- Το κολοκύθι είναι από τα δημοφιλέστερα λαχανικά που φυτεύουμε και καλλιεργούμε την ανοιξιάτικη περίοδο στο κήπο μας, μαζί με την ντομάτα, την πιπεριά, το αγγούρι και την μελιτζάνα. Τα κολοκυθάκια τρώγονται βραστά, ψητά και τηγανητά, καθώς αποτελούν βασικό συστατικό για πολλές αγαπημένες συνταγές καλοκαιρινών φαγητών. Η καλλιέργεια του κολοκυθιού θεωρείται αρκετά εύκολη και τη συστήνουμε ανεπιφύλακτα σε πρωτάρηδες ερασιτέχνες καλλιεργητές.
• Τι ποικιλίες κολοκυθιού επιλέγουμε για καλλιέργεια;
Ο καλλιεργητής θα πρέπει να διατηρεί, κάθε χρόνο, δικό του σπόρο κολοκυθιού για να γνωρίζει τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας κολοκυθιού που φυτεύει. Επιλέγουμε διαφορετικές ποικιλίες, ανάλογα με την πρωιμότητα της φύτευσης, που έχουν δοκιμαστεί στις τοπικές συνθήκες και μας εξασφαλίζουν καλή ανάπτυξη και ποιοτική παραγωγή. Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες και είδη κολοκυθιού: κολοκύθι κυλινδρικού σχήματος ή σε σχήμα μπουκάλι, ανοιχτού πράσινου χρώματος, έντονου πράσινου ή σκούρου πράσινου χρώματος, κολοκύθι στρογγυλό (ποικιλία Σαντορίνης), κολοκύθι για την παραγωγή ανθέων και η γλυκοκολοκύθα, στρογγυλή ή μακρόστενη. Επίσης, υπάρχουν τα μικρά διακοσμητικά καλλωπιστικά κολοκύθια, το κολοκύθι λούφα που μας δίνει το φυτικό σφουγγάρι, καθώς και η νεροκολοκύθα που παράγει τα γνωστά φλασκιά.
Ο καλλιεργητής θα πρέπει να διατηρεί, κάθε χρόνο, δικό του σπόρο κολοκυθιού για να γνωρίζει τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας κολοκυθιού που φυτεύει. Επιλέγουμε διαφορετικές ποικιλίες, ανάλογα με την πρωιμότητα της φύτευσης, που έχουν δοκιμαστεί στις τοπικές συνθήκες και μας εξασφαλίζουν καλή ανάπτυξη και ποιοτική παραγωγή. Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες και είδη κολοκυθιού: κολοκύθι κυλινδρικού σχήματος ή σε σχήμα μπουκάλι, ανοιχτού πράσινου χρώματος, έντονου πράσινου ή σκούρου πράσινου χρώματος, κολοκύθι στρογγυλό (ποικιλία Σαντορίνης), κολοκύθι για την παραγωγή ανθέων και η γλυκοκολοκύθα, στρογγυλή ή μακρόστενη. Επίσης, υπάρχουν τα μικρά διακοσμητικά καλλωπιστικά κολοκύθια, το κολοκύθι λούφα που μας δίνει το φυτικό σφουγγάρι, καθώς και η νεροκολοκύθα που παράγει τα γνωστά φλασκιά.
• Ποια εποχή φυτεύουμε τα κολοκύθια και πως φτιάχνουμε σπορείο κολοκυθιού;
Η πρώιμη φύτευση της κολοκυθιάς γίνεται στην αρχή της άνοιξης με έτοιμα φυτά που έχουμε προμηθευτεί ή που έχουμε ετοιμάσει μόνοι μας στα τέλη του χειμώνα σε ειδικό σπορείο-θερμοκήπιο. Αν φυτέψουμε οψιμότερα τα κολοκύθια, στα τέλη της άνοιξης, που θα είναι πιο υψηλή η θερμοκρασία του εδάφους, μπορούμε να φυτέψουμε απευθείας στο έδαφος τον σπόρο του κολοκυθιού. Σε αυτήν την περίπτωση, το φυτό του κολοκυθιού ριζώνει καλύτερα και δεν ταλαιπωρείται από το «στρες» κατά τη μεταφύτευση.
Η πρώιμη φύτευση της κολοκυθιάς γίνεται στην αρχή της άνοιξης με έτοιμα φυτά που έχουμε προμηθευτεί ή που έχουμε ετοιμάσει μόνοι μας στα τέλη του χειμώνα σε ειδικό σπορείο-θερμοκήπιο. Αν φυτέψουμε οψιμότερα τα κολοκύθια, στα τέλη της άνοιξης, που θα είναι πιο υψηλή η θερμοκρασία του εδάφους, μπορούμε να φυτέψουμε απευθείας στο έδαφος τον σπόρο του κολοκυθιού. Σε αυτήν την περίπτωση, το φυτό του κολοκυθιού ριζώνει καλύτερα και δεν ταλαιπωρείται από το «στρες» κατά τη μεταφύτευση.
• Σε τι αποστάσεις φυτεύουμε τα κολοκύθια και πώς προετοιμάζουμε το χωράφι;
Η μεταφύτευση των νεαρών φυτών κολοκυθιού πρέπει να γίνεται στις κατάλληλες αποστάσεις, αποφεύγοντας τις πυκνές φυτεύσεις, για τον καλύτερο αερισμό και φωτισμό των φυτών και στην μείωση της πιθανότητας ανάπτυξης μυκητολογικών και εντομολογικών ασθενειών. Οι ιδανικές αποστάσεις φύτευσης του κολοκυθιού είναι ανά 70-100 εκατοστά μεταξύ των θέσεων φύτευσης και 100-140 εκατοστών μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Κατά τη μεταφύτευση των νεαρών φυτών κολοκυθιού στο χωράφι, είναι απαραίτητη η ενσωμάτωση οργανικής ουσίας, δηλαδή κομπόστ, καλά χωνεμένης κοπριάς και βιολογικού λιπάσματος στις θέσεις φύτευσης για τον εμπλουτισμό του χωραφιού με θρεπτικά συστατικά.
Η μεταφύτευση των νεαρών φυτών κολοκυθιού πρέπει να γίνεται στις κατάλληλες αποστάσεις, αποφεύγοντας τις πυκνές φυτεύσεις, για τον καλύτερο αερισμό και φωτισμό των φυτών και στην μείωση της πιθανότητας ανάπτυξης μυκητολογικών και εντομολογικών ασθενειών. Οι ιδανικές αποστάσεις φύτευσης του κολοκυθιού είναι ανά 70-100 εκατοστά μεταξύ των θέσεων φύτευσης και 100-140 εκατοστών μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Κατά τη μεταφύτευση των νεαρών φυτών κολοκυθιού στο χωράφι, είναι απαραίτητη η ενσωμάτωση οργανικής ουσίας, δηλαδή κομπόστ, καλά χωνεμένης κοπριάς και βιολογικού λιπάσματος στις θέσεις φύτευσης για τον εμπλουτισμό του χωραφιού με θρεπτικά συστατικά.
• Τι ανάγκες σε πότισμα και λίπανση έχει η καλλιέργεια του κολοκυθιού;
Η κολοκυθιά είναι σχετικά απαιτητική στο νερό και χρειάζεται πότισμα κάθε δυο μέρες την περίοδο της άνοιξης και κάθε μέρα την περίοδο του καλοκαιριού, ώστε το χώμα να διατηρείται υγρό. Κατάλληλο σύστημα άρδευσης για το πότισμα της κολοκυθιάς είναι το σύστημα άρδευσης με σταγόνες που είναι πιο αποτελεσματικό, πιο οικονομικό και περιβαλλοντικά πιο ωφέλιμο. Η υπερβολική ποσότητα νερού καθώς και η διαβροχή του φυλλώματος της κολοκυθιάς, κατά το πότισμα, συντελεί στην εμφάνιση μυκητολογικών ασθενειών, όπως το ωιδίο. Σχετικά με τη λίπανση της κολοκυθιάς, απαιτείται πλήρες βιολογικό λίπασμα (με άζωτο, φώσφορο και κάλιο) κάθε 20 μέρες στις κολοκυθιές μας για να βοηθήσουμε την ευρωστία, την βλαστική ανάπτυξη των φυτών, την ανθοφορία και την παραγωγή καρπών. Η υπερβολική αζωτούχα λίπανση συντελεί αρνητικά στην καρποφορία της κολοκυθιάς και προκαλεί ευαισθησία στην ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών.
Η κολοκυθιά είναι σχετικά απαιτητική στο νερό και χρειάζεται πότισμα κάθε δυο μέρες την περίοδο της άνοιξης και κάθε μέρα την περίοδο του καλοκαιριού, ώστε το χώμα να διατηρείται υγρό. Κατάλληλο σύστημα άρδευσης για το πότισμα της κολοκυθιάς είναι το σύστημα άρδευσης με σταγόνες που είναι πιο αποτελεσματικό, πιο οικονομικό και περιβαλλοντικά πιο ωφέλιμο. Η υπερβολική ποσότητα νερού καθώς και η διαβροχή του φυλλώματος της κολοκυθιάς, κατά το πότισμα, συντελεί στην εμφάνιση μυκητολογικών ασθενειών, όπως το ωιδίο. Σχετικά με τη λίπανση της κολοκυθιάς, απαιτείται πλήρες βιολογικό λίπασμα (με άζωτο, φώσφορο και κάλιο) κάθε 20 μέρες στις κολοκυθιές μας για να βοηθήσουμε την ευρωστία, την βλαστική ανάπτυξη των φυτών, την ανθοφορία και την παραγωγή καρπών. Η υπερβολική αζωτούχα λίπανση συντελεί αρνητικά στην καρποφορία της κολοκυθιάς και προκαλεί ευαισθησία στην ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών.
• Πώς αντιμετωπίζουμε τις ασθένειες και τα έντομα στην καλλιέργεια του κολοκυθιού
Για την οικολογική φυτοπροστασία του κολοκυθιού, σκονίζουμε με θειάφι γύρω από τη ρίζα, αλλά και πάνω στα φύλλα για προστασία από μυκητολογικές ασθένειες όπως το ωίδιο και από τον τετράνυχο. Σκόνισμα στα φύλλα του κολοκυθιού μπορεί να γίνει και με θειοχαλκίνη, αν και χρειάζεται μια σχετική προσοχή στη δοσολογία καθώς υπάρχει ενδεχόμενο να παρουσιαστεί φυτοτοξικότητα κατά την περίοδο της άνθισης, όπως και στα υπόλοιπα κολοκυνθοειδή (αγγούρι, πεπόνι, καρπούζι). Επίσης, ψεκάζουμε τα φυτά του κολοκυθιού κάθε βδομάδα διαλύοντας μία κουταλιά της σούπας πράσινου σαπουνιού σε ένα λίτρο νερό ή με σκεύασμα αλάτων καλίου λιπαρών οξέων για να τα προστατέψουμε προληπτικά από τα έντομα και κυρίως τη μελίγκρα (αφείδες) που προσβάλλει το φύλλωμα του κολοκυθιού και δημιουργεί χαρακτηριστικά μελιτώματα
Για την οικολογική φυτοπροστασία του κολοκυθιού, σκονίζουμε με θειάφι γύρω από τη ρίζα, αλλά και πάνω στα φύλλα για προστασία από μυκητολογικές ασθένειες όπως το ωίδιο και από τον τετράνυχο. Σκόνισμα στα φύλλα του κολοκυθιού μπορεί να γίνει και με θειοχαλκίνη, αν και χρειάζεται μια σχετική προσοχή στη δοσολογία καθώς υπάρχει ενδεχόμενο να παρουσιαστεί φυτοτοξικότητα κατά την περίοδο της άνθισης, όπως και στα υπόλοιπα κολοκυνθοειδή (αγγούρι, πεπόνι, καρπούζι). Επίσης, ψεκάζουμε τα φυτά του κολοκυθιού κάθε βδομάδα διαλύοντας μία κουταλιά της σούπας πράσινου σαπουνιού σε ένα λίτρο νερό ή με σκεύασμα αλάτων καλίου λιπαρών οξέων για να τα προστατέψουμε προληπτικά από τα έντομα και κυρίως τη μελίγκρα (αφείδες) που προσβάλλει το φύλλωμα του κολοκυθιού και δημιουργεί χαρακτηριστικά μελιτώματα
• Κι ένα τελευταίο μυστικό για την καλλιέργεια του κολοκυθιού
Η συγκομιδή του κολοκυθιού ξεκινά συνήθως 2 μήνες μετά τη φύτευση και διαρκεί 2-3 μήνες ανάλογα την ποικιλία του κολοκυθιού, την εποχή φύτευσης καθώς και την αντοχή του σε ασθένειες. Κατά τη συγκομιδή του κολοκυθιού, όταν φθάσει σε μήκος τα 10-15 εκατοστά, πρέπει να κόβεται με τμήμα του ποδίσκου, για να διατηρείται φρέσκος και δροσερός για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Επειδή ο καρπός του κολοκυθιού μεγαλώνει πολύ γρήγορα, ειδικά την περίοδο του καλοκαιριού, η συγκομιδή πρέπει να γίνεται τουλάχιστον κάθε δυο μέρες.
Η συγκομιδή του κολοκυθιού ξεκινά συνήθως 2 μήνες μετά τη φύτευση και διαρκεί 2-3 μήνες ανάλογα την ποικιλία του κολοκυθιού, την εποχή φύτευσης καθώς και την αντοχή του σε ασθένειες. Κατά τη συγκομιδή του κολοκυθιού, όταν φθάσει σε μήκος τα 10-15 εκατοστά, πρέπει να κόβεται με τμήμα του ποδίσκου, για να διατηρείται φρέσκος και δροσερός για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Επειδή ο καρπός του κολοκυθιού μεγαλώνει πολύ γρήγορα, ειδικά την περίοδο του καλοκαιριού, η συγκομιδή πρέπει να γίνεται τουλάχιστον κάθε δυο μέρες.
Δες πληροφορίες και συμβουλές για την καλλιέργεια λαχανικών όπως ντομάτα, πιπεριά, μελιτζάνα, αγγούρι, καλαμπόκι, βλίτο, μπάμιακαι μαρούλι στα σχετικά άρθρα που έχουμε δημοσιεύσει.
Κώστας Λιονουδάκης
Γεωπόνος Γ.Π.Α.
