Δόγμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι ότι η εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος γίνεται μόνο από τον Πατέρα, ενώ κατά την Καθολική εκκλησία το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και από τον Υιό. Η διαφορά αυτή είναι γνωστή ως filioque (λατινικά «και εκ του Υιού»)υποβιβάζεται με τον τρόπο αυτό το Άγιο Πνεύμα και εισάγει διαρχία στην Αγία Τριάδα. Δυστυχώς όμως αυτή η θεολογική διαμάχη οδήγησε τελικά και στο οριστικό σχίσμα της Εκκλησίας.
Γράφει ο π. Αντώνιος Χρήστου
Μία από τις μεγαλύτερες Εορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας, είναι η Εορτή της Πεντηκοστής. Στην εορτή αυτή εορτάζουμε το γεγονός ότι 50 ημέρες μετά την Ανάσταση του Κυρίου και 10 μετά την Ανάληψή Του, έλαβε χώρα η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στους 12 μαθητές (την θέση του Ιούδα είχε πάρει ο Ματθίας) λαμβάνοντας το Άγιο Πνεύμα σε μορφή πύρινων γλωσσών.
Οι Απόστολοι άρχισαν να ομιλούν ξένες γλώσσες (γλωσσολαλιά), γεγονός που έγινε αντιληπτό από Ιουδαίους και προσήλυτους που ήταν στην Ιερουσαλήμ. Η Πεντηκοστή θεωρείται η γενέθλιος ημέρα της Εκκλησίας γιατί έπειτα και από το πρώτο κήρυγμα του Αποστόλου Πέτρου, βαφτίστηκαν εκείνη την ημέρα 3.000 νέα μέλη της χριστιανικής εκκλησίας. (Πράξεις 1:13-15· 2:1-41).
Το Άγιο Πνεύμα, γνωστό και ως ο Παράκλητος, είναι ομοούσιο, ομότιμο, ομόθρονο και ισοδύναμο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, του Ενός Τριαδικού Θεού και όχι απλά μια αφηρημένη, απρόσωπη και ουδέτερη δύναμη Του ή κτίσμα, όπως διατράνωναν διάφοροι Αιρετικοί με επικεφαλής τον Μακεδόνιο. Η Β΄ Οικουμενική Σύνοδος (Κωνσταντινούπολη, 381 μ.Χ. με συμμετοχή 150 Επισκόπων) συμπλήρωσε τα 7 άρθρα της Α’ εν Νικαία Οικουμενικής Συνόδου (325 μ.Χ.), δογματίζοντας άλλα 5 (ΚαὶεἰςτὸΠνεῦματὸἍγιον,…. Καὶζωὴντοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Ἀμήν.) ξεκαθαρίζοντας μία για πάντα την αξία και την ύπαρξη του Αγίου Πνεύματος, το οποίο είναι το κατεξοχήν τελετουργικό και αγιαστικό στη ζωή των πιστών της Εκκλησίας.
Δόγμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι ότι η εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος γίνεται μόνο από τον Πατέρα, ενώ κατά την Καθολική εκκλησία το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται και από τον Υιό. Η διαφορά αυτή είναι γνωστή ως filioque (λατινικά «και εκ του Υιού»)υποβιβάζεται με τον τρόπο αυτό το Άγιο Πνεύμα και εισάγει διαρχία στην Αγία Τριάδα. Δυστυχώς όμως αυτή η θεολογική διαμάχη οδήγησε τελικά και στο οριστικό σχίσμα της Εκκλησίας. Η βιβλική θεολογική βάση για το θέμα βρίσκεται στο Ευαγγέλιο του Ευαγγελιστού Ιωάννη, όπου ο Ιησούς λέγει στους μαθητές λίγο πριν από τη σύλληψή Του: «όταν δε έλθη ο Παράκλητος, ον εγώ πέμψω υμίν παρά του Πατρός, το Πνεύμα της Αληθείας, ό παρά του Πατρός εκπορεύεται, εκείνος μαρτυρήσει περί εμού» (Ιωάν. ιε΄ 26). Χρειάζεται όμως διάκριση, είναι άλλο η πέμψη, αφού ο Χριστός είναι ομοούσιος με το Άγιο Πνεύμα, λόγω της κοινής τους φύσης (Ο Χριστός μετά την Ανάστασή παραδίδει τηνΙερά Εξομολόγηση:καὶτοῦτοεἰπὼνἐνεφύσησεκαὶ λέγει αὐτοῖς· λάβετε ΠνεῦμαἍγιον· (Ιωαν, 20,22) και άλλο η εκπόρευση η οποία αποτελεί υποστατικό ιδίωμα του Πατέρα και όχι του Υιού.
Ερχόμαστε στο θέμα του τίτλου του άρθρου μας. Ουσιαστικά θίγει δύο ερωτήματα : α) Τι είναι; και β) Γιατί δεν συγχωρείται η βλασφημία του Αγίου Πνεύματος; Ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς απαντά και στα δύο ερωτήματα ως εξής: α) «Είναι η βλασφημία κατά της αλήθειας και της ζωής, που προέρχονται από το Άγιο Πνεύμα. Ο άπιστος που μισεί και διώκει την αλήθεια του Θεού, βλασφημεί κατά του Αγίου Πνεύματος. Ο αυτόχειρας που μισεί και αφαιρεί τη ζωή του, βλασφημεί κατά του Αγίου Πνεύματος. Εφόσον το Άγιο Πνεύμα αποκαλείται και Πνεύμα της Αληθείας και της ζωής». Και β) «Επειδή στα μεν πρώτα υπάρχει ντροπή και μετάνοια ενώ στο δεύτερο δεν υπάρχει. Στα μεν πρώτα, λοιπόν, ο άνθρωπος, αν και αμαρτάνει, διαθέτει ντροπή και φόβο που τον συνδέει με τον Θεό, ενώ στο δεύτερο η σχέση με τον Θεό διακόπτεται και ο ασεβής άνθρωπος ανεπίστρεπτα και εντελώς απομακρύνεται από τον Θεό. Στα μεν υπάρχει αδυναμία στο δε εμμονή. Στα μεν η ψυχή ταξιδεύει στο σκοτάδι και αποκαλεί το σκοτάδι φως. Στο δε συμβαίνει ο άνθρωπος να μην έχει την παραμικρή διάθεση να σωθεί και είναι γνωστό ότι ο Θεός δεν σώζει με τη βία». Επομένως έχει να κάνει με την συνεχή αμετανοησία του ανθρώπου, θέλει προσοχή!
