Kορυφώνονται τα έθιμα της Αποκριάς στην Ελλάδα
Κάθε χρόνο την Κυριακή της Αποκριάς κορυφώνονται οι εορταστικές εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα, με φαντασμαγορικές καρναβαλικές παρελάσεις, το κάψιμο του «Βασιλιά Καρνάβαλου», αλλά και πολλές αναβιώσεις παραδοσιακών εθίμων, η τέλεση των οποίων περνά από γενιά σε γενιά.
Ταξιδέψτε στην ηπειρωτική και τη νησιωτική Ελλάδα, από την Κω ως τα Ιωάννινα και από την Χίο ως την Κοζάνη και δείτε από κοντά έθιμα με βαθιές ρίζες.
Το Γαϊτανάκι της Λιβαδειάς
Το χορευτικό δρώμενο, γνωστό σε όλη την Ελλάδα ως «Γαϊτανάκι», ξεσηκώνει μικρούς και μεγάλους, σε έναν διασκεδαστικό χορό. Στη Λιβαδειά, η παράδοση αυτή γιορτάζεται την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς με τους κατοίκους της πόλης να φτιάχνουν τον χαρακτηριστικό στύλο με τις πολύχρωμες κορδέλες και τους μασκαράδες να συμμετέχουν με ενθουσιασμό «πλέκοντας» τα γαϊτανάκια. Δεν λείπουν τα τραγούδια και τα αποκριάτικα σκετς από τους συμμετέχοντες, που αμέσως μετά ξεκινούν το γλέντι.
Οι «καμουζέλες» έρχονται στην Κω
Ένα έθιμο που διατηρείται πάνω από μισό αιώνα στο νησί της Κω, είναι οι «καμουζέλες». Συγκεκριμένα, η Κέφαλος και η Αντιμάχεια διοργανώνουν αυτή την μοναδική παρέλαση, που την απαρτίζουν μασκαράδες βαμμένοι με κάρβουνα και σκεπασμένοι με πολύχρωμες υφαντές κουβέρτες, τα «χράμια». Οι καρναβαλιστές κραδαίνουν την «κοκάλα» και γυρνούν στους δρόμους του χωριού δίνοντας μια εύθυμη νότα με τα πειράγματα και τα τραγούδια τους. Τον ρυθμό δίνει η παραδοσιακή μουσική, που συνοδεύει τους παραδοσιακούς μεζέδες και το κρασί, ενώ αργά το βράδυ γίνεται το κάψιμο του στοιχείου.
Το έθιμο της «Μόστρας» στη Χίο
Δυο μέρες διαρκεί το έθιμο της «Μόστρας» στα Θυμιανά της Χίου, αφού ξεκινά από την Παρασκευή της Τυροφάγου και διαρκεί ως το πρωί της Κυριακής. Οι ρίζες του ξεκινούν από την εποχή του Μεσαίωνα. Οι νέοι του χωριού το βράδυ της Παρασκευής ντύνονται με παλιά ρούχα, γυναικεία ή αντρικά και καλύπτουν το πρόσωπο τους με «μουτσουναριές», δηλαδή αυτοσχέδιες μάσκες. Στη συνέχεια κατακλύζουν τους δρόμους του νησιού, κάνοντας κωμικά σκετς. Την Κυριακή όλοι παίρνουν το δρόμο για τα εκκλησάκια του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Ιωάννη και μετά τη λειτουργία πηγαίνουν στο νεκροταφείο του χωριού με τη συνοδεία οργάνων. Στην επιστροφή, φτάνοντας στην κεντρική πλατεία του χωριού, χορεύουν το ταλίμι, έναν χορό που αναπαριστά της μάχες των κατοίκων της Χίου με τους πειρατές. Τελικός προορισμός η εκκλησία του Αγίου Ευστρατίου, που στολίζεται με λάβαρα και σημαίες του νησιού.
Οι «κουδουνάτοι» της Νάξου
Το αποκορύφωμα των καρναβαλικών εκδηλώσεων στο νησί της Νάξου είναι η εμφάνιση στην Απείρανθο των «κουδουνάτων». Φορώντας κάπα, κουκούλα και φυσικά κουδούνια, οι μασκαράδες κάνουν βόλτα στο χωριό ξεσηκώνοντας τον κόσμο και προκαλώντας το γέλιο με τις άσεμνε εκφράσεις τους. Μερικά από τα δρώμενα που θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει ο επισκέπτης είναι ο «γάμος της νύφης», ο «θάνατος» και η «ανάσταση του νεκρού» και το «όργωμα».
Ο «Ντελάλης» στην Κέρκυρα
Το πρωί της Κυριακής ο Ντελάλης, με τη συνοδεία σαλπιγκτών και τυμπανιστών περνά από όλους τους δρόμους της πόλης αναγγέλλοντας τον ερχομό του «Σιόρ Καρνάβαλου». Με κατεύθυνση στην Κάτω Πλατεία, η μεγαλειώδης πομπή, που αποτελείται από εντυπωσιακά άρματα, φιλαρμονικές και χαρούμενους μασκαράδες οδηγεί τον κόσμο στο καθιερωμένο γλέντι.
Οι «τζαμάλες» φωτίζουν τα Ιωάννινα
Εντυπωσιακές φωτιές, γνωστές ως «τζαμάλες» κάνουν τη νύχτα μέρα, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς στην πόλη των Ιωαννίνων. Πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται για να δει από κοντά το μοναδικό θέαμα, ενώ μεταμφιεσμένοι χορεύουν γύρω από τη φωτιά. Οι εκδηλώσεις του Καρναβαλιού κορυφώνονται στην κεντρική πλατεία των Ιωαννίνων, όπου στήνεται το γαϊτανάκι.
Ο μεγάλος «φανός» της Κοζάνης
Μια ακόμα αποκριάτικη εορταστική φωτιά ανάβει παραδοσιακά και την Κοζάνη. Ο μεγάλος «φανός», ανάβει την κεντρική πλατεία και λίγο αργότερα ανάβουν ταυτόχρονα μικρότερες φωτιές στις διάφορες περιοχές της πόλης.
Το γλέντι, διονυσιακού χαρακτήρα, ξεκινά με τον χορό να περικλείει τον βωμό και τα τραγούδια να διαδέχονται το ένα το άλλο. Φυσικά το περιεχόμενο τους δεν είναι άλλο από τη σάτιρα και το πείραγμα, όπως φανερώνει και το όνομα τους, «ξινέντραπα» ή «μασκαραλίτκα». Στην γιορτή δεν λείπει το άφθονο κρασί και τα τοπικά εδέσματα.
Οι «κουδουνοφόροι» στον Σοχό
Τη γονιμότητα της γης και τον έρωτα γιορτάζουν οι κάτοικοι του Σοχού στη Θεσσαλονίκη με το δρώμενο των «κουδουνοφόρων». Πρόκειται για πανάρχαιο έθιμο, που μεταφέρθηκε μέσα στους αιώνες και διασώθηκε αναλλοίωτο. Το τριήμερο πριν από την Καθαρά Δευτέρα οι συμμετέχοντες φορώντας τραγόμορφες στολές και κουδούνια σε όλο το σώμα τους, γεμίζουν τους δρόμους και της πλατείες του χωριού χορεύοντας. Ακολουθεί το έθιμο της «μετάνοιας», όπου οι μεγαλύτεροι, κατά την παράδοση δίνουν άφεση αμαρτιών στους μικρότερους, οι οποίοι δείχνοντας τον σεβασμό τους, φιλούν το χέρι τους και τους δίνουν ένα πορτοκάλι.
