Μετά από έναν χωρισμό, όλοι μας βιώνουμε συναισθήματα θλίψης, απογοήτευσης, πόνου, νιώθουμε ότι η ζωή μας καταρρέει και τίποτα δε θα είναι πια το ίδιο.
Αυτά είναι τα φυσιολογικά συναισθήματα που ακολουθούν μια απώλεια και παρόλο που αρχικά φαίνονται τρομακτικά, με το χρόνο μειώνονται και η ζωή επανέρχεται στο φυσιολογικό της ρυθμό. Πολύ συχνά όμως ακούμε ανθρώπους αμέσως μετά τη διακοπή μιας σχέσης να λένε ότι δεν μπορούνε να ζήσουν μακριά από το σύντροφο τους, ότι δεν υπάρχει ζωή γι αυτούς πλέον και μοιάζουν να βρίσκονται σε κατάσταση απελπισίας μέσα στην οποία υποφέρουν πραγματικά.
Πότε η αγάπη γίνεται εξάρτηση;
Η αίσθηση ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε μακριά από το σύντροφο μας, ξεπερνά τα όρια της αγάπης και του θρήνου και αγγίζει αυτά της εξάρτησης. Όταν ένα άτομο έχει ανάγκη από κάποιον άλλο για να επιβιώσει, τότε χάνει την ελευθερία της επιλογής του και παύει να είναι μια αυτόνομη προσωπικότητα.
Τα άτομα αυτά συνήθως, νιώθουν καλά μόνο όταν βρίσκονται μέσα σε μια σχέση και για το λόγο αυτό, μετά από έναν χωρισμό, ψάχνουν άμεσα να αντικαταστήσουν τον πρώην σύντροφο με κάποιον νέο. Όταν δε αυτός βρεθεί, ο πρώην ξεπερνιέται ως δια μαγείας και η ζωή τους επανέρχεται σε ισορροπία, μέχρι την επόμενη φορά που θα έρθουν αντιμέτωποι με τη διάλυση της νέας αυτής σχέσης.
Όλοι μας χρειαζόμαστε φροντίδα και αγάπη. Από τη φύση του ακόμα ο άνθρωπος είναι κοινωνικό όν και έχει ανάγκη να ανήκει σε μια ομάδα για να επιβιώνει σωματικά αλλά και συναισθηματικά. Η επιθυμία για συντροφικότητα είναι βασικό συστατικό της ενήλικης ζωής και αποτελεί πηγή χαράς και ασφάλειας.
Όμως, όταν η επιθυμία αυτή κυβερνά και καθορίζει την ύπαρξη μας, τότε γινόμαστε εξαρτώμενα όντα που παρασιτούμε εις βάρος άλλων. Υγιής σχέση υφίσταται μόνο όταν οι δύο σύντροφοι μπορούν να υπάρχουν μόνοι τους, ωστόσο επιλέγουν να συνυπάρχουν μαζί.
Οι συναισθηματικά ισορροπημένοι ενήλικες επιθυμούν την συντροφικότητα, ωστόσο αντέχουν επίσης την ερωτική μοναξιά. Βρίσκουν ενδιαφέρον σε άλλους τομείς της ζωής τους και όταν τελικά μπαίνουν σε μια σχέση, διατηρούν την αυτονομία τους αλλά ταυτόχρονα την ισορροπία ανάμεσα σε αυτή και τη δέσμευση προς τον αγαπημένο τους.
Τα εξαρτώμενα άτομα, από την άλλη, ακόμα και όταν βρίσκονται μέσα σε μια σχέση τείνουν να προσκολλώνται στο σύντροφο τους, να τον “πνίγουν”. Συχνά ζηλοτυπούν ακόμα και όταν εκείνος δε δίνει καμία αφορμή, ενώ μπορεί να παριστάνουν τους “ανήμπορους” σε διάφορους τομείς ώστε να απολαμβάνουν τη φροντίδα του συντρόφου τους σε απλές καθημερινές συνήθειες.
Στο τέλος καταλήγουν σε αυτό το οποίο προσπαθούν εξαρχής να αποφύγουν, τον χωρισμό.
Τα αίτια της εξαρτητικής συμπεριφοράς
Τα αίτια της εξαρτητικής συμπεριφοράς θα πρέπει να τα αναζητήσουμε σε εμπειρίες συναισθηματικής αποστέρησης κατά την παιδική ηλικία. Τα παιδιά που διαβιούν σε οικογένειες οι οποίες αποτυγχάνουν να εκπληρώσουν τις ανάγκες τους για φροντίδα και θαλπωρή, μεγαλώνουν με έλλειψη εσωτερικής ασφάλειας, απαραίτητη για την ανεξαρτητοποίηση τους.
Τα παιδιά αυτά δεν αποκτούν ποτέ εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, αντιθέτως αναπτύσσουν την πεποίθηση ότι δεν είναι άξια προσοχής και αγάπης, αφού ούτε οι ίδιοι τους οι γονείς δεν τους την έδωσαν ή την έδιναν με ασυνέπεια. Η αυτοαξία τους είναι μειωμένη και εναγωνίως παλεύουν για φροντίδα από όπου και αν μπορούν να τη βρουν, αναζητώντας να καλύψουν το κενό μέσα σε συντροφικές σχέσεις.
Κάθε φορά που αυτές διαλύονται αναζωπυρώνεται η ίδια αίσθηση απώλειας που βίωναν ως παιδιά, η ίδια στέρηση και ο ίδιος φόβος. Πραγματικά υποφέρουν και νιώθουν τον χωρισμό ως εγκατάλειψη που ταυτόχρονα επιβεβαιώνει τη δική τους έλλειψη αξίας ως άτομα και προσωπικότητες.
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη συναισθηματική εξάρτηση;
Οι εξαρτητικές προσωπικότητες, χρειάζονται ψυχοθεραπεία για να μπορέσουν να διαχειριστούν τα συναισθήματα τους, να νιώσουν ασφαλείς και να ενισχύσουν την αυτοαξία τους.
Η αποστέρηση κατά την παιδική ηλικία βιώνεται ως τραύμα και έχει καταστροφικές συνέπειες για την εξέλιξη του ατόμου. Η παρέμβαση ειδικού μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση της αυτογνωσίας, της κατανόησης των αιτιών της δυσκολίας τους αλλά και της δικής τους συμβολής στην διάλυση των σχέσεων, κυρίως όμως στην αντιμετώπιση του αρχικού τραύματος.
Ιωάννα Κούρια, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια.
