Το μύρτιλο (επιστημονική ονομασία: Vaccinium myrtillus), είναι ένας μικρός άγριος, πολυετής ανθοφόρος θάμνος που παράγει μπλε μούρα και συγκαταλέγεται στα πολυάριθμα είδη της οικογένειας Ericaceae (Ερεικοειδών).
Πρόκειται για ένα αυτόχθων φυτό της Βόρειας Ευρώπης, που έχει διακριθεί για τα πλούσια θρεπτικά συστατικά του. Σήμερα, καλλιεργείται στις εύκρατες και ψυχρές περιοχές της Βόρειας Ασίας, της Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και αποτελεί, εκτός από μια υπερτροφή, ένα δημοφιλές γευστικό συστατικό σε πίτες και μαρμελάδες.
Κατά την Ελισαβετιανή εποχή, χρησιμοποιήθηκε, σε συνδυασμό με το μέλι, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του στομάχου, της διάρροιας και των λοιμώξεων. Είναι επίσης γνωστό για τη μακροχρόνια χρήση του ως σημαντική τροφή που ενισχύει την υγεία των ματιών και βελτιώνει την όραση.
.
Σύμφωνα με τον μύθο, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Βρετανοί πιλότοι συνήθιζαν να τρώνε μαρμελάδα από μύρτιλο, διότι πίστευαν ότι συνέβαλε στη βελτίωση της όρασης τους. Παρότι υπήρχαν ενδείξεις πως το μύρτιλο χρησιμοποιήθηκε για την αντιμετώπιση του καταρράχτη και άλλων διαταραχών του αμφιβληστροειδούς (όπως της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, την κύρια αιτία τύφλωσης για τους διαβητικούς), μεταγενέστερες έρευνες δεν επιβεβαίωσαν αυτήν την πεποίθηση.
Διατροφική αξία
Το μύρτιλο αποτελεί ένα από τα πιο θρεπτικά τρόφιμα παγκοσμίως, ενώ η υψηλή κατάταξή του στον Πίνακα ORAC ( Oxygen Radical Absorbance Capability -κλίμακα μέτρησης της αντιοξειδωτικής ικανότητας των τροφίμων) το καθιστά ως μία από τις κορυφαίες αντιοξειδωτικές τροφές στον κόσμο.
Πιο αναλυτικά:
Σε 148 γραμμάρια (1 φλιτζάνι) φρέσκου καρπού περιέχονται:
Βιταμίνες
Βιταμίνη Α: 79.9 IU
Βιταμίνη C: 14.4 mg
Βιταμίνη B1: 0.1 mg
Βιταμίνη B2: 0.1 mg
Βιταμίνη B3: 0.6 mg
Βιταμίνη B5: 0.2 mg
Βιταμίνη B6: 0.1 mg
Βιταμίνη B9: 8.9 mcg
Βιταμίνη E: 0.8 mg
Βιταμίνη K: 28.6 mcg
Βιταμίνη C: 14.4 mg
Βιταμίνη B1: 0.1 mg
Βιταμίνη B2: 0.1 mg
Βιταμίνη B3: 0.6 mg
Βιταμίνη B5: 0.2 mg
Βιταμίνη B6: 0.1 mg
Βιταμίνη B9: 8.9 mcg
Βιταμίνη E: 0.8 mg
Βιταμίνη K: 28.6 mcg
Θερμίδες: 84.4 (353 kJ)
Από υδατάνθρακες: 76.6 (321 kJ)
Από λιπαρά: 4.1 (17.2 kJ)
Από πρωτεΐνες: 3.7 (15.5 kJ)
Από λιπαρά: 4.1 (17.2 kJ)
Από πρωτεΐνες: 3.7 (15.5 kJ)
Υδατάνθρακες
Φυτικές ίνες: 3.6 g
Σάκχαρα: 14.7 g
Σάκχαρα: 14.7 g
Πρωτεΐνες και Αμινοξέα (mg)
Πρωτεΐνη: 1.1 g
Τρυπτοφάνη: 4.4 mg
Θρεονίνη: 29.6 mg
Ισολευκίνη: 34.0 mg
Λευκίνη: 65.1 mg
Λυσίνη: 19.2 mg
Μεθειονίνη: 17.8 mg
Κυστίνη: 11.8 mg
Φαινυλαλανίνη: 38.5 mg
Τυροσίνη: 13.3 mg
Βαλίνη: 45.9 mg
Αργινίνη: 54.8 mg
Ιστιδίνη: 16.3 mg
Αλανίνη: 45.9 mg
Ασπαρτικό οξύ: 84.4 mg
Γλουταμινικό οξύ: 135 mg
Γλυκίνη: 45.9 mg
Προλίνη: 41.4 mg
Σερίνη: 32.6 mg
Τρυπτοφάνη: 4.4 mg
Θρεονίνη: 29.6 mg
Ισολευκίνη: 34.0 mg
Λευκίνη: 65.1 mg
Λυσίνη: 19.2 mg
Μεθειονίνη: 17.8 mg
Κυστίνη: 11.8 mg
Φαινυλαλανίνη: 38.5 mg
Τυροσίνη: 13.3 mg
Βαλίνη: 45.9 mg
Αργινίνη: 54.8 mg
Ιστιδίνη: 16.3 mg
Αλανίνη: 45.9 mg
Ασπαρτικό οξύ: 84.4 mg
Γλουταμινικό οξύ: 135 mg
Γλυκίνη: 45.9 mg
Προλίνη: 41.4 mg
Σερίνη: 32.6 mg
Λιπαρά οξέα
Μονοακόρεστα λιπαρά: 0.1 g
Πολυακόρεστα λιπαρά: 0.2 g
Ωμέγα – 3 λιπαρά οξέα: 85.8 mg
Ωμέγα – 6 λιπαρά οξέα: 130 mg
Πολυακόρεστα λιπαρά: 0.2 g
Ωμέγα – 3 λιπαρά οξέα: 85.8 mg
Ωμέγα – 6 λιπαρά οξέα: 130 mg
Μεταλλικά στοιχεία
Ασβέστιο: 8.9 mg
Κάλιο: 114 mg
Μαγνήσιο: 8.9 mg
Μαγγάνιο: 0.5 mg
Νάτριο: 1.5 mg
Σελήνιο: 0.1 mcg
Σίδηρο: 0.4 mg
Φώσφορο: 17.8 mg
Χαλκό: 0.1 mg
Ψευδάργυρο: 0.2 mg
Κάλιο: 114 mg
Μαγνήσιο: 8.9 mg
Μαγγάνιο: 0.5 mg
Νάτριο: 1.5 mg
Σελήνιο: 0.1 mcg
Σίδηρο: 0.4 mg
Φώσφορο: 17.8 mg
Χαλκό: 0.1 mg
Ψευδάργυρο: 0.2 mg
Ανθοκυανίνες – Τανίνες – Φλαβονοειδή
Οι ανθοκυανίνες αποτελούν τις βασικές και πιο ευεργετικές ενώσεις του μύρτιλου. Βοηθούν στη σωστή λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων, προλαμβάνουν την συσσώρευση των αιμοπεταλίων και έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Πιο συγκεκριμένα, συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου δημιουργίας θρόμβου και αποτρέπουν ή ελαχιστοποιούν τη βλάβη των κυττάρων που προκαλείται από τη δράση των ελεύθερων ριζών. Επιπλέον, ενισχύουν την παραγωγή ροδοψίνης (σύμπλοκο οψίνης και ρετινάλης), μιας χρωστικής ουσίας που βελτιώνει την όραση και βοηθά το μάτι να προσαρμοστεί στις αλλαγές του φωτός.
Οι τανίνες μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της διάρροιας, καθώς και στον ερεθισμό του στόματος και του λαιμού μειώνοντας τη φλεγμονή.
Τα φλαβονοειδή (χημικές ουσίες που περιέχονται στα φύλλα), μπορούν να βελτιώσουν τα επίπεδα σακχάρου και της χοληστερόλης στο αίμα. Σε αυτά οφείλεται και το μπλε χρώμα των μούρων.
Οφέλη
Τα περισσότερα μέρη του μύρτιλου, όπως τα φύλλα, οι ώριμοι ή αποξηραμένοι καρποί, χρησιμοποιούνται για την παρασκευή φυτικών φαρμάκων και στην αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών.
Υψηλή περιεκτικότητα αντιοξειδωτικών
Τα αντιοξειδωτικά είναι ενώσεις που καταπολεμούν τις βλάβες που προκαλούνται από τις ελεύθερες ρίζες και παρέχουν πολυάριθμα οφέλη για την υγεία του οργανισμού. Στην πραγματικότητα, τα αντιοξειδωτικά όχι μόνο εμποδίζουν τη βλάβη των κυττάρων, αλλά, προστατεύουν και από χρόνιες παθήσεις όπως είναι ο καρκίνος και ο διαβήτης.
Σύμφωνα με μελέτη, διαπιστώθηκε ότι το μύρτιλο, αποτελεί μια από τις κορυφαίες τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά, όπως φλαβονοειδή και ανθοκυανίνες.
Άλλες τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά είναι το λυκόμουρο (goji berry), η μαύρη σοκολάτα, η κανέλα και τα καρύδια πεκάν.
Αντιγηραντική δράση
Η επίδραση των ελεύθερων ριζών στον οργανισμό αποτελεί την κύρια αιτία γήρανσης. Η υψηλή περιεκτικότητα αντιοξειδωτικών και βιταμίνης C, στη σύσταση του μύρτιλου, βοηθά στο να αποτραπούν τα σημάδια γήρανσης όπως ρυτίδες, δυσχρωμίες, κηλίδες και συμβάλλουν στην αντιμετώπιση παθήσεων όπως ο καταρράκτης, η οστεοπόρωση, η νόσος Alzheimer και η άνοια.
Σωστή λειτουργία του εγκεφάλου
Οι αντιοξειδωτικές ουσίες καθώς και οι βιταμίνες Α, C, το σύμπλεγμα βιταμινών Β, ο ψευδάργυρος, το μαγγάνιο, το μαγνήσιο και τα υπόλοιπα μεταλλικά στοιχεία, δρουν θεραπευτικά στις νευρωτικές διαταραχές αποκαθιστώντας τα κατεστραμμένα εγκεφαλικά κύτταρα. Παράλληλα, εμποδίζουν τον εκφυλισμό και τη νέκρωση των νευρώνων, διατηρώντας ένα υγιές νευρικό σύστημα.
Υγιή οστά
Ο σίδηρος και ο ψευδάργυρος διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της αντοχής και της ελαστικότητας των οστών και των αρθρώσεων. Ενώ, η βιταμίνη Κ, ενισχύει την διαδικασία απορρόφησης του ασβεστίου.
Προστασία από καρδιακές παθήσεις
Οι φυτικές ίνες, οι ανθοκυανίνες, το κάλιο και οι βιταμίνες C, Β6 και Β9 συντελούν στη διατήρηση της υγείας της καρδιάς. Η υπερβολική συσσώρευση ομοκυστεΐνης στο σώμα, μπορεί να καταστρέψει τα αιμοφόρα αγγεία και να οδηγήσει σε καρδιαγγειακά προβλήματα. Οι βιταμίνες Β6 και Β9 αποτρέπουν την συσσώρευση, ενώ οι φυτικές ίνες, συμβάλουν στη μείωση της χοληστερόλης στο αίμα. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, η συχνή κατανάλωση ανθοκυανίνων μπορεί να μειώσει μέχρι και 32%, τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής σε γυναίκες μέσης ηλικίας.
Κατά του καρκίνου
Τα αντιοξειδωτικά που περιέχονται στο μύρτιλλο μπορούν να εμποδίσουν την ανάπτυξη όγκων, να καταπολεμήσουν τη φλεγμονή και να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου,όπως καρκίνος του οισοφάγου, του στόματος, του πνεύμονα και του παχέος εντέρου.
Επιπλέον, το μύρτιλλο περιέχει φολικό οξύ (Β9), το οποίο συμβάλλει στη σύνθεση του DNA. Γεγονός που μπορεί να αποτρέψει τη δημιουργία καρκινικών κυττάρων εξαιτίας μεταλλάξεων στο DNA.
Ψυχική υγεία
Έρευνες έδειξαν ότι η πρόσληψη μύρτιλου έχει συνδεθεί με τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης νοητικής βλάβης στις ηλικιωμένες γυναίκες και με τη βελτίωση της μνήμης.
Έλεγχος του διαβήτη
Η αποτελεσματικότητα του μύρτιλου στην πρόληψη και τη θεραπεία του διαβήτη έχει εκτιμηθεί εδώ και δεκάδες χρόνια, ενώ έχει υποστηριχθεί και από πρόσφατες επιστημονικές έρευνες. Πιο συγκεκριμένα, έχει αποδειχθεί ότι η τακτική κατανάλωση του καρπού, βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.
Υγιή μάτια
Είναι χρήσιμο για τη διατήρηση της υγείας των ματιών. Επιστημονικές μελέτες υποστήριξαν ότι το εκχύλισμα του καρπού είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στην πρόληψη οφθαλμικών διαταραχών που σχετίζονται με την ηλικία, όπως ο καταρράκτης και η νυχτερινή τύφλωση. Τα αντιοξειδωτικά στοιχεία που υπάρχουν σε αυτό, βοηθούν στη βελτίωση της όρασης καθώς και στην αποκατάσταση και ομοιόσταση των επιθηλιακών κυττάρων του κερατοειδούς.
Βοηθά τη διαδικασία της πέψης
Το μύρτιλλο έχει χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση διαταραχών του στομάχου όπως η διάρροια, η ναυτία και η δυσπεψία. Αυτό οφείλεται στην στυπτική δράση των τανίνων και της πηκτίνης που περιέχονται στο φυτό.
Αγορά και αποθήκευση
Όταν προμηθεύεστε φρέσκο μύρτιλο βεβαιωθείτε ότι τα μούρα είναι γυαλιστερά και δεν συνθλίβονται. Διατηρούνται στο ψυγείο για μία εβδομάδα.
Προφυλάξεις
Σε γενικές γραμμές οι καρποί και το εκχύλισμα του μύρτιλου θεωρούνται ασφαλή, δίχως ιδιαίτερες παρενέργειες. Ωστόσο, δεν πρέπει να λαμβάνονται σε μεγάλες ποσότητες και για μεγάλο χρονικό διάστημα καθώς περιέχουν τανίνες οι οποίες ενδέχεται να προκαλέσουν απώλεια βάρους ή μυϊκούς σπασμούς. Ο συνδυασμός του με άλλα φάρμακα ή βιταμίνες, μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες επιδράσεις στον οργανισμό. Οι έγκυες και οι θηλάζουσες δεν επιτρέπεται να καταναλώνουν εκχύλισμα από μύρτιλο, παρά μόνο αν το εγκρίνει ο γυναικολόγος.
