Όλοι μας στο περιβάλλον συγγενών, γνωστών και φίλων γνωρίζουμε κάποιο άτομο με αυξημένη αρτηριακή πίεση.
Συχνά ακούμε από τους γύρω μας διάφορες απόψεις – συχνά μύθους για τον κ Τάκη που ανακάλυψε την υπέρταση επειδή άνοιξε η μύτη του ή την κ Μαρία που το καταλαβαίνει κάθε φορά που έχει πονοκέφαλο, ο Θωμάς ζαλίζεται, η κ. Νατάσσα ενώ παίρνει χάπια ποτέ δεν έχει ίδια πίεση, η θεία Ελένη φοβάται ότι όταν θα πάει η πίεση 18 θα πάθει εγκεφαλικό, ο παππούς του Γιάννη που είναι 85χρονών δεν παίρνει πια τίποτα γιατί είναι μεγάλος, ενώ η αδερφή του Αλέκου έχει κόψει μαχαίρι πορτοκάλια και καφέ.Πόσα από αυτά είναι αλήθεια. Ποιοι είναι οι συνήθεις μύθοι σχετικά με την αυξημένη αρτηριακή πίεση;
Της Βασιλικής Παπαδοπούλου
Ειδικής Παθολόγου
Τι είναι η αρτηριακή πίεση.
Ο καλύτερος τρόπος να κατανοήσει κάποιος την έννοια της αρτηριακής πίεσης είναι να αντιληφθεί ότι η καρδιά είναι μια αντλία που ρόλος της είναι να δέχεται και σπρώχνει το αίμα στους σωλήνες (αγγεία) στην περιφέρεια σε ένα κλειστό κύκλωμα.
Τι σημαίνουν τα δύο νούμερα που ορίζουν την αρτηριακή πίεση
Η αρτηριακή πίεση εκφράζεται με δύο αριθμούς πχ 130/85. Ο πρώτος αριθμός (το 135) που ονομάζεται συστολική πίεση είναι η πίεση μέσα στις αρτηρίες όταν η καρδιά σας κτυπά και εξακοντίζει το αίμα μπροστά στην κυκλοφορία Ο δεύτερος αριθμός (85) ή διαστολική πίεση είναι η πίεση όταν η καρδιά σας χαλαρώνει ανάμεσα σε δύο διαδοχικούς κτύπους (και ουσιαστικά προετοιμάζεται για την επόμενη συστολή)
Είναι η αρτηριακή πίεση ένα σταθερό μέγεθος;
Όχι. Ο καλύτερος τρόπος να περιγράψει ακριβώς την πίεση είναι το γκάζι στο αυτοκίνητο.
Πρέπει να ανησυχούμε όταν δε βρίσκουμε τις ίδιες τιμές;
Όχι. Η αρτηριακή πίεση μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια της ημέρας ή από ημέρα σε ημέρα. Ουσιαστικά προσαρμόζεται στις ανάγκες μας και συνεπώς μπορεί να βρεθεί αυξημένη κατά τη διάρκεια της σωματικής άσκησης σωματικού ή ψυχικού στρες, οπότε και η καρδιά δουλεύει πιο γρήγορα. Αντίθετα, συνήθως η πίεσή σας βρίσκεται χαμηλότερη όταν είστε ξεκούραστος και φυσικά στον ύπνο.
Παρατηρούνται αλλαγές με τη στάση σώματος;
Ναι, η πίεση μεταβάλλεται και μόνο με την αλλαγή της στάσης του σώματος. Πχ από την καθεστηκυία θέση στη όρθια στάση, η πίεση είναι διαφορετική. Παθολογική πτώση από την ύπτια στην όρθια θέση παραπάνω από το αναμενόμενο που συνδιάζει και συμπτώματα (ζάλη, αμαύρωση, λιποθυμικη τάση) αποτελεί το φαινόμενη της ορθοστατικής υπότασης
Έχουμε φυσιολογική διακύμανση εντός του 24ώρου
Ναι. Η πίεση καθορίζεται από ένα πολύπλοκο νευρο-ορμονικό σύστημα και όπως και πολλές άλλες λειτουργίες του οργανισμού, ακολουθεί μία νυχθημέρια διακύμανση κατά την διάρκεια του 24ώρου. Έτσι τις πρώτες πρωινές ώρες, αφού ξυπνήσουμε, η πίεση συνήθως είναι αυξημένη. Ακολούθως σταδιακά σταθεροποιείται κατά την διάρκεια της ημέρας μέχρι τις νυκτερινές ώρες του ύπνου, όπου συνήθως μειώνεται στα χαμηλότερα επίπεδά της. Αυτή η φυσιολογική μείωση της πίεσης κατά τις ώρες του ύπνου σε σχέση με την πίεση της ημέρας παρατηρείται περίπου στους 6 με 7 από τους 10 υπερτασικούς, ενώ όσοι δεν εμφανίζουν το φυσιολογικό αυτό φαινόμενο, φαίνεται να είναι πιο επιρρεπείς να υποστούν αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα.
Όταν έχω πονοκέφαλο, ζάλη κτλ έχω πίεση;
Όχι. Η αυξημένη πίεση που μετράμε όταν έχουμε πονοκέφαλο είναι αποτέλεσμα και όχι αιτία του πονοκεφάλου!
Η αυξημένη αρτηριακή πίεση δεν γίνεται αισθητή ούτε προκαλεί συμπτώματα. Αν υπάρξουν συμπτώματα που σχετίζονται με την υπέρταση, οφείλονται στις επιπλοκές της που συνήθως επέρχονται μετά από πολλά χρόνια.Η διάγνωση όμως της Υπέρτασης ως νόσου που χρειάζεται θεραπεία γίνεται μόνο με μετρήσεις της πίεσης όταν ο άνθρωπος είναι σε συνηθισμένες συνθήκες ξεκούρασης και ηρεμίας.
Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν κανόνες για τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης;
Είναι λάθος να μετράω στη γειτόνισσα ή το φαρμακείο ή το ιατρείο ή τη δουλειά;
Ναι υπάρχουν κανόνες.
1. ·Συνθήκες ηρεμίας:Δεν μετράμε την πίεσή μας σε κατάσταση σωματικού ή ψυχικού στρες δηλαδή όταν είμαστε εκνευρισμένοι ή κουρασμένοι. Είναι λάθος να την μετράμε αμέσως μετά από μια κουραστική δραστηριότητα (π.χ. μετά από έντονο περπάτημα ή ανέβασμα σκαλιών).
2. Ο εξε#ταζόμενος πρέπει να κάθεται ήρεμος για μερικά λεπτά, με τον βραχίονά του να στηρίζεται σε σταθερό σημείο, περίπου στο ύψος της καρδιάς.
3. Το πιεσόμετρο (υδραργυρικό, μεταλλικό ή ηλεκτρονικό) πρέπει να είναι αξιόπι#στο και να ελέγχεται τακτικά με βάση αυτό που χρησιμοποιεί ο γιατρός σας.
4 . Πρέπει να γίνονται 2-3 μετρήσεις με μεσοδιάστημα 1-2 λεπτών.Η πρώτη μέτρηση συνήθως δεν είναι η πιο αξιόπιστη.
Πότε η πίεση ορίζεται ως παθολογική;
Αρτηριακή υπέρταση υπάρχει όταν, είτε η συστολική πίεση είναι ίση ή μεγαλύτερη με 140, είτε η διαστολική πίεση είναι μεγαλύτερη από 90 mmHg, είτε και οι δύο υπερβαίνουν αυτά τα όρια.
Να σημειωθεί ότι στα νεαρά και μέσης ηλικίας υπερτασικά άτομα, συνήθως είναι περισσότερο αυξημένη η διαστολική πίεση και λιγότερο η συστολική πίεση (π.χ. η πίεση είναι 150 με 105 mmHg). Αντίθετα, στα ηλικιωμένα άτομα συνήθως αυξάνει η συστολική πίεση ενώ η διαστολική μπορεί να βρεθεί μειωμένη (π.χ. έχουν πίεση 180 με 70 mmHg). Η τελευταία περίπτωση ονομάζεται αμιγής ή μεμονωμένη συστολική υπέρταση και οφείλεται στο ότι με το πέρασμα της ηλικίας η αορτή χάνει την ελαστικότητά της και γίνεται πιο σκληρή και λιγότερο ευένδοτη στο σφυγμικό κύμα.
Εάν συνυπάρχουν χρόνια προβλήματα υγείας (καρδιοπάθειες, σακχαρώδης διαβήτης, νεφροπάθειες), οι φυσιολογικές τιμές είναι πιο χαμηλές.
Ο παππους που είναι 85 ετών πρέπει να έχει την ίδια πίεση ;
Ναι.Τα όρια των φυσιολογικών τιμών είναι τα ίδια, για όλους τους ενήλικες.
Στόχος και εδώ θα είναι η πίεση να είναι κάτω από το 16 με ιδανική τιμή κάτω από 14. Υπάρχουν όμως και κάποιες ιδιαιτερότητες της προχωρημένης ηλικίας. Οι ηλικιωμένοι είναι συνήθως πιο ευαίσθητοι στο νάτριο, για αυτό και απαιτείται περισσότερη προσοχή στο αλάτι.
Επίσης λόγω συχνοτέρων διαταραχών της νεφρικής και της ηπατικής λειτουργίας οι χορηγούμενες δόσεις των φαρμάκων θα πρέπει να είναι μικρότερες.Στους ηλικιωμένους είναι συχνή η ορθοστατική υπόταση
Τι είναι η Υπέρταση «λευκής μπλούζας»;
Πρόκειται για άτομα με αυξημένη πίεση στο ιατρείο σε τουλάχιστον 3 επισκέψεις ενώ οι μετρήσεις της πίεσης στο σπίτι ή της 24ώρης καταγραφής βρίσκονται σε φυσιολογικά όρια. Προτιμότερη είναι η χρήση του όρου «μεμονωμένη υπέρταση ιατρείου» και παρατηρείται στο 15% του γενικού πληθυσμού και στο ένα τρίτο των διαγνωσμένων υπερτασικών ασθενών.
Τα άτομα με μεμονωμένη υπέρταση ιατρείου δεν χρειάζονται θεραπεία υπό την προϋπόθεση ότι δεν έχουν ενδείξεις προσβολής οργάνων στόχων και διατρέχουν μικρό καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Ζητήστε από το γιατρό σας να σας δείξει τη σωστή μέτρηση της αρτηριακής πίεσης με τα κλασσικά πιεσόμετρα ή και να σας συστήσει την αγορά αν είναι αναγακαία εγκεκριμένου αυτόματου πιεσόμετρου βραχίονα (όχι καρπού)
Μέτρησα την πίεση μου και τη βρήκα 19! Θα πάθω εγκεφαλικό; Πρέπει να πάρω άμεσα φάρμακο;
Όχι.Η υπέρταση είναι ένα μακροχρόνιο νόσημα με μακροχρόνιες επιπτώσεις και αντίστοιχα μακροχρόνιους χειρισμούς για τη ρύθμισή της. Συχνά εκτός από την υγειινοδιαιτιτητική παρέμβαση και τη φαρμακευτική αγωγή απαιτείται συνδιασμός φαρμάκων, αύξηση δόσεων όλα σε σχέση με τους στόχους ρύθμισης που θέτει και εξηγεί ο γιατρός κατά περίπτωση στον ασθενή του.
Στις συνήθεις περιπτώσεις μεμονωμένης ανόδου της αρτηριακής πίεσης που λέγονται «Αιχμές Υπέρτασης» και όχι «υπερτασικές κρίσεις», η επείγουσα παρέμβα#ση για τη μείωση της πίεσης δεν έχει νόημα. Αντίθετα, είναι δυνητικά επικίνδυνη, γιατί λόγω απότομης ελάττωσης της αιμάτωσης των αντίστοιχων οργάνων η μεγάλη και απότομη μείωση της πίεσης μπορεί να προκαλέσει ισχαιμι#κό εγκεφαλικό ή καρδιακό επεισόδιο.
Ποτέ μη δεχθήτε φαρμακευτική αγωγή από συγγενή, γνωστό ακόμα και τον φαρμακοποιό που πιθανώς πιστεύουν ότι έτσι βοηθούν.
Υπάρχουν επείγουσες καταστάσεις που απαιτείται άμεσα ελάττωση της αρτηριακής πίεσης
Ναι αλλά πολύ σπάνια και μόνο σε οργανωμένο τμήμα.Πρόκειται για περιπτώσεις που συνυπάρχει η μεγάλη αύξη#ση της αρτηριακής πίεσης σε συνδυασμό με οξεία βλάβη κάποιου οργάνου (έμφραγμα μυοκαρδίου, πνευμονικό οίδημα, ρήξη διαχωριστικού ανευρύσματος αορτής, κρανιοεγκεφαλική κάκωση, εκλαμψία, κακοήθης υπέρταση, υπερτασική εγκεφαλοπάθεια, ΑΕΕ). Η διάγνωση όμως της βλάβης οργάνων απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις, κλινικοεργαστηριακή επιβεβαίωση και η αντιμετώπισή τους τη δυνατότητα monitoring και νοσηλείας.
Πρέπει να αλλάξω κάτι στις συνήθειές μου; Τι γίνεται με το κάπνισμα, την άσκηση και το βάρος;
Το βάρος και η πίεση έχουν στενή σχέση. Ο κίνδυνος να εμφανίσετε υπέρταση είναι δύο με έξι φορές μεγαλύτερος αν έχετε αυξημένο βάρος από ότι αν το βάρος σας ήταν φυσιολογικό.
Με μία απώλεια 4 περίπου κιλών, ένα ποσοστό της τάξεως του 60% των υπερτασικών ατόμων θα καταφέρει να μειώσει σημαντικά την πίεσή του. Αν έχετε ήδη υπέρταση, η απώλεια βάρους μπορεί να σας κάνει να αποφύγετε τη φαρμακευτική αγωγή. Αν παίρνετε ήδη φάρμακα, η απώλεια βάρους μπορεί να σας βοηθήσει να ελαττώσετε τα φάρμακα που παίρνετε.
Κάπνισμα:
Μετά από το κάπνισμα ενός τσιγάρου η πίεση αυξάνεται περίπου κατά 10mmHg και παραμένει αυξημένη για περίπου 30 λεπτά ακόμη. Καθώς μειώνεται η στάθμη της νικοτίνης, η πίεση αρχίζει να ελαττώνεται σταδιακά. Βέβαια, αν καπνίζετε 10-20 τσιγάρα την ημέρα ή περισσότερο, η πίεση παραμένει συνεχώς σε υψηλά επίπεδα καθ’όλο το 24ωρο.
Άσκηση
Η άσκηση καλό είναι να γίνεται τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα και να διαρκεί 30 λεπτά της ώρας. Σήμερα πιστεύουμε ότι η σωματική δραστηριότητα δεν χρειάζεται να είναι ιδιαίτερα κοπιαστική μπορεί να είναι μέτρια σε ένταση και να αποβαίνει το ίδιο ωφέλιμη στην υγεία.
Δεν χρειάζεται να πιέσετε τον εαυτό σας για να ασκηθείτε από την αρχή 30 λεπτά. Τρεις περίοδοι άσκησης 10 λεπτών είναι τόσο ωφέλιμες όσο και μια δραστηριότητα 30 λεπτών.
Να κόψω τις πορτοκαλάδες, τον καφέ το αλκοόλ και τα αλμυρά.
Αλάτι: ο κάθε οργανισμός αντιδρά διαφορετικά στην προσλαμβανομένη ποσότητα αλατιού. Ορισμένα άτομα, είτε υγιή είτε υπερτασικά – μπορούν να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλατιού και η πίεσή τους να μην επηρεαστεί καθόλου. Αντίθετα, σε άλλους η υπερβολική ποσότητα αλατιού μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της πίεσης και σε εμφάνιση υπέρτασης σε προηγούμενα υγιείς, ή σε απορύθμιση της πίεσης στους ήδη υπερτασικούς.
Αυτή η κατάσταση ονομάζεται αλατοευαισθησία και απαντάται περίπου στο 40% των υπερτασικών ατόμων. Κατά ανάλογο τρόπο, αν έχετε υπέρταση και περιορίσετε την ποσότητα του αλατιού που τρώτε, τότε θα μειωθεί και η πίεση. Η μείωση αυτή δεν θα είναι ίδια σε όλους.
Ιδανικά, οι τροφές που θα τρώτε θα πρέπει να περιέχουν λιγότερο από 0.1 γραμμάριο αλατιού ανά 100 γραμμάρια τροφής. Συνολικά το 24ωρο δεν πρέπει να προσλαμβάνετε πάνω από 5 γραμμάρια αλατιού.
Εσπεριδοειδή
Τα εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, λεμόνια,) είναι φρούτα πλούσια σε βιταμίνη C και η συχνή κατανάλωσή τους βελτιώνει τη νεφρική λειτουργία και μειώνει τη τάση του αίματος να δημιουργεί θρόμβους. Σημειώστε, ότι τα πορτοκάλια δεν σας κάνουν υπερτασικούς, ούτε και απορυθμίζουν την πίεσή σας αν είστε ήδη υπερτασικοί
Καφές
Η επίδραση του καφέ στην πίεση του αίματος είναι ένα ζήτημα για το οποίο υπάρχουν αντιφατικές απόψεις. Αν δεν πίνετε καθημερινά τον καφέ σας και δοκιμάσετε να πιείτε ένα φλυτζάνι καφέ, τότε η πίεσή σας θα βρεθεί αυξημένη είτε είστε υπερτασικός είτε όχι. Με την συνήθη καθημερινή λήψη ενός ή δύο φλυτζανιών καφέ, φαίνεται ότι ο οργανισμός συνηθίζει την καφεΐνη και η πίεσή σας δεν επηρεάζεται πλέον από αυτή σας την συνήθεια.
Σήμερα οι περισσότεροι γιατροί πιστεύουν ότι μπορείτε να απολαμβάνετε το καφέ σας αρκεί να λαμβάνετε μέχρι 200 mg καφεΐνης την ημέρα. Η δόση αυτή αντιστοιχεί σε δύο φλυτζάνια καφέ. Ωστόσο, αν καταναλώνετε μεγάλες ποσότητες καφέ, δηλαδή πάνω από 3 καφέδες την ημέρα, πιθανά θα δυσκολευτείτε να ρυθμίσετε την πίεσή σας και θα πρέπει να περιορίσετε τους καφέδες σας. Να σημειώσετε όμως ότι καφεΐνη προσλαμβάνετε και όταν καταναλώνετε και άλλες ουσίες όπως τσάι, αναψυκτικά, σοκολάτα κλπ.
Αλκοολ.Αν είστε υπερτασικοί και περιορίσετε την κατανάλωση του αλκοόλ, τότε η πίεσή σας θα μειωθεί.Πόσα ποτά μπορείτε να πίνετε χωρίς να απορυθμίζεται η πίεσή σας; Συνιστάται να περιορίσετε την κατανάλωσή του αλκοόλ σε λιγότερο από 3 μονάδες την ημέρα, εάν είστε άνδρας, ή 2 μονάδες εάν είστε γυναίκα. Μία μονάδα αντιστοιχεί σε ένα ποτήρι κρασί (150ml), σε μισό μπουκάλι μπύρας, ή σε μία δόση (κέρασμα) (30ml) οινοπνευματώδους ποτού (ουίσκι, λικέρ, κονιάκ, κλπ.).
Προσπαθήστε να κατανείμετε την ποσότητα αυτή ομοιόμορφα κατά την διάρκεια της εβδομάδος. Αποφεύγετε να πίνετε υπερβολικά σε μία μέρα. Μία μεγάλη ποσότητα αλκοόλ το προηγούμενο βράδυ μπορεί να αυξήσει την πίεσή σας σημαντικά την επόμενη ημέρα.
Αλκοόλ και αντιυπερτασικά φάρμακα; Όταν παίρνετε αντιυπερτασικά φάρμακα, ανεξάρτητα από το είδος τους, έχετε έναν επιπλέον λόγο να πίνετε λιγότερο αλκοόλ. Εκτός από την μειωμένη αποτελεσματικότητα που θα έχουν τα φάρμακα στην ρύθμιση της πίεσή σας υπάρχει η πιθανότητα αλληλεπίδρασης με το αλκοόλ και να προκληθούν παρενέργειες και ανεπιθύμητες δράσεις.ΜΗ ΞΕΧΝΑΤΕ ΤΙΣ ΘΕΡΜΙΔΕΣ ΣΤΟ ΑΛΚΟΟΛ ΠΟΥ ΕΜΠΟΔΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ!
Παπαδοπούλου Βασιλική
Ειδικός παθολόγος
v.papadopoulou.med@gmail.com
