Το λάβαρο που ύψωσαν οι Μανιάτες ήταν λευκό με μπλε σταυρό στη μέση – 17 Μαρτίου 1821: Με σύνθημα «Νίκη ή Θάνατος» οι Μανιάτες κήρυξαν τον πόλεμο στους Τούρκους
Το λάβαρο που ύψωσαν οι Μανιάτες ήταν λευκό με μπλε σταυρό στη μέση (φωτ.: mani.org.gr)
Το ημερολόγιο έγραφε 17 Μαρτίου 1821.
Στην Τσίμοβα, την «πρωτεύουσα των Μαυρομιχαλαίων», τη σημερινή Αρεόπολη, συγκεντρώθηκαν οι πρόκριτοι της Μάνης, αλλά και ένοπλοι με αρχηγό τον εκλεγμένο από τη Συνέλευση των Κιτριών Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.
Μετά τη δοξολογία στο ναό των Ταξιαρχών οι Μανιάτες ύψωσαν το λάβαρο του αγώνα, και κήρυξαν τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Στην πλατεία μπροστά από τους Ταξιάρχες οι οπλαρχηγοί «συνεννοήθησαν να λάβωσι τα όπλα κατά των Τούρκων», μαρτυρεί ο Ιωάννης Κολοκοτρώνης. Παρών και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο οποίος ανέλαβε να διαβιβάσει την απόφαση στους οπλαρχηγούς της Μεσσηνίας, της Αρκαδίας και της Αχαΐας.
Έτσι, οι οπλαρχηγοί, με προεξάρχοντα τον Κατσάκο Μαυρομιχάλη, ορκίστηκαν γονυπετείς ότι ενωμένοι θα αγωνιστούν για την ελευθερία του έθνους.
Η μανιάτικη σημαία, φτιαγμένη πρόχειρα, ήταν λευκή με μπλε σταυρό στη μέση.
Η λέξη «ελευθερία» απουσιάζει· στην πάνω πλευρά γράφει «Νίκη ή Θάνατος», και στην από κάτω «Ταν ή Επί Τας».
Οι αρματωμένοι μπροστά από τον κλήρο πήραν τον εξής όρκο:
Ορκίζομαι,εις το όνομα του Παντοδύναμού μας Θεού,
εις το όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού
και της Αγίας Τριάδος,
να χύσω και την υστέραν ρανίδα του αίματός μου,
υπέρ πίστεως και Πατρίδος.
Ορκίζομαι,
να μη βλέψω εις τα όπισθεν
εάν δεν αποδιώξω τον εχθρόν της Πατρίδος
και της θρησκείας μου.
Ορκίζομαι,
«Ταν ή επί Τας» και «Νίκη ή Θάνατος»
υπέρ Πίστεως και Πατρίδος.
Στην τοπική παράδοση της Μάνης το γεγονός έμεινε σαν θρύλος, καθώς δεν έχουν διασωθεί οικογενειακά αρχεία των Μανιατών, ενώ κανείς τους δεν έγραψε απομνημονεύματα.
Ωστόσο, με τα χρόνια η παράδοση έλαβε χαρακτήρα ιστορικής πραγματικότητας, και με την καθιέρωση της ημέρας εθνικού εορτασμού στην Αερόπολη.
