Το ταχέως κλιμακούμενο κύμα προσφύγων από την Ουκρανία – ήδη περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι σε μία εβδομάδα – φαίνεται έτοιμο να υπερκεράσει κατά πολύ την ευρωπαϊκή μεταναστευτική κρίση (ορόσημο του 2015 και του 2016), όταν 2 εκατομμύρια άνθρωποι αναζητούσαν καταφύγιο δραπετεύοντας από τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία. Αυτές οι αφίξεις πυροδότησαν έντονες τριβές μεταξύ των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τροφοδότησαν ένα αναζωπυρούμενο κίνημα της ακροδεξιάς και οδήγησαν σε πολιτικές αντιδράσεις που είχαν σχεδιαστεί για να σταματήσουν ή να αποτρέψουν τους αιτούντες άσυλο.
Η αλληλεγγύη της τρέχουσας στιγμής βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση, ιδιαίτερα εν μέσω εκτιμήσεων ότι οι αριθμοί θα μπορούσαν να ανέλθουν σε εκατομμύρια και ενδεχομένως να γίνουν το μεγαλύτερο κύμα προσφύγων της μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εποχής, στην ήπειρο.
Ορισμένοι ηγέτες παρέμειναν ατάραχοι στη δραματική αλλαγή νοοτροπιών. «Αυτοί δεν είναι οι πρόσφυγες στους οποίους έχουμε συνηθίσει… Αυτοί οι άνθρωποι είναι Ευρωπαίοι», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Kiril Petkov για τους Ουκρανούς, όπως αναφέρει το Associated Press. «Αυτοί οι άνθρωποι είναι έξυπνοι. Είναι μορφωμένοι άνθρωποι. … Αυτό δεν είναι το προσφυγικό κύμα στο οποίο έχουμε συνηθίσει, άνθρωποι που δεν ήμασταν σίγουροι για την ταυτότητά τους, άνθρωποι με ασαφές παρελθόν, που θα μπορούσαν να ήταν ακόμη και τρομοκράτες». «Με άλλα λόγια», πρόσθεσε, «δεν υπάρχει ούτε μια ευρωπαϊκή χώρα τώρα, που να φοβάται το σημερινό κύμα προσφύγων».
Οι κυβερνήσεις στα ανατολικά και κεντρικά μέρη της ηπείρου – που κάποτε ήταν σθεναρά αντίθετες στους πρόσφυγες – έγιναν ξαφνικά ένθερμοι υποστηρικτές μιας πολιτικής ανοιχτών θυρών, παρόλο που η φιλόξενη στάση τους φαινόταν να περιορίζεται στους Ουκρανούς. Περιστατικά ρατσιστικής συμπεριφοράς από Πολωνούς ακροδεξιούς αλλά και Ουκρανούς αξιωματούχους, ανάγκασαν τον Πρόεδρο της Νιγηρίας να επισημάνει ότι: «Όλοι όσοι τρέχουν να ξεφύγουν από ένοπλες συγκρούσεις, έχουν τα ίδια δικαιώματα – σύμφωνα με την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών – ανεξάρτητα από το χρώμα του διαβατηρίου ή του δέρματος των», ολοκλήρωσε.
Ορισμένοι ηγέτες παρέμειναν ατάραχοι στη δραματική αλλαγή νοοτροπιών. «Αυτοί δεν είναι οι πρόσφυγες στους οποίους έχουμε συνηθίσει… Αυτοί οι άνθρωποι είναι Ευρωπαίοι», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Kiril Petkov για τους Ουκρανούς, όπως αναφέρει το Associated Press. «Αυτοί οι άνθρωποι είναι έξυπνοι. Είναι μορφωμένοι άνθρωποι. … Αυτό δεν είναι το προσφυγικό κύμα στο οποίο έχουμε συνηθίσει, άνθρωποι που δεν ήμασταν σίγουροι για την ταυτότητά τους, άνθρωποι με ασαφές παρελθόν, που θα μπορούσαν να ήταν ακόμη και τρομοκράτες». «Με άλλα λόγια», πρόσθεσε, «δεν υπάρχει ούτε μια ευρωπαϊκή χώρα τώρα, που να φοβάται το σημερινό κύμα προσφύγων».
Οι κυβερνήσεις στα ανατολικά και κεντρικά μέρη της ηπείρου – που κάποτε ήταν σθεναρά αντίθετες στους πρόσφυγες – έγιναν ξαφνικά ένθερμοι υποστηρικτές μιας πολιτικής ανοιχτών θυρών, παρόλο που η φιλόξενη στάση τους φαινόταν να περιορίζεται στους Ουκρανούς. Περιστατικά ρατσιστικής συμπεριφοράς από Πολωνούς ακροδεξιούς αλλά και Ουκρανούς αξιωματούχους, ανάγκασαν τον Πρόεδρο της Νιγηρίας να επισημάνει ότι: «Όλοι όσοι τρέχουν να ξεφύγουν από ένοπλες συγκρούσεις, έχουν τα ίδια δικαιώματα – σύμφωνα με την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών – ανεξάρτητα από το χρώμα του διαβατηρίου ή του δέρματος των», ολοκλήρωσε.
Η Beirens είπε ότι τα κράτη της ΕΕ έχουν επιπλέον ενδιαφέρον να υποστηρίξουν το μέτρο, επειδή θα απελευθέρωνε συστήματα ασύλου τα οποία διαφορετικά θα πνίγονταν από νέες ουκρανικές αιτήσεις. Η Ευρώπη, ωστόσο, δεν έκανε παρόμοια βήματα το 2015 και το 2016. Οι αιτούντες άσυλο από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική χρειάστηκε να περιμένουν χρόνια σε νομικό κενό – σε πολλές περιπτώσεις – καθιστώντας δύσκολη την εύρεση εργασίας στην επίσημη οικονομία, χρόνο οι αιτήσεις τους βρίσκονταν υπό αξιολόγηση.
Έτσι, ενώ οι υποστηρικτές των προσφύγων επευφημούν την αυξανόμενη υποστήριξη της ΕΕ προς τους Ουκρανούς πρόσφυγες, ορισμένοι έχουν εκνευριστεί για το πώς η εθνικότητα, η φυλή και η θρησκεία φαίνεται να οδηγούν την ανθρωπιστική απάντηση. «Για όποιον καταλαβαίνει το φιλελεύθερο μυαλό, εξηγήστε μου γιατί οι ζωές των Ουκρανών είναι πιο πολύτιμες από αυτές των Αϊτινών, Παλαιστινίων, Αιθιόπων, Αφγανών, Σύρων, Ιρανών η Αφρικανών», έγραψε στο Twitter ο Ajamu Baraka, Αμερικανός ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα. «Είναι μόνο οι εικόνες του λευκού πόνου που τους συγκινούν», συνέχισε;
Ο Tarik Abou-Chadi, αναπληρωτής καθηγητής ευρωπαϊκής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, προσπάθησε να εξηγήσει το φαινόμενο σε μια πρόσφατη συνέντευξή του: «Υπάρχει η ιδέα μιας κοινής μοίρας – μπορεί να είμαστε οι επόμενοι – και θα πρέπει να έχουμε μια κοινή ταυτότητα που στέκεται ενάντια στον ρωσικό ιμπεριαλισμό. Αυτό δίνει σε μερικούς ανθρώπους μια διαφορετική αίσθηση κοινότητας με άλλους, που τώρα εγκαταλείπουν τη χώρα τους. Αυτό μπορεί να αυξήσει τη συμπόνια για τους Ουκρανούς πρόσφυγες, σε σύγκριση με εκείνους από τη Συρία», συμπλήρωσε.
Σε συνεντεύξεις, αρκετοί πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα – το κύριο σημείο άφιξης όσων εγκαταλείπουν τις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και την Αφρική – δήλωσαν ότι στην πραγματικότητα δεν τους εξέπληξε το γεγονός ότι η Ευρώπη προσέγγιζε διαφορετικά την τρέχουσα κρίση. Ένας Νιγηριανός πρόσφυγας στην Αθήνα, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, περιέγραψε ότι παρακολουθεί τις ειδήσεις και συμπάσχει με τους Ουκρανούς που φεύγουν από τον πόλεμο. «Αλλά, ξέρετε, πολλοί άνθρωποι έχουν πεθάνει στην Υεμένη», είπε. «Και πολλοί άνθρωποι έχουν πεθάνει στην Αιθιοπία από φρικτή βία. Πολύ λίγα από αυτά βγαίνουν στις ειδήσεις. Τώρα είναι η Ευρώπη, και οι Ευρωπαίοι που φεύγουν… Ακούω ανθρώπους να λένε ότι όλες οι ζωές έχουν σημασία, αλλά δεν τους πιστεύω. Οι ζωές των μαύρων έχουν μικρότερη σημασία».
Παρόλο που η Ευρώπη καλωσορίζει τους Ουκρανούς, χρηματοδοτεί συγχρόνως τη λιβυκή ακτοφυλακή για να εμποδίσει τους μετανάστες να διασχίσουν τη Μεσόγειο προς την Ιταλία. Οι ελληνικές δυνάμεις ασφαλείας έχουν κατηγορηθεί ότι απωθούν τους μετανάστες προς τα τουρκικά ύδατα, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Εκείνοι που έχουν την τύχη να φτάσουν στο ελληνικό έδαφος συχνά καταλήγουν σε έναν καταυλισμό υπό αυστηρή επιτήρηση όπου μπορούν να εγκλωβιστούν για περισσότερο από ένα χρόνο.
Η Βρετανία – η οποία αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση εν μέρει λόγω της επιθυμίας να «ανακτήσει τον έλεγχο» των συνόρων της – έδειξε τη Δευτέρα ότι ήταν πρόθυμη να ανοίξει την πόρτα στους Ουκρανούς, αλλά όχι ολόκληρη – μόνο μια χαραμάδα. Η προσφορά περιορίζεται στα μέλη της οικογένειας Βρετανών υπηκόων. Η υπουργός Εσωτερικών Priti Patel εκτίμησε ότι 100.000 Ουκρανοί θα μπορούσαν να «αναζητήσουν καταφύγιο», υπό τον όρο ότι θα περνούσαν από ελέγχους ασφαλείας.
Κατά τη διάρκεια του περασμένου Σαββατοκύριακου, ένας αξιωματούχος του Υπουργείου Εσωτερικών έγραψε στο Twitter – και στη συνέχεια διέγραψε – ότι υπήρχαν «μια σειρά από εναλλακτικές» για τους Ουκρανούς πρόσφυγες, χωρίς οικογενειακές διασυνδέσεις προκειμένου να έρθουν στη Βρετανία, συμπεριλαμβανομένων των θεωρήσεων εργασίας που θα τους επέτρεπαν να μαζεύουν εποχικά φρούτα και λαχανικά. Η πρόταση έγινε δεκτή με ευρεία αποδοκιμασία ως ακατάλληλη, προς το παρόν. «Οι άνθρωποι δραπετεύουν από τον πόλεμο στην Ευρώπη, με τρόπους που δεν έχουμε δει εδώ και γενιές, αναζητώντας ένα γρήγορο καταφύγιο», έγραψε η βουλευτής του αντιπολιτευόμενου Εργατικού Κόμματος, Yvette Cooper.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η συντηρητική κυβέρνηση της Βρετανίας δεν συμβαδίζει με την κοινή γνώμη στο Ηνωμένο Βασίλειο, με την πλειοψηφία να λέει ότι υποστηρίζει τις προσπάθειες επανεγκατάστασης των προσφύγων. Αυτό ήταν επίσης το κλίμα στο νότιο Λονδίνο το βράδυ της Κυριακής, όπου οι Λονδρέζοι επισκέφθηκαν ένα πολωνικό κοινοτικό κέντρο για να δωρίσουν χιλιάδες σακούλες γεμάτες με ρούχα, φάρμακα, πάνες, υπνόσακους, για τους Ουκρανούς πρόσφυγες.
«Είναι πολύ ευάλωτοι πολίτες. Θα ήταν ιδανικό να δούμε το Ηνωμένο Βασίλειο να ανοίγει τις πόρτες του», είπε η Dia Day, 19 ετών, φοιτήτρια που μετέφερε κούτες με κλινοσκεπάσματα σε ένα φορτηγό, που προοριζόταν για Ουκρανούς πρόσφυγες στην Πολωνία.
Στην ήπειρο, παραμένει ασαφές πόσο θα διαρκέσει η θερμή υποδοχή. Το 2015, η τότε καγκελάριος της Γερμανίας, Angela Merkel, είπε στη χώρα της «μπορούμε να το κάνουμε» και άνοιξε διάπλατα τις πόρτες της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης στους Σύρους. Ομάδες Γερμανών υποδέχθηκαν τους νέους μουσουλμάνους μετανάστες με λουλούδια και αγκαλιές στους σιδηροδρομικούς σταθμούς.
Όμως για πολλούς Γερμανούς, το καλωσόρισμα ήταν αναιμικό, καθώς ο αριθμός των προσφύγων συνέχισε να αυξάνεται, στις τάξεις των μεταναστών διείσδυσαν μικροί αριθμοί εκπαιδευμένων τρομοκρατών και οι λογαριασμοί για την οικονομική βοήθεια των μεταναστών αυξήθηκαν. Η Merkel αργότερα θα αναγκαζόταν να υπαναχωρήσει στην απόφασή, που έμελλε να στοιχειώσει την πολιτική της καριέρα.
Πηγή: The Washington Post
