Όνομα: Μαντζουράνα
Επιστημονική ονομασία: Ορίγανον η μαντζουράνα – Origaum marjorana
Οικογένεια: Χειλανθών
Περιγραφή
Η μαντζουράνα είναι φυτό ιθαγενές των χωρών της λεκάνης της Μεσογείου αλλά καλλιεργείται παντού στην Ευρώπη και την Αμερική. Στην Ελλάδα υπάρχει σαν αυτοφυές φυτό και καλλιεργείται από την αρχαιότητα. Είναι πόα πολυετής ή διετής, ανάλογα με την περιοχή, που φτάνει σε ύψος τα 40 εκατοστά.
Είναι φυτό συγγενικό της ρίγανης, με πολλές παραφυάδες και μικρά και μυρωδάτα φύλλα. Ο βλαστός της είναι όρθιος και τα φύλλα της μικρά, ωοειδή και τοποθετημένα αντίθετα.
Τα άνθη της έχουν χρώμα λευκό ή ρόδινο και βρίσκονται κατά κορύμβους, έχουν δε χαρακτηριστική οσμή και εμφανίζονται από τον Ιούλιο μέχρι τον Οκτώβριο.
Είναι φυτό ανθεκτικό στο κρύο και πολλαπλασιάζεται με σπόρους που φυτεύονται την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Μπορεί επίσης να πολλαπλασιαστεί με χλωρά βλαστάρια χωρίς άνθη το καλοκαίρι και με χωρισμό των φυτών το φθινόπωρο ή την άνοιξη.
Από τη μαντζουράνα χρησιμοποιούνται τα υπέργεια μέρη, από τα οποία, με απόσταξη, εξάγεται το αιθέριο έλαιο. Συλλέγονται από τον Ιούλιο μέχρι το Σεπτέμβριο. Καλλιεργείται ως καλλωπιστικό και αρωματικό φυτό σε γλάστρες και κήπους.
Αν θέλουμε να την καλλιεργήσουμε σε γλάστρα πρέπει το χώμα να είναι αφράτο, ελαφρά αλκαλικό και πλούσιο, για να μην χάνονται οι πολύτιμες ουσίες του φυτού.
Συστατικά της Μαντζουράνας
Η μαντζουράνα είναι μια από τις ισχυρότερες πηγές φυσικών αντιοξειδωτικών. Τα δραστικά συστατικά που περιέχει, είναι το αιθέριο έλαιο, που αποτελείται από ένυδρο σαβινένιο, λιναλοόλη, καρβακρόλη και άλλα τερπένια, τα φλαβονοειδή, το καφεϊνικό και ροζμαρινικό οξύ και τα τριτερπενοειδή.
Περιέχει επίσης, θυμόλη, πτητικά έλαια, στυπτικές και πικρές ουσίες και 40% φυτικές ίνες. Περιέχει ακόμη, ένα πλήθος θρεπτικών συστατικών, όπως βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία.
Οι βιταμίνες της είναι η βιταμίνη C, Α, Κ, β καροτίνη, Β6, φολικό οξύ και νιασίνη. Τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία της είναι ο σίδηρος, φώσφορος, κάλιο, μαγγάνιο, ασβέστιο και ψευδάργυρος.
Ιστορία και παράδοση
Η μαντζουράνα είναι γνωστή από την αρχαιότητα, στους Έλληνες, Ρωμαίους, Αιγύπτιους και Άραβες, για τους οποίους υπήρξε το σύμβολο της ευτυχίας.
Οι αρχαίοι έλληνες που έμεναν στη σημερινή Συρία έφτιαχναν από τη μαντζουράνα, ένα πολύ δυνατό άρωμα που ονόμαζαν «αμαρακίνον» ή «σαμψύχινον». Το προμηθευόντουσαν οι γυναίκες της Αθήνας και όπως αναφέρεται ήταν τόσο ευώδες και δυνατό ώστε προκαλούσε πονοκέφαλο.
Στην Αίγυπτο, τη χρησιμοποιούσαν για να ξεπερνούν το συναίσθημα της λύπης. Ο Ιπποκράτης τη χρησιμοποιούσε σαν αντισηπτικό, Ο Διοσκουρίδης για τους κολικούς και την υδρωπικία και σαν γενικό τονωτικό του οργανισμού.
Τη χρησιμοποιούσαν επίσης σαν χωνευτικό, ο Γαληνός, ο Πλίνιος και ο Θεόφραστος. Κατά το Μεσαίωνα, τη θεωρούσαν κατάλληλο φάρμακο για το κρυολόγημα, ως αποχρεμπτικό και ακόμη για τον πονόδοντο.
Θεραπευτικές δράσεις, ιδιότητες και χρήσεις της Ματζουράνας
Παρά το γεγονός ότι η μαντζουράνα χρησιμοποιείται κυρίως σαν αρτυματικό, ωστόσο συχνά χρησιμοποιείται και σαν φαρμακευτικό βότανο.
-συνιστάται για τη ρινοφαρυγγίτιδα και τη φαρυγγίτιδα.
-έχει αποχρεμπτικές, αντισπασμωδικές και τονωτικές ιδιότητες.
-καλή για πονοκεφάλους και αϋπνία, ίλιγγο, ημικρανία ,απώλεια μνήμης και επιληψία.
-για τη ρινίτιδα και τις αμυγδαλές.
-για τις φλεγμονές των ούλων και της γλώσσας.
-ενδείκνυται για τους τυμπανισμούς, τους μετεωρισμούς και τη δυσκοιλιότητα.
-γαστροπροστατευτική και καταπραϋντική, για τα προβλήματα του στομάχου και όλου του γαστρεντερικού συστήματος.
-Έχει διουρητικές και εφιδρωτικές ιδιότητες.
-το αιθέριο έλαιό της έχει θερμαντικές, ηρεμιστικές, καταπραϋντικές, σπασμολυτικές και αναλγητικές ιδιότητες.
-με επαλείψεις, μασάζ ή εισπνοές, το αιθέριο έλαιο του φυτού με το ευχάριστο άρωμά του, μπορεί να ανακουφίσει από προβλήματα όπως το άγχος,η κατάθλιψη, η ένταση, ή θλίψη κλπ.
-χρησιμοποιείται για τη βρογχίτιδα και το άσθμα.
-είναι χρήσιμη σε μορφή ζεστών καταπλασμάτων στη θεραπεία πληγών και σε πρηξίματα που οφείλονται σε εξαρθρώσεις, σε στραμπουλίγματα και σε μυαλγίες.
-για τους ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους.
-χρησιμοποιούμε τα φύλλα της πάνω σε μώλωπες ή σε τσιμπήματα εντόμων για άμεση ανακούφιση.
-έχει ισχυρές μυοχαλαρωτικές και αναλγητικές ιδιότητες.
-για τους πόνους της περιόδου.
-ο χυμός του φυτού, σταματά τον πόνο και το βούισμα στα αυτιά.
-ευρήματα ερευνών παρέχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η μαντζουράνα μπορεί να είναι ένα πολλά υποσχόμενο χημειοπροστατευτικό και θεραπευτικό βότανο για τον καρκίνο γενικά και ειδικά για τον
καρκίνο του μαστού και τις μεταστάσεις του.
-άλλες έρευνες παρέχουν βάση για την παραδοσιακή χρήση της μαντζουράνας σε θεραπείες καρδιαγγειακών παθήσεων και της θρόμβωσης.
Άλλες χρήσεις
-Η χρήση της μαντζουράνας είναι διαδεδομένη στη μαγειρική (τα φύλλα της χρησιμοποιούνται ως μπαχαρικό, συνήθως στο κρέας και το ψάρι), στη ζαχαροπλαστική και στην αρωματοποιία.
-χρησιμοποιείται σαν αρωματικό αλλά και σαν συντηρητικό σε ποτά και γλυκά.
-Το έλαιό της χρησιμοποιείται στην παρασκευή σαπουνιών, μύρων και οδοντόκρεμας.
Παρασκευή – δοσολογία
Αφέψημα
Βράζουμε 1 κ.γ βότανο σε 1 φλιτζάνι νερό. Το σουρώνουμε και το πίνουμε, σκέτο ή με μέλι, τρεις φορές την ημέρα.
Έγχυμα
Σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό ρίχνουμε 1 κ.γ βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10 λεπτά. Το σουρώνουμε και το πίνουμε, όπως το αφέψημα.
Αιθέριο έλαιο
Παίρνουμε 3-4 σταγόνες σε μία κουταλιά μέλι, 2-3 φορές την ημέρα.
Εξωτερικά
χρησιμοποιείται το αφέψημα για την αντισηψία των πληγών.
Ενδιαφέροντα
-για να έχουμε φρέσκια μαντζουράνα όλο το χρόνο, γεμίζουμε με νερό παγοκύστες και βάζουμε μέσα και φύλλα μαντζουράνας. Τις βάζουμε στην κατάψυξη και όποτε χρειαστούμε, χρησιμοποιούμε ένα παγάκι.
-συνδυάζοντας τη μαντζουράνα με δυόσμο και χαμομήλι, καταπολεμάμε τις φλεγμονές των ούλων και της γλώσσας.
Προφυλάξεις
Καλό είναι να αποφεύγεται η χρήση της κατά την εγκυμοσύνη.
Σε μεγάλες δόσεις είναι ναρκωτικό.
Προσοχή: Το παραπάνω άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν αλληλεπιδράσεις.
