Πρόπολη – Το φυσικό αντιβιοτικό
ΤΙ ΕΊΝΑΙ Η ΠΡΟΠΟΛΗ – Το φυσικό αντιβιοτικό
Η πρόπολη είναι ένα προϊόν της μέλισσας που προκύπτει από την επεξεργασία ρητινωδών χυμών από φλοιούς και οφθαλμούς ορισμένων φυτών μαζί με ειδικά ένζυμα που παράγονται από την ιδία την μέλισσα και την προσθήκη, ενδεχομένως, υπολειμμάτων γύρης και κεριού.
Έτσι μπορεί να πει κανείς ότι πρόκειται για μια «σούπα» μικροβιακής καλλιέργειας μιας και χρησιμοποιείται για την αποστείρωση και την προστασία της κυψέλης από κάθε μικρόβιο χάρις την ισχυρή αντιμικροβιακή και αντιϊική ιδιότητα.
Ποιος ο ρόλος της πρόπολης
Η πρόπολη χρησιμοποιείται από τις μέλισσες για πολλούς σκοπούς, αλλά δυο είναι οι βασικότεροι. Ο πρώτος από αυτούς είναι για την δημιουργία μιας πάστας, με την όποια θα «γεμίζουν» όλα τα ανοίγματα, οπές, ρωγμές από τις οποίες μπορεί να εισέλθει ξένο ως προς το μελίσσι σώμα.
Αυτό μπορεί να είναι νερό, σκόνη ή κάποιο οργανικό υπόλειμμα που προέρχεται από το εξωτερικό περιβάλλον ή και κάποιος ξένος οργανισμός όπως μια πεταλούδα, μια σφήκα, ένα σαλιγκάρι ή ακόμη και ένα ποντίκι. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε την χρήση της πρόπολης σαν έναν αντί-μικροβιακό, βακτηριοκτόνο αδιάβροχο στόκο, με τον όποιο η μέλισσα επιδιορθώνει το σπίτι της.
Ο δεύτερος και σημαντικότερος λόγος είναι για να επιτρέπει στην μέλισσα να «βαλσαμώσει» το πτώμα οποιουδήποτε εισβολέα καταφέρει να εισέρθει στο μελίσσι. Ο εισβολέας είναι σίγουρο πως θα θανατωθεί από τις μέλισσες-φύλακες, όμως είναι αδύνατον να μεταφερθεί το πτώμα του έξω από το μελίσσι.
Το εσωτερικό του μελισσιού είναι, και πρέπει να διατηρείται πιο αποστειρωμένο από τον θάλαμο ενός χειρουργού και για τον λόγο αυτό πρέπει να αποτραπεί η αποσύνθεση του πτώματος και η εξάπλωση των μικροβίων που αυτό μεταφέρει.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα πτώμα που βαλσαμώνεται με πρόπολη μπορεί να διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα της τάξης των 3-5 χρονών, ίσως και παραπάνω!! Άλλοι λόγοι, είναι η λείανση μυτερών εξογκωμάτων μέσα στο μελίσσι, ή και ως προστατευτικό, αντιβακτηριδιακό επίχρισμα στα κελιά όπου θα τοποθετήσει η βασίλισσα τα αυγά της.
Φυτά που δίνουν πρόπολη
Δυστυχώς, η μέλισσα δεν μπορεί να παρασκευάσει πρόπολη από οποιοδήποτε φυτό ή δέντρο. Όλα τα ειδή λεύκας, σημύδας, σκλήθρας, ιτιάς, βελανιδιάς, φτελιάς, οξείας, ιπποκαστανιας, ευκαλύπτου, όλα τα κωνοφόρα, αλλά και αλλά δέντρα και φυτά παράγουν ρητίνες που χρησιμεύουν για την παρασκευή πρόπολης από την μέλισσα.
Ιστορία της πρόπολης
Είναι γνωστό ότι η χρήση της πρόπολης γινόταν από την αρχαιότητα. Το όνομα της το έχει πάρει άλλωστε από τους αρχαίους Έλληνες και δηλώνει (προ της πόλης) ότι την ουσία αυτή την χρησιμοποιούν οι μέλισσες για τα πραγματοποιήσουν τα «οχυρωματικά τους έργα».
Αναφορές για την πρόπολη έχουμε από τον Ιπποκράτη, τον Αριστοτέλη, τον Γαληνό, τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο και άλλους. Φαίνεται πως στην αρχαιότητα την είχαν σε πολλή μεγάλη εκτίμηση και αποτελούσε ένα από τα βασικότερα θεραπευτικά «όπλα».
Αναφορές για την πρόπολη έχουμε και από άλλους λαούς της Αφρικής, της Ρωσίας και όχι μόνο. Αναφορά για την πρόπολη υπάρχει και στα κείμενα της βίβλου, όπου αναφέρεται ως το «βάλσαμο της Gilead».
Φυσικές ιδιότητες της πρόπολης
Η πρόπολη είναι μια ρητινώδης, κολλώδης γόμα με χρώμα που ποικίλει από κίτρινο-πράσινο, πορτοκαλή-πράσινο μέχρι καστανό και σκούρο καφέ. Το χρώμα της εξαρτάται από το φυτό προέλευσης της, από τις προσμείξεις κεριού και γύρης αλλά και από τον χρόνο παραμονής της στο μελίσσι.
Σε χαμηλές θερμοκρασίες μικρότερες από 15ο C η πρόπολη είναι υαλοποιημένη και άρα ιδιαίτερα σκληρή. Σε μεγαλύτερες θερμοκρασίες από 30ο C αρχίζει και αποκτάει πλαστικότητα και μετατρέπεται αυξητικά σε κολλώδη, γοώδη ουσία. Τυπικά, η πρόπολη λιώνει στους 60-70ο C και έχει πυκνότητα περίπου 1,12gr/ml. Είναι εντελώς αδιάλυτη στο νερό και διαλύεται στην αιθυλική αλκοόλη, στην γλυκούλη και σε άλλους οργανικού διαλυτές.
Χημική σύσταση της πρόπολης
Η ακριβής χημική σύσταση της πρόπολης είναι ακόμη άγνωστη, και για τον λόγο αυτό δεν μπορεί να παρασκευαστεί στο εργαστήριο. Γενικά, η πρόπολη περιέχει φαλαινοειδή σε ποσοστό περίπου 50% και άλλες ουσίες όπως ρητίνες, αιολικά οξέα και εστέρες, κερί, πτητικά ελαία, πρωτεΐνες, αρκετά μεταλλικά στοιχειά, κετόνες, κινίνες, στεροειδή κ.α.
Συλλογή της πρόπολης
Οι φυτικές ρητίνες που χρειάζονται για την παρασκευή πρόπολης τις μαζεύει εξειδικευμένη ομάδα μελισσών, οι οποίες ονομάζονται συλλέκτριες πρόπολης.
Οι παράγωγες που επηρεάζουν το ποτέ οι μέλισσες θα μαζεύουν πρόπολη είναι ακόμη άγνωστοι.
Γενικά, η πρόπολη συλλέγεται από την αρχή της άνοιξης ή του καλοκαιριού μέχρι και τις αρχές του χειμώνα. Η συλλογή πρόπολης από τον μελισσοκόμο, επομένως, γίνεται μέσα σε εκείνη την περίοδο.
Ο σωστός τρόπος, με τον όποιο εξάγουμε πρόπολη από το μελίσσι είναι με την χρήση ειδικών τελάρων, τα όποια εισάγονται στο μελίσσι. Τα τελάρα αυτά έχουν κενά, τα όποια η μέλισσα γεμίζει με πρόπολη.
Γενικά, η μέλισσα «στρώνει» τις εσωτερικές επιφάνειες και τις διαφορές οπές του μελισσιού με πρόπολη. Ο μελισσοκόμος μπορεί να ξύσει με μια ξύστρα τις επιφάνειες αυτές και να συλλέξει την πρόπολη. Η τακτική αυτή δεν είναι σωστή, και η πρόπολη που συλλέγεται με αυτόν τον τρόπο είναι κατώτερης ποιότητας και μερικές φορές ακατάλληλη για την παρασκευή σκευασμάτων.
Τα ειδή της πρόπολης
Είναι λογικό η πρόπολη να έχει διαφορετικές ιδιότητες ανάλογα με τα φυτά από τα όποια προέρχεται. Σύμφωνα με έρευνες, φαίνεται ότι:
• Η καφέ πρόπολη αποδίδει καλύτερα για τα βακτηρίδια και τους μύκητες.
• Η κόκκινη πρόπολη αποδίδει καλύτερα για τους ιούς
• Η πράσινη πρόπολη Βραζιλίας αποδίδει καλύτερα για τον Καρκίνο
Σκευάσματα πρόπολης
Η πρόπολη μπορεί να φτάσει στο εμπόριο υπό την μορφή ακατέργαστης στερεής πρόπολης ή με την μορφή σκευασμάτων πρόπολης. Τέτοια είναι η σκόνη πρόπολης, πάστες, αλοιφές, γαλακτώματα πρόπολης, αλκοολικά ή γλυκολικα βάμματα και εκχυλίσματα πρόπολης, σιρόπια πρόπολης, αλοιφές πρόπολης, ελαία πρόπολης, χάπια και ταμπλέτες πρόπολης κ.α.
Επίσης, σκευάσματα πρόπολης μπορούν να συνδυαστούν με αλλά προϊόντα της μέλισσας, όπως η γύρη και το μέλι, ή ακόμη και με αλλά βοτανικά σκευάσματα.
Θεραπευτική αξία της πρόπολης
Γενικά, η πρόπολις μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο αντιμετώπισης πνευμονολογικών, αυτόνομων και εκφυλιστικών παθήσεων, σε γυναικολογικές, δερματολογικές, γαστρεντερολογικές, ωτορινολαρυγγολογίας παθήσεις, σε παθήσεις και λοιμώξεις στοματικής κοιλότητας, στην χειρουργική, στην ανάρρωση από χειρουργικές επεμβάσεις, από ασθένεια ή από τα συμπτώματα ακτινοθεραπείας. Χρησιμοποιείται και σε άλλες παθήσεις, φλεγμονές, λοιμώξεις, ιώσεις κ.τ.λ.
Το εύρος χρήσης της πρόπολης είναι τεράστιο και είναι ακόμη υπό διερεύνηση.
Ειδικότερα, η πρόπολη έχει τις εξής θεραπευτικές ιδιότητες/δράσεις:
Αντιφλεγμονώδης δράση: Διεγείρει την κινητικότητα των μικροφάγων κυττάρων του ανοσοποιητικού και καταστέλλει κάποια ένζυμα τα όποια επιτρέπουν σε μια φλεγμονή να αναπτυχθεί.
Αντισηπτική – αντιβακτηριδιακή δράση: Η πρόπολη έχει ευρύτατο μικροβιοκτόνο φάσμα
Αντί-υικές ιδιότητες: Η πρόπολη έχει ευρύ αντί-οίκο φάσμα, ενώ η δραστικότητα της εναντίων των ιών ενισχύεται σημαντικά σε συνδυασμό με την γύρη και τον βασιλικό πολτό. Έχει πιστοποιημένη δράση κατά των ιών, συμπεριλαμβανόμενου της γρίπης, του Η1Ν1 και Η1Ν3. Η κόκκινη πρόπολη της Κούβας, σε μελέτες in Vitro, σκοτώνει όλα τα καρκινικά κύτταρα και τον ιό του HIV (AIDS), ενώ φαίνεται να έχει δράση έναντι του ιού HPV (κονδυλωμάτων).
Αντιμυκητιακες ιδιότητες: Η αντιμυκητιακη δράση της πρόπολης έχει επιβεβαιωθεί και πρακτικά εναντίων της Candida albicans, Trichomonas vaginalis, κολοβακτηριδίων και άλλων βακτηρίων, μυκήτων και παρασίτων. Παράλληλα, με όλα τα παραπάνω, έχει δειχτεί ότι η μακροχρόνια χρήση πρόπολης δεν οδηγεί στην δημιουργία ανθεκτικών στελεχών παθογόνων μικροοργανισμών, ενώ παράλληλα καταστρέφει το ίδιο εύκολα παθογόνους μικροοργανισμούς που έχουν γίνει ανθεκτικοί στα αντιβιοτικά.
Αντιοξειδωτική δράση: Η ιδιότητα αυτή της πρόπολης εκδηλώνεται με την σάρωση των ελεύθερων ριζών οξυγόνου. Παράλληλα, προστατεύει την βιταμίνη C από την οξείδωση.
Αντί-ηπατοτομιών και ηπατοπροστατευτική δράση
Αναλγητική, Αναισθητική δράση: Έχει δειχτεί ότι ορισμένα φλαβονοειδή της πρόπολης έχει παρόμοια δράση με ορισμένα αναλγητικά φάρμακα.
Αντικαρκινική δράση: Η πρόπολη εμφανίζει κυτταρολογική δράση εναντίων του ινοσαρκώματος στο παχύ έντερο, καθυστερεί την εξέλιξη του καρκίνου του δέρματος, προκαλεί απόπτωση των καρκινικών κυττάρων του ήπατος και γενικά, εμποδίζει την αναπνοή των καρκινικών κυττάρων. Ο συνδυασμός πρόπολης με δηλητήριο μέλισσας έχει 100% μεγαλύτερη ικανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων και όγκων.
Αναγεννητική ιστολογική δράση: Είναι αξιοπερίεργο το γεγονός ότι, ενώ η πρόπολη εμφανίζει κατασταλτική και μερικές φορές τοξική δράση απέναντι στα καρκινικά κύτταρα, διεγείρει την αναγέννηση των υγιών ιστών. Μια από τις βασικότερες χρήσεις της πρόπολης, από την αρχαιότητα, ήταν η επούλωση των πληγών στο δέρμα ή στην στοματική κοιλότητα. Επίσης, έχει αναλγητική δράση του τραυματισμένου μυϊκού συστήματος, τόσο με εσωτερική, όσο με εξωτερική χρήση (με αλοιφή).
Ανοσοποιητική δράση: Έχει αποδειχτεί ότι η πρόπολη διεγείρει και ενισχύει το γενικό και ειδικό ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ παράλληλα αυξάνει την ιντερφερονη, προκαλώντας κυτταρική και χημική ανοσία.
Συνεργατική δράση με τα αντιβιοτικά: Έχει παρατηρηθεί ότι η πρόπολη παρουσιάζει συνεργατική δράση με ορισμένα αντιβιοτικά, ενισχύοντας την δράση τους. Υπάρχουν αντιβιοτικά με τα όποια παρουσιάζει ισχυρή, μέτρια και μικρή συνεργεία, με εύρος Χ10 έως Χ100 ενίσχυση.
Επίσης, υπάρχει η προοπτική συνδυασμού της πρόπολης με αλλά φάρμακα για την ενίσχυση της δράσης τους. Παρουσιάζει συνεργατική δράση με την βιταμίνη C και το ένζυμο Βρωμελαινη. Φαίνεται να έχει παράλληλη δράση με ανοσο-ενισχυτικά βότανα.
Αντιισταμινική δράση: Η πρόπολη, και σε συνδυασμό με την γύρη, βοηθά στην υποχώρηση των συμπτωμάτων των αλλεργιών και στην σταδιακή ανοσοποίηση.
Πρακτικά…που χρησιμοποιούμε την πρόπολη στην καθημερινότητα
Θωράκιση Ανοσοποιητικού συστήματος
Μπορεί κανείς να χρησιμοποιεί βάμμα πρόπολης εσωτερικά για να ενισχύσει και να ανοσοποιήσει τον οργανισμό του από ιώσεις, κρυολογήματα και αλλεργίες και να διατηρεί ένα ισχυρό ενοποιητικό σύστημα. Παράλληλα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά την διάρκεια μιας ίωσης, επιταχύνοντας την ανάρρωση και αμβλύνοντας τα συμπτώματα. Έχει άμεσα αποτελέσματα στον Ίο της γρίπης, των πουλερικών, του Η1Ν1 και του Η1Ν3.
• Ταχύτατη επούλωση πληγών
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πληγές, αμυχές, μώλωπες, εκχυμώσεις, πρηξίματα, οιδήματα, τραύματα και μολύνσεις κάθε τύπου στο δέρμα ή στην στοματική κοιλότητα. Η πρόπολη προκαλεί αντισηψία και ταχύτατη επούλωση, προστατεύοντας παράλληλα από μικρόβια και βακτήρια. Παράλληλα, προσκολλάται στην πληγή ή το οίδημα και το αδιαβροχοποιεί.
• Καταπολέμηση δερματικών προβλημάτων
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την θεραπεία συνήθων δερματικών προβλημάτων, τσιμπημάτων, φλογώσεων, στιγμάτων, ακμής αλλά και για την καταπολέμηση σοβαρότερων δερματικών προβλημάτων, όπως εκζέματα, ψωρίαση και αλλά.
Η πρόπολη αποτελεί την μονή θεραπεία για ορισμένα ειδή ψωριάσεων, όπως για παράδειγμα η μετατραυματική ψωρίαση. Παράλληλα, μπορούμε να χρησιμοποιούμε σαπούνια, αφρόλουτρα, αλοιφές και οδοντόκρεμες που περιέχουν πρόπολη για την φροντίδα του σώματος.
Με ποιο τρόπο γίνεται η λήψη πρόπολης;
Μπορούμε να την παίρνουμε εσωτερικά με την μορφή αλκοολικού βάμματος, σε στερεή μορφή υπό την μορφή σκόνης ή ταμπλέτας και, ενδεχομένως, υπό την μορφή άλλου βρώσιμου ή ποσίμου σκευάσματος που περιέχει πρόπολη.
Πόση πρόπολη μπορεί να παίρνει κάποιος;
Δεν υπάρχει περιορισμός, δεδομένου ότι δεν μπορούμε να τύχουμε υπερδοσολογίας και ότι η πρόπολη δεν έχει τοξική δράση στον οργανισμό. Παρόλα αυτά, για πρόληψη μπορεί να παίρνει κανείς 1-3 ταμπλέτες πρόπολης ημερησίως ή ακόμη καλύτερα 20-25 σταγόνες αλκοολικού βάμματος πρόπολης περιεκτικότητας τουλάχιστον 30%. Στην περίπτωση θεραπευτικής αγωγής, η λήψη της γίνεται σύμφωνα με τις συστάσεις ειδικού μελισσοθεραπευτη, βοτανοθεραπευτη ή φυσιατρου ή του γιατρού.
Επισήμανσις: Πρόπολη – Το φυσικό αντιβιοτικό
Οι αντιαλλεργικές ιδιότητες της πρόπολης είναι διαπιστωμένες όμως κάποια άτομα (πέντε στα χίλια) έχουν αλλεργία στα προϊόντα της μέλισσας, αυτά τα άτομα πρέπει να είναι προσεχτικά και να συμβουλεύονται πάντα το γιατρό τους.
