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα ή συμπληρώματα θα πρέπει να συζητήσουν τη χρήση της βαλεριάνας με τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης. Αν και δεν έχει αναφερθεί ότι η βαλεριάνα επηρεάζει τις εργαστηριακές εξετάσεις, αυτό δεν έχει μελετηθεί αυστηρά.
Αναλάβετε την ευθύνη για την υγεία σας. Μιλήστε με τους γιατρούς και παρόχους υγειονομικής περίθαλψης (Διαιτολόγοι) για κάθε συμπληρωματική προσέγγιση υγείας που χρησιμοποιείτε. Μαζί, μπορείτε να λαμβάνετε κοινές, καλά ενημερωμένες αποφάσεις.
Κατερίνα Καρακικέ
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
www.diatrofi.gr
