Αγριαγκινάρα, πολύτιμη σαν φάρμακο, αλλά και ως βιοκαύσιμο
Αγριαγκινάρα-Cynara cardunculus – Ανήκει στην οικογένεια Asteraceae. Άλλες ονομασίες της είναι αγριαντζινάρα ή τρουμπελίνα. Η αγριαγκινάρα ήταν από τα αγαπημένα εδέσματα των Αρχαίων Ελλήνων και των Ρωμαίων.
Είναι πολυετής θάμνος, που μπορεί να φτάσει τα 2 μέτρα ύψος. Η ρίζα της είναι εύρωστη και βαθιά, τα στελέχη όρθια, χοντρά με αυλακώσεις. Τα φύλλα έχουν λευκο-πράσινο χρώμα, είναι αντίθετα, λογχοειδή, σύνθετα, με ισχυρό κεντρικό νεύρο, βαθιά διαιρεμένα, με αγκάθια.
Οι ανθοφόροι βλαστοί βγαίνουν από τις μασχάλες των φύλλων και καταλήγουν σε ωοειδείς ταξιανθίες, που η βάση τους καλύπτεται από λεία, βράκτια φύλλα, που επικαλύπτονται, σχηματίζοντας μια σαρκώδη ανθοδόχη τα εξωτερικά και τα μεσαία καταλήγουν σε αγκάθι.
Τα βράκτια φύλλα της είναι μικρά, σε αντίθεση με τα βράκτια της καλλιεργούμενης αγκινάρας, που είναι μεγαλύτερα και χωρίς αγκάθια. Τα ανθίδια είναι πολλά (300-400), σωληνοειδή, ερμαφρόδιτα, με πέταλα πορφυρά ή μοβ.
Τα άνθη της αγκινάρας είναι από τα αγαπημένα των μελισσών
Η γονιμοποίηση γίνεται μόνον από τα έντομα. Οι καρποί περιέχουν πολλούς σπόρους, που έχουν στην κορυφή τους αρκετά μακριά τριχίδια, που διευκολύνουν τη διασπορά τους με τον αέρα και τη διάδοση έτσι του φυτού. Οι ανθοκεφαλές εμφανίζονται νωρίς την άνοιξη, αλλά το φυτό ανθίζει όψιμα, από το Μάιο.
Συστατικά:
Είναι πλούσια σε βιταμίνες A, B, B2, C, σε ασβέστιο, φώσφορο, κυναρίνη.
Οι άγριες αγκινάρες είναι επίσης καλή πηγή μαγνησίου που είναι γνωστό ότι βοηθά στη μείωση υψηλής πίεσης του αίματος. Το μαγνήσιο είναι επίσης γνωστό ότι σταθεροποιεί τους χτύπους της καρδιάς. Μελέτες έχουν δείξει ότι το 20-35% των ασθενών με καρδιακές ανεπάρκειες, έχουν πολύ χαμηλές ποσότητες μαγνησίου στο αίμα τους.
Οι άγριες αγκινάρες είναι επίσης κατάφορτες με Βιταμίνη Β, τόσο απαραίτητη στις εγκύους γυναίκες, για την σωστή ανάπτυξη του εμβρύου. Σημαντική είναι επίσης και η Βιταμίνη C που βρίσκεται στην αγκινάρα.
Αξιοσημείωτο είναι το φαινόμενο που παρατηρείται μετά αφού καταναλώσει κανείς αγριαγκινάρα. Όλα μετά φαίνονται να έχουν πικρή γεύση, ακόμα και το νερό. Τούτο οφείλεται στην ουσία κυναρίνης που περιέχεται στην αγριαγκινάρα και που φαίνεται να επηρεάζει τους δέκτες του γλυκού που υπάρχουν επάνω στη γλώσσα μας.
Εδωδιμότητα
Τα μπουμπούκια των λουλουδιών τρώγονται ωμά ή μαγειρεμένα.. Τα μπουμπούκια είναι λίγο μικρότερα από της αγκινάρας και είναι πιο εύκολα στον χειρισμό τους. Η γεύση τους είναι ήπια και ευχάριστη και είναι πιο απαλή από εκείνη της αγκινάρας. Οι βλαστοί μαγειρεύονται και χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο του σέλινου.
Οι μίσχοι μαζεύονται πριν μεγαλώσουν και πρέπει να ζεματιστούν για να μειωθεί η πικρία του. Στη συνέχεια μπορούν να καταναλωθούν μαγειρευμένοι σε σαλάτες ή να γίνουν τουρσί. Τα νεαρά φύλλα τρώγονται ωμά ή μαγειρεμένα. Οι ρίζες τρώγονται μαγειρεμένες, όπως οι παστινάκες.
Το στέλεχος της τρώγεται ωμό κι έχει γλυκιά γεύση. Οι τρυφεροί βλαστοί, τα κοτσάνια των φύλλων και τα φύλλα της τρώγονται, αφού καθαριστούν από τ’ αγκάθια και βραστούν.
Τα φύλλα της μαγειρεύονται με κατσικίσιο κρέας ή μόνα τους, «αλά πολίτα», όπως ακριβώς και οι ανθοκεφαλές της, πριν όμως ανθίσουν. Οι ανθοκεφαλές της ψήνονται ακόμα και στα κάρβουνα, με χοντροκομμένο αλάτι και λάδι. Η στυφή τους γεύση ταιριάζει με κόκκινο κρασί. Μπορούν επίσης να προστεθούν σε ομελέτα, ενώ οι μικρές ανθοκεφαλές γίνονται τουρσί.
Φαρμακευτικές Χρήσεις:
Η αγριαγκινάρα έχει γίνει σημαντική σαν φαρμακευτικό βότανο κατά τα τελευταία χρόνια, μετά την ανακάλυψη των ιδιοτήτων της Κυναρίνης που περιέχεται σε μεγάλο βαθμό στο φυτό. Η Κυναρίνη έχει η πικρή γεύση, βρίσκεται κυρίως στα φύλλα, και βελτιώνει την λειτουργία του ήπατος και της χοληδόχου κύστης, διεγείρει την έκκριση των πεπτικών υγρών, ιδιαίτερα χολής, και μειώνει τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα.
Τα φύλλα είναι αντιχοληστεριναιμικά, αντιρευματικά, χολαγωγά, πεπτικά, διουρητικά, υπογλυκαιμικά και λιθο-διαλυτικά. Χρησιμοποιούνται εσωτερικά για τη θεραπεία των χρόνιων ηπατικών παθήσεων και της χοληδόχου κύστης, τον ίκτερο, την ηπατίτιδα, την αρτηριοσκλήρωση και τα πρώτα στάδια της όψιμης έναρξης διαβήτη. Τα φύλλα συλλέγονται καλύτερα ακριβώς πριν από την ανθοφορία των φυτών, και μπορούν να χρησιμοποιηθούν φρέσκα ή αποξηραμένα.
Σε σχετική μελέτη του Universidade do Porto της Πορτογαλίας τεκμηριώθηκε ή πλούσια αντιοξειδωτική και αντιμικροβιακή δράση της αγριαγκινάρας. Συγκεκριμένα πιστοποιήθηκαν στα φύλλα της διάφορα φλαβονοειδή και φαινολικά οξέα τα οποία παρουσιάζουν έντονες αντιοξειδωτικές και αντιμικροβιακές δράσεις. Η αντιοξειδωτική δράση του εκχυλίσματος όλων των μερών του φυτού τεκμηριώθηκε και από σχετική έρευνα δύο Πανεπιστημίων της Σλοβακίας.
Οικονομική σημασία:
Η αγριαγκινάρα μετατρέπεται σε πέλετ και ηλεκτρικό ρεύμα.
Ένα πολλά υποσχόμενο φυτό για την ελληνική αλλά και παγκόσμια γεωργία είναι το Cynara cardunculus. Η διαδικασία της καλλιέργειας της αγριαγκινάρας είναι εύκολη και γίνεται ακόμη και στο πιο ακατάλληλο και ξερό χωράφι. Ως πολυετές φυτό, η σπορά γίνεται μία φορά κάθε δώδεκα χρόνια.
Φυτεύεται στη καρδιά του φθινοπώρου τον Οκτώβριο, μεγαλώνει με τις βροχές του χειμώνα και μαζεύεται από τα μέσα του καλοκαιριού μέχρι και τις αρχές φθινοπώρου, δηλαδή από τον Ιούλιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Το σημαντικότατο πλεονέκτημα είναι ότι δε χρειάζεται καθόλου λίπασμα και νερό, και, φυσικά, ως ανθεκτικότατο και επικρατέστερο ζιζάνιο επιβιώνει χωρίς να χρειάζονται ζιζανιοκτόνα.
Η αγριαγκινάρα σαν βιοκαύσιμο
Η απόδοση του χωραφιού κυμαίνεται γύρω στα 1400 κιλά σε ξηρή ουσία ανά στρέμμα, ενώ φτάνει περίπου και τα 2800 κιλά με 2 – 3 αρδεύσεις τους μήνες της άνοιξης. Η καλλιέργεια δεν είναι μόνο απλή, αλλά δίνει και πολλά έσοδα
Τα στερεά καύσιμα πέλετς χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα αντί για το πετρέλαιο θέρμανσης τόσο σε σπίτια όσο και σε βιομηχανίες, ενώ στο κοντινό μέλλον θα ξεκινήσει και η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος σε μονάδες μικρής εγκατεστημένης ισχύος κάτω των 5MW. Επιπλέον, η καλλιέργεια αγριαγκινάρας μπορεί να αναπτύξει τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας έως 20% μέχρι το 2020 ακόμη και στα νησιά.
Συνολικά η αγριαγκινάρα είναι σε θέση να προσφέρει νέες θέσεις εργασίας και διάδοση της παραγωγικής μεθόδου της σε χώρες εκτός Ελλάδος, μείωση του διοξειδίου του άνθρακα, κέρδος το λιγότερο 50 ευρώ ανά στρέμμα για το καλλιεργητή που παρήγαγε βαμβάκι ή σιτάρι, και μείωση στο 25% των εξόδων πετρελαίου με την αντικατάστασή του από καύσιμα πέλετς.
Άλλες χρήσεις:
Πέρα από τη χρήση της ως βιοκαυσίμου, η αγριαγκινάρα θεωρείται διεθνώς μια από τις καλύτερες ζωοτροφές, τόσο από την άποψη ότι κάνει καλό στην υγεία του ζώου όσο και από τα πλεονεκτήματα που έχει ως καλλιέργεια, αφού είναι ένα πολυετές φυτό που δεν χρειάζεται συχνά πότισμα.. Σαν κτηνοτροφή είναι καλύτερη από ό,τι σαν βιοκαύσιμο. Το πρώτο και το πιο φυσικό εργοστάσιο είναι το… στομάχι του ζώου το οποίο εκμεταλλεύεται άριστα τις ενεργειακές ιδιότητές της.
Από την αγριαγκινάρα παράγεται τυροποιητική πυτιά. Η απόδοσή της είναι πολύ ανώτερη από τη ζωική. Από 3 λίτρα γάλακτος, χρησιμοποιώντας ζωικής προέλευσης ένζυμα παράγεται περίπου 700 γρ. λευκό τυρί ενώ με τα φυτικής προέλευσης, από την αγριαγκινάρα, περίπου τη διπλάσια ποσότητα.
Φτιάχνω τυρί φέτα και μυζήθρα
Στοιχεία από:
kentromeletisarxaiasthourias.wordpress.com
www.agriamanitaria.gr
ΤΟ ΒΗΜΑ
The University of Reading, UK
Instituto Nacional de Engenharia e Tecnologia Industrial, Portugal
mani.org
