Πόσο σημαντικό είναι το πρόβλημα της υπογεννητικότητας;
Ο λεγόμενος Δείκτης Ολικής Γονιμότητας (Total Fertility Rate – TFR) ενός πληθυσμού αντιπροσωπεύει το μέσο αριθμό παιδιών, που γεννά μία γυναίκα. Προκειμένου ο συγκεκριμένος πληθυσμός να ανανεώνεται, χωρίς να αυξάνεται, ο δείκτης αυτός πρέπει να είναι τουλάχιστον 2,1.
Ο Δείκτης Ολικής Γονιμότητας έχει πέσει κάτω από το όριο αυτό τόσο στην Ιαπωνία, όσο και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήδη από την δεκαετία του 1970. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής τα επίπεδα του δείκτη αυτού κινούνται στα όρια της ανανέωσης του πληθυσμού ήδη από τη δεκαετία αυτή. Στην Ελλάδα μάλιστα η αντίστοιχη τιμή έχει καταβαραθρωθεί στο 1,33!
Τα αίτια, που καθορίζουν την εμφάνιση και την έκταση του φαινομένου αυτού, παραμένουν σε σημαντικό βαθμό αδιευκρίνιστα. Φαίνεται όμως, πως ποικίλοι παράγοντες εμπλέκονται στο πρόβλημα και δεν είναι μόνον ιατρικοί, αλλά και κοινωνικοί.
Μα έχει αλλάξει η ανδρική γονιμότητα τα τελευταία χρόνια;
Όταν υποβάλλεστε σε σπερμοδιάγραμμα, που είναι και η βασική εξέταση διερεύνησης της ανδρικής υπογονιμότητας, τρία είναι τα χαρακτηριστικά των σπερματοζωαρίων, που καθορίζουν εν πολλοίς την ανδρική γονιμότητα:
ο αριθμός
η μορφολογία
η κινητικότητα
Αν μία ή περισσότερες από τις παραμέτρους αυτές είναι εκτός των καθορισμένων φυσιολογικών ορίων, τότε τίθεται εν αμφιβόλω η γονιμότητα του άνδρα.
Το 1992 δημοσιεύθηκε μία μελέτη, τα στοιχεία της οποίας κατέδειξαν, πως ο μέσος αριθμός των σπερματοζωαρίων στο σπέρμα ανδρών, που δεν έχουν ιστορικό υπογονιμότητας, παρουσίασε σταθερή κάμψη μεταξύ των ετών 1930 και 1991. Στα πλαίσια της μελέτης αυτής αναλύθηκαν μετρήσεις μελετών δημοσιευμένων μεταξύ του 1938 και του 1991.
Ποιοι παράγοντες έχουν επηρεάσει αρνητικά την ανδρική γονιμότητα τα τελευταία χρόνια;
Οι παράγοντες αυτοί είναι ακόμα εν πολλοίς άγνωστοι. Φαίνεται όμως, πως η ανδρική γονιμότητα έχει επηρεαστεί αρνητικά τόσο από το σύγχρονο τρόπο ζωής, όσο και από περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Σε ό,τι αφορά το σύγχρονο τρόπο ζωής, η έλλειψη άσκησης και η καθιστική ζωή εν γένει είναι εξαιρετικά πιθανό να συμβάλλουν στην πτώση της ποιότητας του σπέρματος.
Χαρακτηριστική είναι μία μελέτη του 2015, τα αποτελέσματα της οποίας κατέδειξαν, πως η πολύωρη παρακολούθηση τηλεόρασης έχει αρνητική επιρροή στην ποιότητα του σπέρματος νέων ανδρών ηλικίας μεταξύ των 18 και των 22 ετών.
Επίσης, φαίνεται πως η έκθεση των ανδρών σε χημικές ουσίες, με τις οποίες ερχόμαστε σε επαφή καθημερινά αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης προβλημάτων υγείας στο γεννητικό σύστημα του άνδρα, όπως είναι ο καρκίνος των όρχεων.
Μάλιστα η δυσμενής επίδραση τέτοιων ουσιών στο γεννητικό σύστημα του άνδρα ενδέχεται να αρχίζει ήδη από την εμβρυϊκή ζωή. Φαίνεται, πως, αν η μητέρα έρθει σε επαφή με αυτές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τότε υπάρχει η πιθανότητα να περάσουν μέσω του πλακούντα στο αναπτυσσόμενο έμβρυο. Η έκθεση του άρρενος εμβρύου σε συγκεκριμένα χημικά αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης κρυψορχίας.
Η κρυψορχία είναι μία κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από το μη εντοπισμό μετά τον τοκετό ενός ή αμφοτέρων των όρχεων στο όσχεο (έτσι ονομάζεται το «σακουλάκι» κάτω από το πέος, όπου κανονικά εντοπίζονται οι όρχεις), αλλά μέσα στην κοιλιά. Η κατάσταση αυτή έχει συνδεθεί αφενός με προβλήματα στην ποιότητα του σπέρματος, αφετέρου με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου των όρχεων.
Τέτοιες χημικές ουσίες εντοπίζονται σε πλήθος αντικειμένων, με τα οποία ερχόμαστε καθημερινά σε επαφή, όπως οδοντόκρεμες, αντιηλιακά, πλαστικές συσκευασίες ή σαπούνια.
Τέτοιες ουσίες κατατάσσονται μεν στις «μη τοξικές», αλλά η επαφή μαζί τους είτε μέσω του δέρματος, είτε δια της κατάποσης πιθανόν επηρεάζει την ορμονική ισορροπία του οργανισμού του άνδρα. Συγκεκριμένα, φαίνεται, πως οι ουσίες αυτές αναστέλλουν τη δράση των ανδρογόνων (έτσι ονομάζονται οι «ανδρικές» ορμόνες – αντιανδρογονική δράση), ενώ παράλληλα οι ίδιες δρουν με τρόπο παρόμοιο με τα οιστρογόνα (έτσι ονομάζονται κάποιες «γυναικείες» ορμόνες – οιστρογονική δράση).
Η διαταραχή της ορμονικής ισορροπίας αυτής έχει αρνητική επιρροή στην παραγωγή καλής ποιότητας σπέρματος.
Οι ουσίες αυτού του είδους εξάλλου φαίνεται, πως έχουν και άμεση επιρροή στην κινητικότητα των σπερματοζωαρίων, αφού η έκθεση σε αυτές, όπως συμπέραναν επιστήμονες το 2014 έχει ως αποτέλεσμα τη ελάττωσή της.
Μάλιστα, όπως κατέδειξαν και κάποιοι επιστήμονες το 2015 η δυσμενής επιρροή, των ουσιών αυτών στην παραγωγή σπέρματος, αλλά και στη γενικότερη υγεία του γεννητικού συστήματος του άνδρα, έχει και εξαιρετικά υψηλό οικονομικό κόστος. Το κόστος αυτό συνδέεται τόσο με τη αυτή καθαυτή τη θεραπεία των νόσων, όσο και με την αύξηση της ανάγκης για καταφυγή σε μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (όπως είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση).
Επομένως…
Είναι απαραίτητο η επιρροή των «μη τοξικών» αυτών ουσιών στη λειτουργία του γεννητικού συστήματος του άνδρα να μελετηθεί ενδελεχώς και η χρήση τους να μειωθεί στο ελάχιστο δυνατόν, όπου αυτό κριθεί σκόπιμο.
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr
email: care@eleftheia.gr
