Ο λόγος της δασκάλας της Λιβαδειάς Βορείου Ηπείρου, εξ αιτίας του οποίου την… απέλυσαν οι Αλβανοί!
«Κύριοι προσκεκλημένοι, αγαπητοί συμπατριώτες, ο Σύλλογος Αγ. Κοσμάς στον οποίο έχω την τιμή να συμμετέχω στο Δ.Σ. θεωρεί χρέος του να τιμά τις εθνικές επετείους.
Ο κύριος στόχος του όμως είναι να προστατεύεσαι και να αναδείξει τις αξίες αυτού του τόπου. Έτσι σκεφτήκαμε φέτος, εκτός από τις μαθητικές εκδηλώσεις και την λαογραφική επένδυση, που φέτος με τη συμμετοχή κάποιων συμπατριωτών μας που ήρθαν από την Ελλάδα και συγκεκριμένα του Πολ. Συλλόγου Αλισσαίον «Πείρος» αποκτά περισσότερο χρώμα και νόημα, να γίνει και μία αναφορά στην ιστορία της ιδιαίτερης μας πατρίδας. Το θέμα για το οποίο θα σας μιλήσω σήμερα είναι : «Η Ελληνική Μειονότητα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο».
Πριν όμως μπω στο κύριο θέμα θεώρησα αναγκαίο να θέσω ένα πλαίσιο.
Η μητέρα όλων των μαχών κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι χωρίς αμφιβολία η σύγκρουση της Γερμανίας με την Ρωσία. Η νίκη της Ρωσίας σε αυτή την μάχη άλλαξε την παγκόσμια ιστορία. Οι ειδικοί λένε πως αν δεν ήταν η Ελλάδα, η Γερμανία δεν θα έχανε. Γιατί; Η νίκη των Ελλήνων κατά των Ιταλών και στην συνέχεια η ηρωική αντίσταση κατά των Γερμανών, άλλαξε τα αρχικά σχέδια των ναζιστών που καταλάμβαναν με σχετική ευκολία όλες της χώρες της Ευρώπης. Εκτός αυτού, δόθηκε στην Ρωσία περισσότερος χρόνος για να οργανώσει την άμυνα της. Αυτά ακούστηκαν πολλές φορές και είναι γνωστά.
Σας αναφέρω ένα γεγονός που δεν είναι πολύ γνωστό είναι όμως πολύ διαφωτιστικό για το θέμα στο οποίο θέλω να αναφερθώ. Ποιο είναι αυτό: Ο Στάλιν πριν την μάχη, μάζεψε τους μειονοτικούς πληθυσμούς της δυτικής Ρωσίας και τους έστειλε στην Ανατολή. Γιατί το έκανε αυτό; Γιατί οι καλύτεροι συνεργάτες των Γερμανών σε κάθε χώρα που επιτίθονταν ήταν οι μειονότητες.
Ο λόγος είναι προφανής, οι μειονότητες συνήθως αισθάνονται καταπιεσμένες στην χώρα που ζουν. Οι Γερμανοί τους πούλησαν προστασία και αυτοί πολύ εύκολα δέχθηκαν. Αξίζει εδώ να αναφέρω πως και η επίθεση της Ιταλίας κατά της Ελλάδος παρουσιάστηκε στην αλβανική κοινή γνώμη ως μάχη για την δημιουργία της Μεγάλης Αλβανίας και ότι πάμε να καταλάβουμε την Τσαμουριά. Αυτό έγινε:
1ον) για να ενταχθεί στον πόλεμο κατά της Ελλάδος ο αλβανικός στρατός
και
2ον) να έχουν συμμάχους και την μειονότητα των μουσουλμάνων τσάμηδων της Θεσπρωτίας. Τα πέτυχαν και τα δύο.
Η Εθνική Ελληνική Μειονότητα, είναι απ΄ τις λίγες, αν όχι μοναδική περίπτωση εθνικής μειονότητας στην Ευρώπη που δεν συνεργάστηκε με τους φασίστες για την επίλυση του εθνικού της ζητήματος.
Η Εθνική Ελληνική Μειονότητα τάχτηκε ανεπιφύλακτα και αγωνίστηκε στο πλευρό των συμμαχικών δυνάμεων κατά του ναζιστικού άξονα. Δεν υπάρχει ή τουλάχιστον δεν γνωρίζω εγώ να υπάρχει κάποιος που να συνεργάστηκε με τους εισβολείς. Αντίθετα οι πολλοί εντάχθηκαν στον αγώνα κυρίως των ελληνικών δυνάμεων, αλλά και των αριστερών αλβανικών δυνάμεων, δηλαδή τα παρτιζάνικα τάγματα.
Η στάση αυτή της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας, την έβαλε στο στόχαστρο των εισβολέων. Ενώ όπως προείπα οι ναζιστές χρησιμοποιούσαν τις μειονότητες σε κάθε χώρα ποντάροντας στο αίσθημα αδικίας που είχαν, στην δική μας περίπτωση συνέβη ακριβώς το αντίθετο: Χρησιμοποίησε τους Αλβανούς εθνικιστές για να χτυπήσουν τους Έλληνες.
Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις βιαιοπραγιών, εκτελέσεων, πυρπολήσεων ελληνικών χωριών, μπροστά πήγαιναν οι αλβανικές εθνικιστικές ομάδες προερχόμενοι από το τάγμα του «Μπάλι Κομπετάρ» (Μπαλιστές) ή των τσάμηδων και πίσω οι ναζί.
Το κράτος της Αλβανίας παραδόθηκε άνευ όρων και δήλωσε υποταγή στο βασίλειο της Ιταλίας τον Απρίλιο του 1939. Το 1941 η Γερμανία με τον πόλεμο στην Σερβία και την Ελλάδα καταλαμβάνει όλα τα Βαλκάνια. Μέχρι το 1944 οι Ιταλοί συνυπήρχαν με τους Γερμανούς στην Αλβανία αλλά οφείλουμε να πούμε πως δεν είχαν την ίδια αγριότητα με τους ναζί. Μέχρι τότε υπήρχαν σποραδικά περιστατικά, ενώ από το Ιανουάριο του 1944 παρατηρούμε μία αναζωπύρωση και μία απίστευτη βιαιότητα.
Η περιοχή της Βορείου Ηπείρου, είχε μετατραπεί σε ένα απέραντο πεδίο μάχης. Ο λόγος δεν ήταν μόνο γιατί ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έφτασε στο αποκορύφωμα, αλλά γιατί τότε υπόβοσκαν και οι άλλες
αντιπαραθέσεις που εμφανίστηκαν μετά την απομάκρυνση των Γερμανών. Ο εμφύλιος πόλεμος δεν περιορίστηκε μόνο εντός των συνόρων της Ελλάδος, αλλά στις περιοχές μας με τους κομμουνιστές να μην τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα η εθνική δικαίωση, ή ολοκλήρωση, αλλά η εφαρμογή της νέας ιδεολογίας.
Υπήρχαν τρία παράλληλα μέτωπα:
1ον) των απελευθερωτικών δυνάμεων (ανεξαρτήτως ιδεολογίας) με τους Γερμανούς,
2ον) το μέτωπο για την εξουσία μεταξύ κομουνιστών και δεξιών
Και
3ον) μεταξύ Ελλήνων και εθνικιστών Αλβανών, όπου οι πρώτοι έβλεπαν την ευκαιρία να ενσωματωθούν στην Ελλάδα και τους δεύτερους την ευκαιρία για εθνοκάθαρση.
Ας δούμε τώρα κάποια περιστατικά:
• Κρανιά, 20 Ιανουαρίου του 1944: εθνικιστές Αλβανοί συνοδευόμενοι από ναζί, καίνε και τα 60 σπίτια του χωριού Κρανιά Δελβίνου. Εκτέλεσαν τον Θύμιο Νικόλα (Τσιάβο) και τον Νικόλαο Σπύρου και πήραν μαζί τους όλα τα ζωντανά βοοειδή, άλογα, αιγοπρόβατα κλπ. στο σύνολο τους περίπου 1000.
• Σμίνετση, 17 Απριλίου 1944: Γερμανοί ναζί και Αλβανοί εθνικιστές με επί κεφαλής τον τσάμικης καταγωγής Μαζάρ Ντίνο μπήκαν στο Καρόκι, ένα χωριό πάνω στα σημερινά σύνορα. Αφού πυρπόλησαν όλο το χωριό, έκαψαν ζωντανούς τα δύο αδέρφια Δήμου. Στις 18 Απρίλη εισέβαλαν στο διπλανό χωριό την Σμίνετση. Φυλάκισαν τους 12 ανθρώπους που είχαν μαζί τους ως αιχμαλώτους σε υπόγειο ενός σπιτιού και αφού τους πυροβόλησαν, άλλοι νεκροί και άλλοι τραυματίες τους άφησαν να καούν μαζί με το σπίτι, ενώ έκαψαν και όλα τα άλλα σπίτια του χωριού. Την ίδια ημέρα στην Γριάσδανη συνέλαβαν τρία άτομα τα οποία επίσης εκτέλεσαν. Μεταξύ των θυμάτων και ο γιατρός Πέτρος Νάκος με πλούσια κοινωνική δράση σε όλη την περιοχή. Το Δημόσιο Νοσοκομείο των Αγίων Σαράντα, φέρει μέχρι σήμερα το όνομά του. Εννοείται πως γινόταν και πλιάτσικο, σε κείμενο της εποχής εκτός των θυμάτων καταγράφονται και οι κλοπές των προικών κοριτσιών, 1.250 γιδοπρόβατα κ.ά.
• Λιβαδειά: Παρόμοια είναι και η σφαγή στην Λιβαδειά. Στις 24.9.1944, εμπροστοφυλακή Μπαλιστών ακολουθούμενη από τακτικό στρατό των ναζί μπήκαν στο χωριό της Λιβαδειάς. Εκτέλεσαν εν ψυχρώ 11 άτομα, όσοι δεν πρόλαβαν να διαφύγουν, τραυματίστηκαν 4. Έκαψαν χωρίς καμμία εξαίρεση όλα τα σπίτια του χωριού, πήραν όλα τα αιγοπρόβατα, αγελάδες και ό,τι άλλο θεωρούσαν χρήσιμο.
• Γλύνα: Το πιο πολύνεκρο, είναι αυτό που συνέβη στις 2 Αυγούστου 1943 στο χωριό Γλύνα του Αργυροκάστρου, γνωστό και ως Ολοκαύτωμα της Γλύνας. Το γεγονός αυτό χαράχθηκε βαθιά στη μνήμη των κατοίκων και υπάρχει με το εξής λαϊκό μοιρολόι:
«…Το μάθατε τι γίνηκε
Ππέρα στην Μαύρη Ρίζα;
Σκότωσαν όλα τα παιδιά
της άμοιρης της Γλύνας…
Νέζιο-μπέη[1] αρχιφονιά
άφησες παιδιά ορφανά…»
Το μνημείο του Ολοκαυτώματος στην Γλύνα (Βορείου) Ηπείρου.
Ο αυτόπτης µάρτυς Γιώργος Γκίκας περιγράφει ως εξής τα γεγονότα:
«Στις 22 Ιουνίου 1943 γυρίζοντας από την συγκέντρωση στο Χάνι της Επισκοπής µετά την άρνησή τους να ταχτούν δίπλα στους Αλβανούς παρτιζάνους, έχοντας ανοίξει δικό τους µέτωπο – ΜΕΤΩΠΟ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ – πήγαν στον Άγιο ∆ηµήτρη του χωριού και µε το χέρι πάνω στο περίστροφο του Αντώνη Κυριάκη, ορκίστηκαν «περί πίστεως και πατρίδος» για να γίνουν µάρτυρες µετά από 42 µέρες από τους Μπαλίστες που τους σκότωσαν στον Λάκκο Καµίνια ανάµεσα Βραχογοραντζή και Νεπράβιστα. Στο χωριό αρχίζει η πρώτη θηριωδία. Καίνε το µαγαζί του Βαγγέλη Καραδήµου, αφού πρώτα άρπαξαν τα πάντα απ’ αυτό. Χύθηκαν µετά στα σπίτια µε την σειρά και άρπαζαν ό,τι το καλύτερο εύρισκαν. Μαζί µε αυτά και τους άνδρες και παιδιά από 16 χρονών, όπως τον Κώστα Λέκκα και τους αξέχαστους Βασίλη Αναγνώστη και Βασίλη Σιλλεκότη.
Οι δυο τους ήταν εθελοντές του Ελληνικού Στρατού το 1940 και υπηρετούσαν στο 39ο Σύνταγµα του Παυσανία Κατσότα. Τυρράνησαν βάναυσα τον 65χρονο Χαράλαµπο Μπατζέλη, ο οποίος ήταν αντάρτης του Κολοβού και του Πουτέτση και είχε πολεµήσει στο πλευρό του Παύλου Μελά. Όλους τους συγκεντρώσανε στο Ντούλι. Στο χωριό όλοι κλαίγανε. Ο θείος µου είχε ένα µπακάλικο και αγωγιάτης του ήταν ένας Αλβανός ο Ντιλαβέρ Κατσούκι από το Λιµπόχοβο, ο οποίος έστησε έξω από το σπίτι ένα οπλοπολυβόλο και του ζήτησε χρήµατα για να του γλυτώσει τον µοναχογιό, που τώρα ζει στην Αµερική.
Ο θείος µου του δίνει 50 χρυσά και 150 ναπολεόνια του τότε καιρού. Του είπε ακόµα ο θείος να γλυτώσει και τον ανηψιό του, σακάτης και ορφανός. Ποτέ δεν σκέφτηκε ο κακοµοίρης την τραγωδία που θα γινόταν. Σε αυτή την φάκα έπεσα κι εγώ. Όταν πήγα να κλείσω την πόρτα µε πιάνει ο Σεφκέτ Μπέκο και µε πήγε εκεί που ήταν και οι άλλοι.
Ο µακαρίτης ο µπαρµπα-Λάµπης, βλέποντας την καταστροφή στο χωριό, όπου ήταν και ο µοναχογιός του Βαγγέλης, έτρεξε να τον σώσει. Ο Σεφκέτ τον χτύπησε µε το κοντάκι του όπλου στο κεφάλι. Το πρόσωπο του γέµισε αίµατα. Τον πήγαν στο λάκκο, τον βασάνισαν ώσπου πέθανε.
Στην τοποθεσία Ντούλι συγκέντρωσαν γύρω στους 35 άνδρες. Άφησαν ελεύθερους 5-6 γερόντους, όπως τους Λάµπη Μπακούλα, Χρήστο Σκόπη, Θανάση Γκίκα – τους άλλους δεν τους θυµάµαι. Τους υπόλοιπους τους οδήγησαν στο σφαγείο. Στον δρόµο µας έβριζαν «Βρωµοέλληνες, θα δείτε την Ελλάδα όταν θα δείτε το αυτί σας». Στην Βραχογοραντζή χτύπησαν άσχηµα τον Χρήστο Καραδήµα. Η εκτέλεση θα γινόταν σε έναν λάκκο ανάµεσα Γοραντζής και Νεπράβιστας. ∆εν µπορώ να περιγράψω την θηριωδία τους.
Είχαν στήσει τρία πολυβόλα και άλλοι 100 µε τα όπλα στο χέρι ήταν στραµµένοι προς εµάς. Από τον λάκκο οι φωνές ακούγονταν µέχρι τον ουρανό. Εγώ ήµουν ζωντανός-νεκρός. Ποτέ δεν περίµενα να δω ένα τέτοιο φρικτό έγκληµα. Με γλύτωσε από το σίγουρο θάνατο ο Ντίλιος. Με άρπαξε και µε έβγαλε 100 µέτρα πιο πέρα. Ρίχτηκα σε ένα ύψωµα. Στα βράχια κρύβονταν πολλές γυναίκες που παρακολουθούσαν µε κοµµένη την ανάσα. Τους είπα τι συνέβη και λιποθύµησα.
Οι γυναίκες άρχισαν να τραβούν τα µαλλιά τους. Ακούστηκαν ριπές. Τους είχαν σκοτώσει όλους. Οι εγκληµατίες αφού έκαναν την εκτέλεση στην Νεπράβιστα, τους έκαναν τραπέζι ο Φεχµί Κούλα, ο Σελάµ Μίνο και η παρέα τους. Αφού έφαγαν και ήπιαν, γύρισαν µεθυσµένοι στα θύµατα τους και τους έσπαγαν τα κεφάλια µε τις πέτρες, όπως ο Σεφκέτ Μπέκο και ο Φετά Τσένι».
Κλείνοντας, θα ήθελα πω πως μέρος της ομιλίας μου και συγκεκριμένα το β’ μέρος με τα περιστατικά και τις ημερομηνίες, είναι από ομιλία του κ. Λεωνίδα Παππά σε εκδήλωση του Δήμου Χαϊδαρίου στην Αθήνα στα πλαίσια του προγράμματος «Europe for Citizens» / «Ευρώπη για τους Πολίτες».
Αγαπητοί συμπατριώτες, το παρελθόν μας έχει πολύ πόνο αλλά και πολύ περηφάνια. Μόνο το 1940-1941 ο τόπος μας ποτίστηκε με το αίμα 7.976 πεσόντων του Ελληνικού Στρατού. Είναι χρέος μας να τιμούμε αυτούς τους πεσόντες, είναι χρέος να υπερασπιζόμαστε τα ιδανικά της πατρίδας.
Ευχαριστώ που με ακούσατε.
Ζήτω η 28η Οκτωβρίου!».
