Η Κεφαλονιά είναι το μεγαλύτερο και πιο ορεινό νησί των Επτανήσων και το τρίτο σε πληθυσμό μετά την Κέρκυρα και τη Ζάκυνθο. Βρίσκεται απέναντι από την είσοδο του Πατραϊκού Κόλπου, βόρεια της Ζακύνθου, νότια της Λευκάδας και δυτικά της Ιθάκης.
Το νησί έχει έκταση περίπου 781 τ.χλμ. και σε αυτό κατοικούν περίπου 34.488 κάτοικοι. Μεγάλο μέρος της έκτασης του καταλαμβάνει η οροσειρά Αίνος χαρακτηρισμένη ως Εθνικός δρυμός με σημαντικότερες κορυφές τις Μέγας Σωρός (1.628μ.), Αγία Δυνατή (1.131μ.), Ευμορφία (1.043μ.) και Κόκκινη Ράχη (1.078μ.) Οι σημαντικότερες πεδιάδες είναι αυτές της Κραναίας, της χερσονήσου Παλικής, του Αρακλείου και της Σάμης.
Οι ακτές της Κεφαλονιάς σχηματίζουν πολλούς κόλπους και ακρωτήρια.
Σπουδαιότεροι κόλποι είναι της Σάμης, του Μύρτου, του Λουρδά, του Αθέρα, του Φισκάρδου, του Λιβαδιού, του Αργοστολίου γνωστός και ως Κουτάβου. Κυριότερα ακρωτήρια είναι (αρχίζοντας από το νότο και προχωρώντας με ανατολική κατεύθυνση) η Μούντα, η Κάπρος, το Σαρακήνικο, ο Μύτικας, το Κεντρί, το βορεινό Δαφνούδι, στα βορειοδυτικά ο Αθέρας, στα δυτικά τα Ορθολίθια, η Σκίζα και ο Γερόγομπος και νοτιότερα το Ακρωτήρι και η Αγία Πελαγία, ο Λιάκας, ο Καστανάς κ.ά.
Οι ακτές είναι γενικά βραχώδεις και απότομες προς το Ιόνιο, ενώ έχουν ηπιότερους σχηματισμούς προς την ανατολική πλευρά.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα σπήλαια του νησιού, όπως τα βαραθρώδη Μελισσάνη, Αγκαλάκι, Αγίων Θεόδωρων, Ζερβάτη, η Σπηλιά Δρογκαράτη, το σπήλαιο Σάκκου κ.ά.
Η παραλία Μύρτος στην βορειοδυτική πλευρά του νησιού έχει ψηφιστεί 11 φορές ως η καλύτερη ελληνική θάλασσα σύμφωνα με την ετήσια ψηφοφορία του Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ.
Στη δυτική πλευρά του νησιού και συγκεκριμένα στην Παλική μπορεί κανείς να επισκεφτεί τις παραλίες των Πετανών και της Πλατιάς Άμμου.
Αρκετές σεισμικές δονήσεις πλήττουν την περιοχή κάθε χρόνο. Το 1953 ένας τρομερός σεισμός σχεδόν κατέστρεψε το νησί, αφήνοντας «όρθιο» μόνο το βορειότερο μέρος της νήσου, την χερσόνησο της Ερίσσου όπου και ο παραδοσιακός οικισμός του Φισκάρδου.
Ένα μεγάλο μέρος από τα επώνυμα των κατοίκων της Κεφαλλονιάς έχει την κατάληξη «-ατος». Ανάλογα η κατάληξη -άτα βρίσκεται σε πάρα πολλά τοπωνύμια, όπως χωρία και συνοικίες χωρίων, όπως τα Κουρκουμελάτα, Σιμωτάτα, Βαλσαμάτα, Τρωιανάτα, Γριζάτα, Λουρδάτα, Φαβατάτα, Δελαπορτάτα, Παπαρηγάτα κ.λ.π.
Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται για πρώτη φορά από τον 13ο αιώνα και μετά. Πριν από αυτή την εποχή και οι τοπωνυμικές μαρτυρίες είναι απειροελάχιστες, π.χ. το τοπωνύμιο Αίνος που μαρτυρείται ήδη στον Ησίοδο.
Παρ΄όλα αυτά δεν λείπουν και τοπωνύμια που πρέπει να προέρχονται από τους αρχαίους χρόνους όπως το Αράκλι (Ηράκλειο), η Μελισσάνη, η Παλική (από την αρχαία πόλη Πάλη), η Κρανιά (από την αρχαία Κράνη), η Φάλαρη ή έχουν άρωμα προϊστορίας όπως τα Μηνιές, Φανιές, Κεραμειές, Λειβαθώ, Λακήθρα κ.α.
Ένας μεγάλος αριθμός τουριστών επισκέπτεται το νησί κάθε χρόνο.
Στο νησί υπάρχουν δύο μεγάλα μοναστήρια. Το ένα είναι το μοναστήρι του Αγ. Ανδρέα Μηλιαπιδιάς, το οποίο βρίσκεται στο σημερινό δήμο Λειβαθούς και το άλλο βρίσκεται στο κέντρο του νησιού, στην κοινότητα Ομαλών και είναι αφιερωμένο στον προστάτη της νήσου Αγ. Γεράσιμο. Αμφότερα είναι γυναικεία. Στο τελευταίο εκτυλίχθηκε και το γνωστό κωμικό περιστατικό της Μ. Πέμπτης, όπου ο «Κεφαλονίτικος» μεθυσμένος παπάς, διαβάζοντας με σοφία, έβγαλε τα Ευαγγέλια 13.«Κεφαλονίτικος παπάς διαβάζει με σοφία…τα Δώδεκα Ευαγγέλια τα βγάζει …Δεκατρία».
Αυτό αναφέρεται σε κάποιον Ιερέα παλιότερης εποχής, ο οποίος κάποια Μ. Πέμπτη βράδυ, αντί να διαβάσει τα Δώδεκα Ευαγγέλια, διάβασε …Δεκατρία! Όσον και να φαίνεται παράξενο έχει την εξήγησή του μέσα από το τυπικό της Εκκλησίας και ιδιαίτερα αυτό των Μοναστηριών και των Ενοριών.
Για να διαβαστεί δέκατο τρίτο Ευαγγέλιο, θα πρέπει να συμπέσει η Εορτή του Ευαγγελισμού και η Μεγ. Παρασκευή μαζί! Αυτό ήταν όχι σπάνιο στην εποχή του παλαιού ημερολογίου, το οποίο ίσχυε μέχρι το έτος 1924. Και εκείνη λοιπόν την εποχή όταν τύχαινε να γίνει αυτή η σύμπτωση στους ενοριακούς ναούς, ο Ευαγγελισμός μετατίθετο για να γιορτασθεί μαζί με το Πάσχα και γι’ αυτή την μετάθεση υπάρχουν βασιλικά διατάγματα, όπως αυτό του 1866 από τον Γεώργιο τον Ά.
Στα Μοναστήρια, όμως, τα οποία γιόρταζαν τον Ευαγγελισμό, δεν μετετίθετο προς τιμή των κτιτόφων, αλλά εξάγρονιο ο Ευαγγελισμός με την Μεγ. Παρασκευή μαζί. Έτσι την Μεγ. Πέμπτη το βράδυ, όπου ψάλλεται ο Όρθρος της Μεγ. Παρασκευής συψαλλόταν και ο Όρθρος του Ευαγγελισμού, ο οποίος ως γνωστόν έχει ένα Ευαγγέλιο. Σύμφωνα με αυτήν την Μοναστηριακή τάξη μετά το έβδομο από τα Δώδεκα, εψάλλετο ο Πολυέλαιο της Εορτής και ευθύς αμέσως το προκείμενο της Εορτής και το Ευαγγέλιο του Όρθρου της Εορτής, οπότε αθροίζοντας τα Ευαγγέλια έβγαιναν δέκα τρία αντί δώδεκα!
Απορίας άξιον είναι τι σχέση μπορεί να έχει με την Κεφαλονιά, και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, ώστε ρίζωσε στην συνείδηση του λαού, έστω και με την μορφή γνωμικού αποφθέγματος «Κεφαλονίτικος παπάς διαβάζει με σοφία, τα δώδεκα Ευαγγέλια τα βγάζει δεκατρία».
Η λύσης της απορίας βρίσκεται στην Μονή Κηπουραίων, όπου γιορτάζει την Εορτή του Ευαγγελισμού. Στο Μοναστήρι αυτό, τα χρόνια εκείνα συγκεντρωνόταν πολύς κόσμος για την Εορτή του Ευαγγελισμού, αλλά και κατά την Μεγάλη Εβδομάδα, χάριν ψυχικής ωφελείας. Εκείνη την χρονιά του έτους 1866 συνέπεσε ο Ευαγγελισμός με την Μεγ. Παρασκευή και σύμφωνα με την Μοναστηριακή τυπική διάταξη συνψάλλησαν οι δυό Ακουλουθίες των Όρθρων, της Εορτής του Ευαγγελισμού και των Παθών του Κυρίου και ακούστηκαν αντί Δώδεκα-Δεκατρία Ευαγγέλια.
Έτσι λοιπόν, ο κατά πάντα μελετημένος, εφημέριος της Μονής Κηπουραίων, γνωρίζοντας την περίπτωση από την τυπική της πλευρά, πρόσθεσε στα Ευαγγέλια της Μεγ. Πέμπτης βράδυ και το Ευαγγέλιο της Εορτής του Ευαγγελισμού και τα έκανε δεκατρία.
Οι πιστοί όμως, που είχαν συνηθίσει να ακούνε δώδεκα μόνο Ευαγγέλια το βράδυ της Μεγ. Πέμπτης, δεν μπόρεσαν να εξηγήσουν το εξεζητημένο της περιπτώσεως! Γι’ αυτό εξέλαβαν την σοφή, πράγματι, πράξη του Ιερέα, ως έξυπνη μορία και διέσωσαν το συμβάν αυτό με το Κεφαλονίτικο γνωμικό! «Κεφαλονίτικος παπάς διαβάζει με σοφία, τα δώδεκα Ευαγγέλια τα βγάζει δεκατρία».
Έστω και αν σήμερα δεν συμβαίνει λόγω αλλαγής ημερολογίου, εν τούτοις μελλοποιημένο το γεγονός παραμένει ζωντανό στην λαογραφική συνείδηση των ανθρώπων του νησιού και ακόμα πιο πέρα και έξω. Ιδιαίτερο θρησκευτικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η εμφάνιση φιδιών κατά το δεκαπενταύγουστο στα χωρία Αργίνια και Μαρκόπουλο του δήμου Ελειού – Πρόννων. Τα φιδάκια σύμφωνα με την παράδοση εμφανίζονται μόνο αυτές τις ημέρες με τη χάρη της Παναγίας.
Από το νησί και συγκεκριμένα από το χωριό της Κοντογεννάδας (Κοντογεννάδα) στην Παλική, κατάγεται και ο γνωστός, από τις ανασκαφές στη Σαντορίνη, αρχαιολόγος Σπυρίδων Μαρινάτος.
Έτερος παλαιότερος αρχαιολόγος καταγόμενος από την Κεφαλονία,και συγκεκριμένα από τον Κοθρέα Ερίσσου ήταν ο Παναγής Καββαδίας, ανασκαφέας της Αρχαίας Επιδαύρου και άλλων σημαντικότατων ανασκαφών.
