Φράουλα: Ιδιότητες και Θρεπτική Αξία

Η φράουλα είναι αγγειόσπερμο και δικότυλο φυτό της οικογένειας των Ροδίδων και πιθανότατα κατάγεται από τη Χιλή. Η Ευρωπαϊκή φράουλα που είναι ιδιαίτερα γνωστή στην Ελλάδα, βρίσκεται και αυτοφυής σε λοφώδεις, δασώδεις και ημιδασώδεις περιοχές. Ο καρπός της άγριας αυτής φράουλας είναι μικρός, εξαιρετικά γλυκός και νόστιμος.

Η φράουλα είναι ποώδες, πολυετές φυτό, έρπον αλλά και αναρριχώμενο, με τριχωτά σύνθετα φύλλα και αποτελούνται από 3 φυλλάρια που τα περιθώρια τους είναι πριονωτά. Τα άνθη της είναι λευκά, μονογενή ή και ερμαφρόδιτα και φύονται σε μικρές ταξιανθίες που ξεκινούν από τις μασχάλες των φύλλων. Όσο ο χρόνος περνάει, οι ρίζες του φυτού γίνονται ξυλώδεις και αναπτύσσονται παραφυάδες που ριζώνουν, αναπτύσσοντας έτσι, νέα φυτά.

Ο καρπός της φράουλας είναι σύνθετος και αποτελείται από μια ανθοδόχη που έχει στην επιφάνεια της πολλά μικρά σπόρια. Η καλλιέργεια της φράουλας είναι αρκετά εύκολη ακόμα και για τους πιο αρχάριους. Η φράουλα μπορεί να προσαρμοστεί σε όλα τα είδη χώματος και δεν χρειάζεται καθόλου λιπάσματα. Αντέχει στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα αλλά οι απότομες μεταβολές της θερμοκρασίες ή ο παγετός μπορεί να τη βλάψουν.

Όταν το ψύχος του χειμώνα είναι μεγάλο τότε οι φράουλες καλύπτονται για να προστατευτούν. Για το λόγο αυτό γίνονται και καλλιέργειες σε θερμοκήπια.

Η ξηρασία δεν την ευνοεί και το πότισμα είναι καλύτερα να γίνεται με τεχνητή βροχή ή με ράντισμα όλου του φυτού. Ο πολλαπλασιασμός της γίνεται με παραφυάδες. Η φύτευση γίνεται το Φθινόπωρο ώστε να αποφέρουν παραγωγή, τον επόμενο χρόνο.

Η συγκομιδή γίνεται μόλις οι φράουλες αποκτήσουν κόκκινο χρώμα. Οι φράουλες καταναλώνονται ως νωπό φρούτο αλλά και επεξεργάζονται (κονσέρβες, χυμοί και άλλα).

Τις βρίσκουμε όλο το χρόνο ωστόσο η κορύφωση της παραγωγής τους είναι από τον Απρίλη μέχρι τον Ιούλιο.  Υπάρχουν περισσότερες από 600 ποικιλίες φράουλας, κάθε μια από τις οποίες διαφέρει σε γεύση, μέγεθος και υφή.

Οι μεγάλες κόκκινες φράουλες που τρώμε σήμερα, προέρχονται από διασταύρωση των άγριων ευρωπαϊκών με τις μεγάλες λευκές φράουλες που υπήρχαν στη Νότια Αμερική. Οι Η.Π.Α. έχουν τη μεγαλύτερη παραγωγή στον κόσμο με 220.000 τόνους ετησίως. Ακολουθούν ο Καναδάς , η Ιταλία , η Πολωνία και η Γαλλία.

Συστατικά

Η φράουλα περιέχει πολύ νερό (περίπου 90%), κάτι πολύ ευεργετικό για την καλή λειτουργία του ουροποιητικού μας συστήματος. Είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, όπως σε βιταμίνες Β και C και περιέχει σημαντικές ποσότητες μαγγανίου, καλίου, σιδήρου και φυτικών ινών ενώ η θερμιδική της αξία είναι μικρή. Τα 100 γρ. φράουλες έχουν λιγότερες από 30 θερμίδες.

Περιέχει πολλές αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ουσίες, με κυριότερες τις ανθοκυανίνες, τις φλαβονόλες (κατεχίνες, γαλλοκατεχίνες, επικατεχίνες, καμπφερόλη, κερκετίνη), τανίνες, στιλβένια, Υδροξυ-βενζοϊκό οξύ (ελλαγικό οξύ, γαλλικό οξύ, βανιλλικού οξύ, σαλικυλικό οξύ)και Υδροξυ-κινναμωμικού οξέα (κινναμωμικού οξέος, κουμαρικό οξύ, καφεϊκό οξύ, φερουλικό οξύ. Είναι φρούτο πλούσιο σε ιώδιο, πεκτίνη, βιταμίνη Κ, κάλιο και μαγνήσιο.

Ιστορία και παράδοση της φράουλας

Λέγεται ότι οι φράουλες ήταν το αγαπημένο φρούτο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στην Ευρώπη άρχισαν να καλλιεργούνται πριν από τους χριστιανικούς χρόνους και κατείχαν σημαντική θέση στις προτιμήσεις των αρχαίων Ρωμαίων. Οι γυναίκες στην αρχαία Ρώμη έφτιαχναν μάσκες ομορφιάς από τις άγριες φράουλες των δασών της Ευρώπης.

Κατά το 14ο αιώνα, οι Γάλλοι ήταν φανατικοί με τις φράουλες. Ωστόσο, το περιβόητο γλυκό με φράουλες και σαντιγύ, σερβιρίστηκε για πρώτη φορά στην Αγγλία, το 1509, σε μια δεξίωση του καρδινάλιου Γούλσι. Κατά την εμφάνισή τους στην Ευρώπη, την εποχή του Μεσαίωνα, οι φράουλες ήταν περισσότερο γνωστές για τις ιατρικές και θεραπευτικές τους ιδιότητες και πολύ λιγότερο για τη μαγειρική τους αξία.

Οι φράουλες που γνωρίζουμε και τρώμε σήμερα, προέρχονται από τη διασταύρωση της μικρής, άγριας και κόκκινης φράουλας της Βιρτζίνια, με τη μεγαλύτερη, κιτρινωπή και κωνική φράουλα της Χιλής, την οποία έφερε στη Βρετάνη (διοικητική περιοχή της Γαλλίας), ο Γάλλος καπετάνιος Φρεζιέ το 1712, γι’ αυτό και οι φράουλες στα γαλλικά λέγονται fraises.

Όταν η διασταύρωση αυτή απέδωσε το μέγιστο αποτέλεσμα γεύσης και μεγέθους, η καλλιέργεια της φράουλας επικράτησε παντού με ενθουσιασμό και από τότε, έγινε ένα από τα πιο αγαπημένα φρούτα στον κόσμο.

Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις της φράουλας

– έχει αντιοξειδωτικές, αντικαρκινικές και ευεργετικές για την καρδιά ιδιότητες.

– οι φυτικές ίνες που περιέχουν, έχουν καθαρτική, αιμοστατική, διουρητική και μαλακτική δράση, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στην αποτοξίνωση του οργανισμού.

– για πρόληψη και θεραπεία της δυσκοιλιότητας.

– Η αντιφλεγμονώδης δράση της φράουλας είναι γεγονός καθώς οι φαινόλες που περιέχει μειώνουν τη δράση του ενζύμου COX που προκαλεί την φλεγμονή. Τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα εμποδίζουν τη δράση αυτού του ενζύμου περιορίζοντας έτσι τη φλεγμονή που συναντάμε σε παθήσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η οστεοαρθρίτιδα, το άσθμα και ο καρκίνος.

– πολύ χρήσιμες για την καλή λειτουργία του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος.

– συμβάλλουν στη μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης που προκαλείται από το νάτριο.

– Σύμφωνα με «The Archives of Opthalmology», 3 επιπλέον μερίδες φράουλας την ημέρα μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο της εμφάνισης εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, σε ποσοστό μεγαλύτερο του ενός τρίτου.

– οι φράουλες είναι πλούσιες σε πεκτίνη, η οποία ως διαλυτή φυτική ίνα που είναι, συντελεί στη μείωση της χοληστερίνης.

– Το μαγγάνιο που περιέχεται σε 1 φλιτζάνι φράουλες (21% της Σ.Η.Δ.) αποτελεί απαραίτητο συστατικό στη μάχη ενάντια στις ελεύθερες ρίζες και το οξειδωτικό στρες, που ταλανίζει πάρα πολύ κόσμο στο σύγχρονο περιβάλλον.

– Περιέχουν πολυφαινόλες, που μπορούν να προστατεύσουν τον εγκέφαλό μας από τη γήρανση και την απώλεια μνήμης. Οι πολυφαινόλες έχουν άριστα αποτελέσματα για γερή μνήμη, υγεία και τόνωση.

– βοηθά στη σωστή ανάπτυξη και διατήρηση της καλής υγείας των οστών.

– δρουν κατά της αρθρίτιδας και της ουρικής αρθρίτιδας.

– αποτελούν εξαιρετική ασπίδα κατά των όγκων και του καρκίνου.

– Τα αντιοξειδωτικά που περιέχουν, είναι γνωστό ότι επαναφέρουν την καλή κατάσταση της επιδερμίδας.

– Αρκετές πρόσφατες μελέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, η συχνή κατανάλωση φράουλας σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2. Σε μερικές από αυτές τις μελέτες, η συχνότητα πρόσληψης της φράουλας φαίνεται να έχει σημασία, διότι η κατανάλωση μία φορά την εβδομάδα ή λιγότερο δεν συνδέεται με τα οφέλη στο σάκχαρο του αίματος. Σε αυτές τις μελέτες, τα σημαντικά οφέλη εμφανίζονται με τη συχνότητα.

– τα αντικαρκινικά οφέλη από τη κατανάλωση φράουλας είναι τεκμηριωμένα από μελέτες στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού, του τραχήλου της μήτρας, του παχύ εντέρου και του καρκίνου του οισοφάγου. Οι περισσότερες από τις μελέτες αναστολής όγκου σε πειραματόζωα έχουν επικεντρωθεί στα φυτοθρεπτικά συστατικά της φράουλας.

Άλλες χρήσεις

– Η φράουλα είναι ένα από τα καλύτερα καθαριστικά των δοντιών μας, με άριστες λευκαντικές ιδιότητες, ειδικά για τις κηλίδες που αφήνουν ο καφές, το τσάι, το τσιγάρο, ενώ παράλληλα τα προστατεύει από τη συσσώρευση οδοντικής πλάκας. Απλά, συνθλίβουμε τις φράουλες και τρίβουμε τα δόντια μας πολύ καλά με τον πολτό.

– Χρησιμοποιούνται στη ζαχαροπλαστική, γίνονται μαρμελάδες, λικέρ, κομπόστες. Πολλοί προτιμούν να τους ρίχνουν ζάχαρη ή σαντιγύ ή και κονιάκ ακόμα, για να ανεβάσουν τη γλυκύτητα. Οι μαρμελάδες φράουλας γίνονται ανάρπαστες λόγω της γλυκιάς τους οξύτητας.
ενδιαφέροντα

– 5 – 8 μεγάλες φράουλες προσδίδουν στον οργανισμό μας, περισσότερη βιταμίνη C από τη συνιστώμενη ημερήσια δόση.

– Μην τις αφήνετε να μουλιάσουν, όταν τις πλένετε γιατί θα χάσουν το άρωμα και το χρώμα τους. Είναι προτιμότερο να τις βάλετε σε σουρωτήρι και να ρίξετε άφθονο νερό (μαζί με τα κοτσανάκια τους). Φροντίστε να τις καταναλώσετε αμέσως μετά το πλύσιμο.

– Αν ραντίσετε τις φράουλες με ελάχιστο μαύρο πιπέρι ή ξίδι βαλσάμικο, θα ελευθερώσουν τη γεύση τους.

– Οι φράουλες πρέπει να αποθηκεύονται στο ψυγείο σε πλαστικό σκεύος με τρυπημένο κάλυμμα, για να επιτρέπεται η διέλευση του κρύου αέρα.

– Ταιριάζουν πολύ με τη σοκολάτα και είναι υπέροχη γαρνιτούρα σε πατέ και μους σοκολάτας. Μπορείτε επίσης, να τις βυθίσετε σε λιωμένη σοκολάτα και να τις σερβίρετε ως πτι φουρ.

– Κλασικό συνοδευτικό για τις φράουλες είναι το κόκκινο κρασί, η σαμπάνια ή ο χυμός πορτοκάλι.

– Οι φράουλες πρέπει να καταναλώνονται την ημέρα που τις αγοράζετε. Αν αυτό δεν είναι δυνατόν, τις βάζετε στο ψυγείο σκεπασμένες με διάφανη μεμβράνη για να κρατηθούν φρέσκες και για να μη διαποτίσουν με το άρωμά τους και τα υπόλοιπα τρόφιμα. Βγάζετε από το ψυγείο τις φράουλες τουλάχιστον μία ώρα πριν τις σερβίρετε.

– Το κλασικό πιάτο Φράουλες Ρομανόφ αποτελείται από φρέσκες φράουλες ποτισμένες με χυμό πορτοκάλι και λικέρ πορτοκάλι.

– Φτιάξτε Milkshake με 1 ποτήρι γάλα 0-1.5% λιπαρά (εναλλακτικά μπορείτε να βάλετε γάλα σόγιας ή αμυγδάλου ή ρυζιού), 5-8 φράουλες και 2 μπισκότα ολικής άλεσης. Χτυπάτε όλα τα υλικά στο blender και απολαμβάνετε.

Προφυλάξεις

Οι φράουλες είναι από τα πιο επιβαρυμένα με φυτοφάρμακα φρούτα, γι’ αυτό καλό είναι να προτιμάτε τις βιολογικές.  Όταν αγοράζετε φράουλες, να προσέχετε να μην είναι ζαρωμένες και αλλοιωμένες, αλλά καθαρές, ομοιόμορφες και με καθαρό χρώμα, πράσινα φύλλα και χνούδι στην επιφάνειά τους. Προτιμήστε τις πιο μικρές και καταναλώστε τις στην εποχή τους.

Η κατανάλωση δεν ενδείκνυται σε περιπτώσεις έλκους, φλεγμονής των εντέρων και σπαστικής κολίτιδας. Ενδέχεται να ευθύνονται για αλλεργικά εξανθήματα, εξαιτίας του χνουδιού στην επιφάνειά τους.

Προσοχή στην κατανάλωσή της πρέπει να δίνουν και όσοι πάσχουν από νεφρική νόσο, θυρεοειδή ή αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη χοληδόχο κύστη και δεν παίρνουν φάρμακα.

Οι φράουλες είναι αλλεργιογόνο τρόφιμο, για αυτό, τα άτομα με αλλεργίες πρέπει να είναι προσεχτικά όταν τις καταναλώνουν ή τις χρησιμοποιούν.

Προσοχή: Το παραπάνω άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν αλληλεπιδράσεις.