To Ευαγγέλιο και ο Απόστολος της Κυριακής του Θωμά (15 Απριλίου 2018)

Εὐαγγελικό Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 15 Ἀπριλίου 2018, τοῦ Θωμᾶ (Ἰωάν. κ΄ 19-31)

Οὔσης ὀψίας τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων, καὶ τῶν θυρῶν κεκλεισμένων ὅπου ἦσαν οἱ μαθηταὶ συνηγμένοι διὰ τὸν φόβον τῶν ᾿Ιουδαίων, ἦλθεν ὁ ᾿Ιησοῦς καὶ ἔστη εἰς τὸ μέσον, καὶ λέγει αὐτοῖς· εἰρήνη ὑμῖν. καὶ τοῦτο εἰπὼν ἔδειξεν αὐτοῖς τὰς χεῖρας καὶ τὴν πλευρὰν αὐτοῦ. ἐχάρησαν οὖν οἱ μαθηταὶ ἰδόντες τὸν Κύριον. εἶπεν οὖν αὐτοῖς ὁ ᾿Ιησοῦς πάλιν· εἰρήνη ὑμῖν. καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ πατήρ, κἀγὼ πέμπω ὑμᾶς. καὶ τοῦτο εἰπὼν ἐνεφύσησε καὶ λέγει αὐτοῖς· λάβετε Πνεῦμα ῞Αγιον· ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται. Θωμᾶς δὲ εἷς ἐκ τῶν δώδεκα, ὁ λεγόμενος Δίδυμος, οὐκ ἦν μετ᾿ αὐτῶν ὅτε ἦλθεν ὁ ᾿Ιησοῦς. ἔλεγον οὖν αὐτῷ οἱ ἄλλοι μαθηταί· ἑωράκαμεν τὸν Κύριον. ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· ἐὰν μὴ ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὴν χεῖρά μου εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πιστεύσω. Καὶ μεθ᾿ ἡμέρας ὀκτὼ πάλιν ἦσαν ἔσω οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ καὶ Θωμᾶς μετ᾿ αὐτῶν. ἔρχεται ὁ ᾿Ιησοῦς τῶν θυρῶν κεκλεισμένων, καὶ ἔστη εἰς τὸ μέσον καὶ εἶπεν· εἰρήνη ὑμῖν. εἶτα λέγει τῷ Θωμᾷ· φέρε τὸν δάκτυλόν σου ὧδε καὶ ἴδε τὰς χεῖράς μου, καὶ φέρε τὴν χεῖρά σου καὶ βάλε εἰς τὴν πλευράν μου, καὶ μὴ γίνου ἄπιστος, ἀλλὰ πιστός. καὶ ἀπεκρίθη Θωμᾶς καὶ εἶπεν αὐτῷ· ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου. λέγει αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς· ὅτι ἑώρακάς με, πεπίστευκας· μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες. Πολλὰ μὲν οὖν καὶ ἄλλα σημεῖα ἐποίησεν ὁ ᾿Ιησοῦς ἐνώπιον τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, ἃ οὐκ ἔστι γεγραμμένα ἐν τῷ βιβλίῳ τούτῳ· ταῦτα δὲ γέγραπται ἵνα πιστεύσητε ὅτι ᾿Ιησοῦς ἐστιν ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, καὶ ἵνα πιστεύοντες ζωὴν ἔχητε ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ.

1. ΠΙΣΤΙ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

Ἀργὰ τὸ ἀπόγευμα τῆς Ἀναστάσεως ὁ νικητὴς τοῦ θανάτου καὶ καθαιρέτης τοῦ ἅδου Κύριος ἐμφανίζεται ἐνώπιον τῶν ἁγίων Ἀποστόλων. Κι ἐνῶ αὐτοὶ ἦσαν τρομοκρατημένοι «διὰ τὸν φόβον τῶν Ἰουδαίων», εἰσέρχεται «τῶν θυρῶν κεκλεισμένων». Καὶ ἐμφανίζεται περίλαμπρος μὲ τὴν θεοπρεπῆ του δύναμι καὶ λάμψι. Δείχνει τὰ χέρια του καὶ τὴν πλευρά του, γιὰ νὰ βεβαιωθοῦν ὅτι εἶναι ὁ Ἴδιος, Αὐτὸς ποὺ θυσιάσθηκε ἐπάνω στὸν Σταυρὸ καὶ ἀναστήθηκε.

«Ἐχάρησαν οὖν οἱ μαθηταὶ ἰδόντες τὸν Κύριον». Μετὰ ἀπὸ τὸν ἀβάσταχτο πόνο τοῦ θανάτου του, στὸ πρόσωπό τους ἀκτινοβολεῖ ἡ ἀνέκφραστη χαρὰ τῆς Ἀναστάσεως. Ἡ μεγαλύτερη χαρὰ ποὺ ἔνιωσαν ποτὲ στὴ ζωή τους.

Ὁ Θωμᾶς ὅμως δὲν γεύτηκε αὐτὴν τὴν χαρά. Διότι ἀπουσίαζε καὶ διότι εἶχε ἕναν ἰδιαίτερο συναισθηματικὸ κόσμο. Ἦταν χαρακτήρας εὐαίσθητος, μελαγχολικός. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ θάνατος τοῦ διδασκάλου του τὸν βύθισε σὲ θλῖψι καὶ ἀπογοήτευσι. Ξέχασε τὰ προφητικὰ λόγια τοῦ Κυρίου γιὰ τὴν Ἀνάστασί του καὶ δὲν ἔδωσε σημασία στὶς διαβεβαιώσεις τῶν μαθητῶν. Ἔπρεπε νὰ πεισθῇ. Βέβαια καὶ οἱ ὑπόλοιποι Ἀπόστολοι εἶχαν ἀπιστήσει στὶς Μυροφόρες. Ἀλλὰ ἡ ἀπιστία τοῦ Θωμᾶ ἦταν περισσότερο ἀδικαιολόγητη, ἀφοῦ εἶχε τώρα τὴν πρόσθετη μαρτυρία τῶν δέκα Ἀποστόλων. Αὐτὸς ζητεῖ νὰ ψηλαφήσῃ τὶς οὐλὲς τῶν πληγῶν τοῦ παναχράντου σώματος τοῦ Κυρίου. Αὐτή του ὅμως ἡ ἀξίωσι δὲν εἶναι σωστή. Ἐὰν κάθε Χριστιανὸς μέσα στοὺς αἰῶνες ἀπαιτῇ νὰ πληροφορηθῇ μὲ τὶς αἰσθήσεις του γιὰ τὴν θεότητα τοῦ Κυρίου ἢ μὲ κάποιο θαῦμα, τότε ἡ πίστι θὰ ἔχανε τὴν ἀξία της.

Μὴ ζητοῦμε λοιπὸν κι ἐμεῖς μὲ δυσπιστία θαύματα γιὰ νὰ πιστεύσουμε. Ἄλλωστε ὁ Κύριος μακαρίζει αὐτοὺς ποὺ δὲν ζητοῦν ἀποδείξεις: «Μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες». Εἴμαστε λοιπὸν εὐτυχέστεροι ὅλοι ἐμεῖς οἱ πιστοὶ ὅλων τῶν ἐποχῶν, ὅταν αἰσθανώμαστε τὴν παρουσία τοῦ Ἀναστάντος μὲ τὰ πνευματικά μας μάτια καὶ τὴν ἀγγίζουμε μὲ τὰ αἰσθητήρια τῆς ψυχῆς μας. Ἀρκεῖ νὰ ἔχουμε μάτια πνευματικὰ νὰ βλέπουμε καὶ αἰσθητήρια καθαρά. «Καθαρθῶμεν τὰς αἰσθήσεις καὶ ὀψόμεθα τῷ ἀπροσίτῳ φωτὶ τῆς Ἀναστάσεως». Ἂς καθαρίσουμε λοιπὸν τὶς πνευματικές μας αἰσθήσεις καὶ θὰ δοῦμε κι ἐμεῖς τὸ ἀπλησίαστο φῶς τῆς Ἀναστάσεως. Θὰ δοῦμε τὸν Χριστὸ νὰ μᾶς μεταδίδῃ τὴν χαρὰ τῆς Ἀναστάσεως.

2. ΟΚΤΩ ΜΕΡΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΚΕΣ

Ὀκτὼ μέρες ὁ Θωμᾶς πάλευε μὲ τὸν ἑαυτό του καὶ τὴν ἀπιστία του. Οἱ ἄλλοι μαθηταὶ τὸν συμβούλευαν. Τὸν διαβεβαίωναν «Ἑωράκαμεν τὸν Κύριον» (Ἰω. κ΄ 25). Αὐτοὶ πανηγύριζαν, ζοῦσαν σὲ πελάγη εὐτυχίας, κι ὁ Θωμᾶς θλιβόταν. Βρισκόταν σὲ κρίσιμη θέσι, ἀνάμεσα στοὺς δύο δρόμους, τῆς τελείας πίστεως καὶ τῆς τελείας ἀπιστίας. Καὶ ὁ πόνος του ἀλλὰ καὶ ὁ πόθος του κάθε ἡμέρα μεγάλωνε. Μετὰ ἀπὸ ὀκτὼ ἡμέρες ὁ Κύριος ἐμφανίζεται καὶ πάλι στούς μαθητάς παρόντος τοῦ Θωμᾶ. Πόση συγκατάβασι δείχνει ὁ Κύριος! Ὁ θριαμβευτὴς τῆς ζωῆς καὶ τοῦ θανάτου ἐμφανίζεται καὶ ταπεινώνεται καὶ ἐκπληρώνει ὅλους τοὺς ὅρους ποὺ ἔθεσε ὁ Θωμᾶς. Δὲν ἤθελε νὰ τὸν ἀφήσῃ περισσότερο στὴν θλῖψι του καὶ στὸ μαρτύριο τῆς ἀμφιβολίας. Ἡ ἀνοχὴ καὶ ἡ τρυφερότητα τοῦ Κυρίου εἶναι μοναδικὴ καὶ ἀσύγκριτη. Ἔλα λοιπόν, τοῦ λέγει, νὰ δῇς, νὰ ψηλαφήσῃς. Καὶ ἀποκαλύπτει τὶς σκέψεις του καὶ τὰ λόγια του, γιὰ νὰ δείξῃ ὅτι Αὐτὸς εἶναι ὁ «ἐτάζων νεφροὺς καὶ καρδίας» (Ψαλ. ζ΄ 10), γιὰ νὰ τὸν βοηθήσῃ νὰ αἰσθανθῇ ντροπὴ καὶ ἔλεγχο καὶ νὰ μετανοήσῃ.

Ὁ ἀναστὰς Κύριος συγκαταβαίνει στὴν δυσπιστία ὄχι μόνο τοῦ Θωμᾶ ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν παιδιῶν του. Ὅταν δείχνουμε ἀπιστία καὶ ἀπογοητευώμαστε καὶ ταλαιπωρούμαστε ἀπὸ σκέψεις ἐφιαλτικές, ποὺ μᾶς βυθίζουν στὸ ἀπαίσιο σκοτάδι τῆς ἀμφιβολίας, ὁ Κύριος ταπεινώνεται κι ἔρχεται στὴν ταραγμένη καρδιά μας. Ἔρχεται νὰ θέσῃ τέλος στὶς ἀμφιβολίες μας, νὰ μᾶς γεμίσῃ μὲ θάρρος κι ἐλπίδα. Νὰ μᾶς ἐπαναφέρῃ στὸν δρόμο τῆς πίστεως. Ἔρχεται νὰ θεραπεύσῃ τὴν καρδιά μας καὶ νὰ μᾶς διορθώσῃ λέγοντας: «Μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες».

Μιλῆστε γιά τόν Χριστό!

Ἀποστολικό Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 15 Ἀπριλίου 2018, τοῦ Θωμᾶ (Πράξ. ε΄ 12-20)

Ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις, διὰ τῶν χειρῶν τῶν ἀποστόλων ἐγίνετο σημεῖα καὶ τέρατα ἐν τῷ λαῷ πολλά· καὶ ἦσαν ὁμοθυμαδὸν ἅπαντες ἐν τῇ στοᾷ Σολομῶντος· τῶν δὲ λοιπῶν οὐδεὶς ἐτόλμα κολλᾶσθαι αὐτοῖς, ἀλλ᾿ ἐμεγάλυνεν αὐτοὺς ὁ λαός· μᾶλλον δὲ προσετίθεντο πιστεύοντες τῷ Κυρίῳ πλήθη ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν, ὥστε κατὰ τὰς πλατείας ἐκφέρειν τοὺς ἀσθενεῖς καὶ τιθέναι ἐπὶ κλινῶν καὶ κραβάττων, ἵνα ἐρχομένου Πέτρου κἂν ἡ σκιὰ ἐπισκιάσῃ τινὶ αὐτῶν. συνήρχετο δὲ καὶ τὸ πλῆθος τῶν πέριξ πόλεων εἰς ῾Ιερουσαλὴμ φέροντες ἀσθενεῖς καὶ ὀχλουμένους ὑπὸ πνευμάτων ἀκαθάρτων, οἵτινες ἐθεραπεύοντο ἅπαντες. Ἀναστὰς δὲ ὁ ἀρχιερεὺς καὶ πάντες οἱ σὺν αὐτῷ, ἡ οὖσα αἵρεσις τῶν Σαδδουκαίων, ἐπλήσθησαν ζήλου καὶ ἐπέβαλον τὰς χεῖρας αὐτῶν ἐπὶ τοὺς ἀποστόλους, καὶ ἔθεντο αὐτοὺς ἐν τηρή­σει δημοσίᾳ. ἄγγελος δὲ Κυρίου διὰ τῆς νυκτὸς ἤνοιξε τὰς θύρας τῆς φυλακῆς, ἐξαγαγών τε αὐτοὺς εἶπε· πορεύεσθε, καὶ σταθέντες λαλεῖτε ἐν τῷ ἱερῷ τῷ λαῷ πάντα τὰ ρήματα τῆς ζωῆς ταύτης.

«Πορεύεσθε, καὶ σταθέντες λαλεῖτε ἐν τῷ ἱερῷ τῷ λαῷ πάντα τὰ ρήματα τῆς ζωῆς ταύτης»

Τὰ ἀποστολικὰ Ἀναγνώσματα τῆς περιόδου τοῦ Πεντηκοσταρίου προέρχονται ἀπὸ τὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων. Στὶς περικοπὲς αὐτὲς φανερώνεται ἡ δύναμη τῆς Ἀναστάσεως μέσα ἀπὸ τὴ θαυμαστὴ ζωὴ τῆς πρώτης Ἐκκλησίας. Σήμερα, Κυριακὴ τοῦ Θωμᾶ, ἀκούσαμε στὸ ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα ὅτι οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι ἐνεργοῦσαν πολλὰ θαύματα, οἱ πιστοὶ ἦταν ἑνωμένοι μεταξύ τους σὰν μιὰ ψυχή, ἐνῶ πλήθη ἀνθρώπων συνεχῶς προσετίθεν­το στοὺς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας. Ὅλοι μιλοῦσαν μὲ θαυμασμὸ γιὰ τοὺς Χριστιανούς! Μόνο οἱ ἄρχοντες θέλοντας νὰ ἀνακόψουν τὴν ἀνοδικὴ πορεία τῆς Ἐκκλησίας φυλάκισαν τοὺς Ἀποστόλους. Ἀλλὰ ἄγγελος Κυρίου τοὺς ἐλευθέρωσε καὶ τοὺς παρήγγειλε νὰ συνεχίζουν νὰ κηρύττουν.

Ἂς δοῦμε λοιπὸν σήμερα τί ὁδηγίες ἔδωσε ὁ ἄγγελος στοὺς ἁγίους Ἀποστόλους σχετικὰ μὲ τὸ κήρυγμα, καὶ μὲ ποιὰ ἔννοια ἡ ἐντολὴ αὐτὴ ἀφορᾶ σὲ ὅλους τοὺς πιστούς.

.

1. Μὲ παρρησία τὴν ἀλήθεια

Ὁ θεόσταλτος ἄγγελος προτρέπει τοὺς ἁγίους Ἀποστόλους: «Σταθέντες λαλεῖτε». «Σταθέντες»: Σταθεῖτε ὄρθιοι, χωρὶς νὰ φοβάσθε κανένα. «Λαλεῖτε»: Ὄχι «νὰ κηρύξετε», ἀλλὰ «νὰ κηρύττετε»· συνέχεια. Νὰ ἐπιμένετε στὸ κήρυγμα. Ὑπάρχουν ψυχὲς ποὺ ζοῦν στὴν ἄγνοια, ποὺ διψοῦν νὰ μάθουν τὴν ἀλήθεια· ἀλλὰ καὶ οἱ πιστοὶ ἔχουν ἀνάγκη συνεχοῦς καταρτισμοῦ.

«Ἐν τῷ ἱερῷ τῷ λαῷ»: Νὰ κηρύττετε ὄχι στοὺς ἄρχοντες, ποὺ ἔχουν σκληρυνθεῖ ἀπὸ τὸν ἐγωισμό τους, ἀλλὰ στὸν λαό, ποὺ ἔχει διάθεση νὰ ἀκούσει καὶ νὰ δεχθεῖ τὸν ἐλαφρὺ ζυγὸ τῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Στὸν λαὸ τὸν περιφρονημένο γιὰ τὴν ἀμάθειά του. Διότι ὅλοι ἀνεξαιρέτως καλοῦνται στὴ σωτηρία, ἀρκεῖ νὰ ἔχουν καλὴ διάθεση. «Ἐν τῷ ἱερῷ»: στὴν ἐνδότερη αὐλὴ τοῦ Ναοῦ τῶν Ἱεροσολύμων· ὄχι σὲ ἀπόμερα μέρη ἀλλὰ σὲ πολυσύχναστους τόπους· σ᾿ αὐτοὺς ποὺ πηγαίνουν στὸν Ναὸ καὶ ἀπ᾿ αὐτὸ φαίνεται νὰ εἶναι πιὸ δεκτικοί.

«Μὴ δῶτε τὸ ἅγιον τοῖς κυσί», εἶχε διδάξει ὁ Κύριος. Μὴ δῶστε τὶς ἅγιες ἀλήθειες τῆς πίστεώς μας σὲ ἀνθρώπους ποὺ ἐπιμένουν στὴ ζωὴ τῆς ἁμαρτίας. Διότι οὔτε αὐτοὶ θὰ ὠφεληθοῦν οὔτε ἐσεῖς. Θὰ τοὺς ἐρεθίσετε τὴν μὲν ἀλήθεια νὰ βλασφημήσουν, ἐσᾶς δὲ νὰ σᾶς βλάψουν (Ματθ. ζ´ 6).

«Πάντα τὰ ρήματα τῆς ζωῆς ταύτης»: Ἡ χριστιανικὴ διδασκαλία δὲν εἶναι θεωρίες καὶ στοχασμοί, ἀλλὰ βίωμα, ζωή, ἡ μόνη ἀληθινὴ ζωή, ζωντανὴ σχέση μὲ τὸν Κύριο, ὁ Ὁποῖος ἀνέστη καὶ ζεῖ στοὺς οὐρανούς, καὶ δίνει τὴ δύναμη στοὺς πιστούς Του νὰ νικήσουν τὴν ἁμαρτία καὶ τὸν θάνατο καὶ νὰ ζήσουν αἰώνια. Ὁ ἄγγελος μάλιστα τοὺς εἶπε νὰ κηρύξουν ὄχι κάποιες ἐντολές, ἀλλὰ ὅλες. Ἂν θέλει κανεὶς νὰ βρεῖ τὸν Θεό, πρέπει νὰ δώσει ὅλη του τὴν καρδιὰ χωρὶς κρατούμενα, νὰ κάνει ὑπακοὴ στὸν Χριστὸ σὲ ὅλα.

2. Ἱεραποστολὴ μὲ τὴ ζωὴ καὶ τὰ λόγια μας

Ἡ ἱεραποστολὴ εἶναι ἐντολὴ τοῦ Κυρίου πρὸς ὅλους τοὺς πιστούς. Ὁ κάθε πιστὸς ὀφείλει νὰ κηρύττει τὴ χριστιανικὴ ζωὴ πρῶτα-πρῶτα μὲ τὸ παράδειγμά του. Στὴν πραγματικότητα δὲν ὀφείλει, ἀλλὰ εἶναι ἀναπόφευκτο νὰ κηρύττει, νὰ δίνει μαρτυρία Χριστοῦ στὸ περιβάλλον του μὲ τὴν ὅλη συμπεριφορά του. Εἰδάλλως δὲν εἶναι τοῦ Χριστοῦ, ἢ ἔστω δὲν ἔχει ἰσχυρὴ κοινωνία μαζί Του.

Ἀλλὰ ὁ πιστὸς κηρύττει καὶ μὲ τὸν λόγο του. Ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο, ὁ ὁποῖος εἶναι  ὁ διάδοχος τῶν ἁγίων Ἀποστόλων καὶ γι᾿ αὐτὸ ὁ κατ᾿ ἐξοχὴν ἁρμόδιος γιὰ τὸ κήρυγμα, καὶ τοὺς κληρικοὺς ἱεροκήρυκες, καὶ οἱ λαϊκοὶ συμμετέχουν στὴν κατήχηση τῶν ἀδελφῶν τους, στὸ θεῖο κήρυγμα καὶ γενικὰ στὸ ἱεραποστολικὸ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ Χριστιανὸς λοιπὸν ποὺ ζεῖ τὴν πίστη του, μιλάει γι᾿ αὐτὴν στὸ περιβάλλον του, σὲ γνωστοὺς καὶ ἀγνώστους μὲ διάκριση καὶ ζῆλο, καλεῖ σὲ λατρευτικὲς καὶ πνευματικὲς εὐκαιρίες, διαδίδει τὸ Ὀρθόδοξο Χριστιανικὸ βιβλίο καὶ περιοδικό… Ἰδιαίτερα φροντίζει γιὰ τὸν χριστιανικὸ καταρτισμὸ τῶν νέων, τῶν παιδιῶν του πρῶτα, ἀλλὰ καὶ ὅποιων ἄλλων νέων ἔχει τὴ δυνατότητα νὰ ὠφελήσει· γιὰ τὸν χριστιανι­κὸ καταρτισμό τους, ὁ ὁποῖος τόσο ἔχει ἀτονήσει, ἀλλὰ καὶ χλευάζεται καὶ παρεμ­ποδίζεται στὶς ἡμέρες μας.

***

Οἱ ἄρχοντες τοῦ κόσμου τούτου θέλησαν νὰ φιμώσουν τοὺς κήρυκες τῆς Ἀναστάσεως. Τοὺς συνέλαβαν καὶ τοὺς φυλάκισαν. Μέσα στὴ νύχτα ὅμως ἄγγελος τοὺς ἀπελευθέρωσε καὶ τοὺς διέταξε νὰ συνεχίζουν νὰ κηρύττουν μὲ κάθε παρρησία. Ἡ ἐντολή του ἦταν ἐντολὴ Θεοῦ. Καὶ οἱ ἀποδέκτες της δὲν ἦταν μόνο οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι ἀλλὰ τὸ πλήρωμα τῶν πιστῶν. Ἂς μὴ μᾶς πτοοῦν τὰ φόβητρα τοῦ κόσμου. Σὲ κάθε καρδιὰ ποὺ εἰλικρινὰ ἀγαπᾶ τὸν Κύριο, νὰ ἀντηχεῖ ἡ ἀγγελι­κὴ προσταγή: Πηγαίνετε καὶ μεταφέρετε στοὺς πνευματικὰ νεκροὺς τὴ μόνη ἀληθινὴ εἴδηση, ὅτι ἀνέστη ὁ Κύριος καὶ ἀνασταίνει ὅσους πιστέψουν σ᾿ Ἐκεῖνον.