H ντομάτα είναι η πιο δημοφιλής καλλιέργεια κηπευτικών που φυτεύεται στον κήπο. Τα τελευταία χρόνια
πολλοί ερασιτέχνες καλλιεργητές την φυτεύουν και στο μπαλκόνι. Η ντομάτα χρησιμοποιείται σε όλες τις κουζίνες σαν φρέσκο λαχανικό στις σαλάτες, αλλά και σε χιλιάδες συνταγές μαγειρικής με τη μορφή σάλτσα ντομάτας.
Για τους πρωτάρηδες στο λαχανόκηπο, ίσως χρειαστεί κάποιο διάστημα εξοικείωσης μέχρι να καταφέρουν να παράγουν λαχταριστούς καρπούς ντομάτας, καθώς είναι μια καλλιέργεια με μια σχετική δυσκολία που σίγουρα όμως αξίζει τον κόπο.
• Τι ποικιλίες ντομάτας επιλέγουμε για να φυτέψουμε;
Υπάρχουν χιλιάδες ποικιλίες και υβρίδια ντομάτας. Από ποικιλίες που δίνουν μικρά ντοματίνια μέχρι μεγαλόκαρπες ντομάτες σε κόκκινο, κίτρινο πορτοκαλί ή και μωβ χρώμα. Επιλέγουμε ποικιλία ντομάτας που να διαθέτει καλά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, δηλαδή να δίνει νόστιμους καρπούς με άρωμα, γλυκιά γεύση, πλούσια σάρκα.
Αποφεύγουμε τα υβρίδια ντομάτας μακράς διάρκειας, που είναι σχεδιασμένες να είναι ανθεκτικές για την μεταφορά σε μακρινές αγορές του εξωτερικού και υπολείπονται σε γευστικά χαρακτηριστικά. Προτιμούμε ποικιλίες ντομάτας που είναι ντόπιες ή παραδοσιακές της περιοχής μας, ή άλλες που έχουν δοκιμαστεί στις ιδιαίτερες συνθήκες του τόπου μας, ως προς τις θερμοκρασίες, την υγρασία, την ηλιοφάνεια.
• Τι πρέπει να προσέχουμε κατά την σπορά φυτών ντομάτας;
Είναι καλό να διατηρούμε κάθε χρόνο το δικό μας σπόρο από την καλλιέργεια της ντομάτας. Για να φυτέψουμε σπόρο ποικιλιών της ντομάτας, φτιάχνουμε ειδικό σπορείο-θερμοκήπιο χρησιμοποιώντας κατάλληλο φυτόχωμα σποράς.
Οι σπόροι θα βλαστήσουν ιδανικά σε θερμοκρασίες 22-25°C. Προσφέρουμε στα νεαρά φυτά ντομάτας σταδιακά αρκετή ηλιοφάνεια για να έχουν καλή ανάπτυξη λόγω φωτοσύνθεσης. Προσέχουμε να μην παραποτίζουμε τα νεαρά φυτά ντομάτας, για να μην δημιουργήσουν λεπτούς και αδύναμους βλαστούς, και για να μην έχουμε σαπίσματα στην ρίζα. Μπορείς να διαβάσεις αναλυτικές πληροφορίες για το πώς γίνεται η δημιουργία σπορείου και φυτών στο σχετικό άρθρο που έχουμε δημοσιεύσει.
• Πώς μεταφυτεύουμε τα φυτά της τομάτας στο χωράφι;
Κατά την φύτευση της ντομάτας ενσωματώνουμε αρκετή οργανική ουσία μέσα στους λάκους φύτευσης, είτε σε μορφή κομπόστ, είτε σε μορφή καλά χωνεμένης κοπριάς. Φυτεύουμε τα φυτά της ντομάτας στις κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης, αποφεύγοντας τις πυκνές φυτεύσεις. Η αραιή φύτευση ανά ένα μέτρο μεταξύ των φυτών τομάτας και 1,5-2 μέτρα μεταξύ των γραμμών φύτευσης εξασφαλίζει τον καλύτερο αερισμό και φωτισμό των φυτών της ντομάτας. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνουμε βελτίωση της παραγωγής και μείωση ενδεχόμενων μυκητολογικών και εντομολογικών ασθενειών.
• Τι ανάγκες σε πότισμα έχει η ντομάτα και πώς την ποτίζουμε;
Το πότισμα είναι πολύ σημαντική καλλιεργητική εργασία για την ντομάτα. Η άρδευση με σταγόνες είναι η, πλέον, κατάλληλη για τις ντομάτες μας, είτε στο χωράφι είτε στη γλάστρα. Φροντίζουμε να μην ποτίζουμε υπερβολικά τα φυτά της ντομάτας, ειδικά στα αρχικά στάδια, γιατί με αυτό τον τρόπο θα δημιουργήσουν αδύνατο επιφανειακό ριζικό σύστημα.
Επίσης, κατά την διάρκεια της ανθοφορίας, τα φυτά της ντομάτας χρειάζονται μικρές ποσότητες νερού και όχι υπερβολικές. Τέλος, κατά την καρποφορία της ντομάτας, χρειάζεται πότισμα ανά συχνά διαστήματα, κάθε 1-2 μέρες, ειδικά τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες.
• Τι ανάγκες σε λίπανση έχει η ντομάτα και τι λίπανση βάζουμε;
Η καλλιέργεια της ντομάτας έχει σημαντικές ανάγκες σε λίπανση για να δώσει πλούσια καρποφορία και παραγωγή ζουμερών και γλυκών καρπών. Πέραν της βασικής λίπανσης όταν φυτεύουμε, προσθέτουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα, ενισχυμένο με κάλιο και ασβέστιο, περίπου 20 μέρες μετά τη φύτευση και επαναλαμβάνουμε ανά 20-30 μέρες.
Αποφεύγουμε την υπερβολική λίπανση με άζωτο στην τομάτα και την προσθήκη αχώνευτης κοπριάς, γιατί συντελεί σε υπερβολική βλάστηση, στην μειωμένη παραγωγή και στην ευαισθησία σε μυκητολογικές ασθένειες, όπως ο περονόσπορος και το ωίδιο. Η ντομάτα παρουσιάζει το φαινόμενο της ξηρής κορυφής, καθώς παρατηρούμε ένα μαύρισμα στο κάτω μέρος του καρπού. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη ασβεστίου και γι’ αυτό απαιτείται προσθήκη βιολογικού λιπάσματος ασβεστίου για να το αντιμετωπίσομε. Ακόμα, η προσθήκη μαγνησίου βοηθά σημαντικά στο πρασίνισμα των φύλλων της ντομάτας, καθώς διευκολύνει τη λειτουργία της φωτοσύνθεσης.
• Πώς αντιμετωπίζουμε τις ασθένειες και τα έντομα που προσβάλλουν την ντομάτα;
Χρησιμοποιούμε θειάφι και θειοχαλκίνη για την οικολογική αντιμετώπιση των μυκητολογικών ασθενειών της ντομάτας, όπως του περονόσπορου και του ωίδιου. Επίσης, δημιουργούμε κατάλληλα οικολογικά σκευάσματα με φυσικά υλικά (όπως έχουμε δείξει και σε βίντεο) και τα εφαρμόζουμε κάθε 1-2 βδομάδες, για την προληπτική αντιμετωπιση των εντομολογικών και μυκητολογικών προσβολών της ντομάτας. Το σκόνισμα της ντομάτας με βάκιλο Θουριγγίας βοηθά στην καταπολέμηση της τούτα της ντομάτας, ενός εντόμου που προσβάλλει τα φύλλα και τους καρπούς της τομάτας.
• Κι ένα τελευταίο μυστικό για την καλλιέργεια της τομάτας
Αραιώνουμε κατά διαστήματα βλαστούς που εμπλέκονται στο εσωτερικό των φυτών της ντομάτας και απομακρύνουμε τα κάτω φύλλα. Επίσης, αραιώνουμε τους καρπούς της ντομάτας, όταν είναι σε μεγάλη ποσότητα, για να βοηθήσουμε την παραγωγή μεγαλύτερων και πιο ζουμερών καρπών τομάτας, καθώς και την βελτίωση της διαδικασίας ωρίμανσης τους.
Δες πώς μπορείς να καλλιεργήσεις ντοματίνια σε γλάστρα και μάθε για την καλλιέργεια και άλλων λαχανικών όπως κολοκύθι, πιπεριά, μελιτζάνα, αγγούρι, καλαμπόκι, μπάμια, μαρούλι και βλίτο.
Κώστας Λιονουδάκης
Γεωπόνος Γ.Π.Α.
