Ημέρα διπλού εορτασμού
η 25η Μαρτίου για τους Έλληνες, συνδυάζοντας ημέρα εθνικής υπερηφάνειας αλλά και θρησκευτικής γιορτής! Η έναρξη της επανάστασης και ο ευαγγελισμός της Θεοτόκου, γιορτάζονται πανηγυρικά με παρελάσεις, εκδηλώσεις και εκκλησιασμούς!
Μόλις όμως το μεσημεράκι επιστρέψουμε στο σπίτι, στο τραπέζι έχουν την τιμητική τους – τηγανιτός μπακαλιάρος με μπόλικη σκορδαλιά – όπως «προστάζουν» τα ήθη και έθιμα της χώρας μας.
Γιατί όμως;
Ο μπακαλιάρος, ήδη από την εποχή των Βάσκων, καλείται και ως «ψάρι του βουνού», καθώς, από τα ψάρια, αποτελούσε εύκολη και οικονομική λύση για τον κόσμο που ζούσε σε ορεινές και φτωχές περιοχές. Μάλιστα, ο τρόπος συντήρησής του, το λεγόμενο πάστωμα, το καθιστούσε ικανό να διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και έτσι να καταναλωθεί πιο εύκολα ακόμα και από αυτούς που διέμεναν μακριά από παραθαλάσσιες περιοχές.
Το 15ο αιώνα ο μπακαλιάρος μπαίνει στο ελληνικό τραπέζι μέσω της Σαρακοστιανής νηστείας. Την περίδοδο αυτή, η εκκλησία επιτρέπει μόνο δύο μέρες την κατανάλωση ψαριού. Την 25η Μαρτίου, για τον εορτασμό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και την Κυριακή των Βαΐων. Έτσι, λοιπόν, ο παστός μπακαλιάρος ενσωματώnεται με τα ήθη και έθιμα του τόπου μας αποτελώντας οικονομική και εύκολη λύση για τον κόσμο της ορεινής Ελλάδας την περίοδο αυτή.
Ποια είναι η διατροφική αξία αυτού του εθιμοτυπικού;
Ο μπακαλιάρος, είναι ένα λευκό ψάρι με λίγα σχετικά λιπαρά. Αποτελεί μια εξαιρετική πηγή πρωτεΐνης, ψευδαργύρου και φωσφόρου αλλά και λιποδιαλυτών βιταμινών A, D και Κ. Αυτό που ίσως δε γνωρίζετε για τον μπακαλιάρο είναι πως από το συκώτι του παίρνουμε το γνωστό «μουρουνέλαιο» που συχνά δίνεται ως συμπλήρωμα διατροφής καθώς είναι πολύ πλούσιο σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Τα ωμέγα-3, είναι πολυακόρεστα λιπαρά εξαιρετικά ωφέλιμα για τον οργανισμό, γνωστά για τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και τις προστατευτικές τους δράσεις ενάντια σε πολλές παθήσεις όπως καρδιαγγειακά, σακχαρώδης διαβήτης και καρκίνος αλλά και για τον σημαντικό τους ρόλο στην ανάπτυξη και υγεία του εγκεφάλου των παιδιών.
Το θρεπτικότατο αυτό ψάρι, θα έκανε και τον πιο απαιτητικό διαιτολόγο να καμαρώνει για το παραδοσιακό ελληνικό τραπέζι της 25ης Μαρτίου αν ο τρόπος που μαγειρεύεται ήταν πιο υγιεινός και ελαφρύς, όπως ψήσιμο στη σχάρα ή στο φούρνο. Οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται κατά το τηγάνισμα αναπόφευκτα καταστρέφουν μεγάλο μέρος των πολύτιμων θρεπτικών συστατικών του, ενώ παράλληλα το «κουρκούτι» απορροφά αρκετό λάδι, προσδίδοντας στο γεύμα μας πολλές extra θερμίδες. Μία μερίδα τηγανιτού μπακαλιάρου 150γρ αποδίδει περίπου 350-400 θερμίδες ενώ η αντίστοιχη μερίδα σε μπακαλιάρο ψητό θα απέδιδε περίπου τις μισές.
Εξέχουσα θέση στο παραδοσιακό εορταστικό μενού όμως κατέχει και η σκορδαλιά. Με πατάτα ή ψωμί η σκορδαλιά αποτελεί μια γευστική ντιπ που η γεύση του σκόρδου υπερισχύει. Το σκόρδο με κυρίαρχη δραστική ουσία την αλλισίνη, είναι γνωστό από την αρχαιότητα τόσο ως άρτυμα όσο και για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Ιδιαίτερα γνωστές είναι και οι αντιμικροβιακές του ιδιότητες, ενώ πολλές έρευνες γίνονται και σχετικά με την αντιοξειδωτική του δράση αλλά και τα οφέλη του στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης. Παρόλα αυτά δε θα πρέπει να αγνοήσουμε το γεγονός ότι η σκορδαλιά αποτελεί ένα αρκετά πλούσιο σε θερμίδες συνοδευτικό, αν αναλογιστεί κανείς ότι αποτελείται κυρίως από ψωμί και λάδι. Μία κουταλιά της σούπας σκορδαλιά αποδίδει περίπου 90-100 θερμίδες, αναλόγως πάντα με τη σύστασή της. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, η θερμιδική αλλά και η θρεπτική της αξία γίνεται ακόμα μεγαλύτερη καθώς προστίθενται αλεσμένοι ξηροί καρποί όπως καρύδια ή αμύγδαλα.
Αν λοιπόν ετοιμάζεστε για το τραπέζι της 25ης Μαρτίου, εντυπωσιάστε τους καλεσμένους σας, φίλους και συγγενείς προετοιμάζοντας μια ελαφριά εναλλακτική του παραδοσιακού μενού. Αφού τον ξαλμυρίσετε πολύ καλά, μπορείτε να προσφέρετε μπακαλιάρο στο φούρνο γαρνιρισμένο με ελάχιστη σκορδαλιά, προετοιμασμένη με λίγο λάδι και ξηρούς καρπούς. Συνοδέψτε το πιάτο σας με αρκετά λαχανικά όπως παντζάρια και χόρτα ή φρέσκια σαλάτα της αρεσκείας σας που δένουν εξαιρετικά με τον μπακαλιάρο.
η 25η Μαρτίου για τους Έλληνες, συνδυάζοντας ημέρα εθνικής υπερηφάνειας αλλά και θρησκευτικής γιορτής! Η έναρξη της επανάστασης και ο ευαγγελισμός της Θεοτόκου, γιορτάζονται πανηγυρικά με παρελάσεις, εκδηλώσεις και εκκλησιασμούς!
Μόλις όμως το μεσημεράκι επιστρέψουμε στο σπίτι, στο τραπέζι έχουν την τιμητική τους – τηγανιτός μπακαλιάρος με μπόλικη σκορδαλιά – όπως «προστάζουν» τα ήθη και έθιμα της χώρας μας.
Γιατί όμως;
.
Ο μπακαλιάρος, ήδη από την εποχή των Βάσκων, καλείται και ως «ψάρι του βουνού», καθώς, από τα ψάρια, αποτελούσε εύκολη και οικονομική λύση για τον κόσμο που ζούσε σε ορεινές και φτωχές περιοχές. Μάλιστα, ο τρόπος συντήρησής του, το λεγόμενο πάστωμα, το καθιστούσε ικανό να διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και έτσι να καταναλωθεί πιο εύκολα ακόμα και από αυτούς που διέμεναν μακριά από παραθαλάσσιες περιοχές.
Το 15ο αιώνα ο μπακαλιάρος μπαίνει στο ελληνικό τραπέζι μέσω της Σαρακοστιανής νηστείας. Την περίδοδο αυτή, η εκκλησία επιτρέπει μόνο δύο μέρες την κατανάλωση ψαριού. Την 25η Μαρτίου, για τον εορτασμό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και την Κυριακή των Βαΐων. Έτσι, λοιπόν, ο παστός μπακαλιάρος ενσωματώnεται με τα ήθη και έθιμα του τόπου μας αποτελώντας οικονομική και εύκολη λύση για τον κόσμο της ορεινής Ελλάδας την περίοδο αυτή.
Ποια είναι η διατροφική αξία αυτού του εθιμοτυπικού;
Ο μπακαλιάρος, είναι ένα λευκό ψάρι με λίγα σχετικά λιπαρά. Αποτελεί μια εξαιρετική πηγή πρωτεΐνης, ψευδαργύρου και φωσφόρου αλλά και λιποδιαλυτών βιταμινών A, D και Κ. Αυτό που ίσως δε γνωρίζετε για τον μπακαλιάρο είναι πως από το συκώτι του παίρνουμε το γνωστό «μουρουνέλαιο» που συχνά δίνεται ως συμπλήρωμα διατροφής καθώς είναι πολύ πλούσιο σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Τα ωμέγα-3, είναι πολυακόρεστα λιπαρά εξαιρετικά ωφέλιμα για τον οργανισμό, γνωστά για τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και τις προστατευτικές τους δράσεις ενάντια σε πολλές παθήσεις όπως καρδιαγγειακά, σακχαρώδης διαβήτης και καρκίνος αλλά και για τον σημαντικό τους ρόλο στην ανάπτυξη και υγεία του εγκεφάλου των παιδιών.
Το θρεπτικότατο αυτό ψάρι, θα έκανε και τον πιο απαιτητικό διαιτολόγο να καμαρώνει για το παραδοσιακό ελληνικό τραπέζι της 25ης Μαρτίου αν ο τρόπος που μαγειρεύεται ήταν πιο υγιεινός και ελαφρύς, όπως ψήσιμο στη σχάρα ή στο φούρνο. Οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται κατά το τηγάνισμα αναπόφευκτα καταστρέφουν μεγάλο μέρος των πολύτιμων θρεπτικών συστατικών του, ενώ παράλληλα το «κουρκούτι» απορροφά αρκετό λάδι, προσδίδοντας στο γεύμα μας πολλές extra θερμίδες. Μία μερίδα τηγανιτού μπακαλιάρου 150γρ αποδίδει περίπου 350-400 θερμίδες ενώ η αντίστοιχη μερίδα σε μπακαλιάρο ψητό θα απέδιδε περίπου τις μισές.
Εξέχουσα θέση στο παραδοσιακό εορταστικό μενού όμως κατέχει και η σκορδαλιά. Με πατάτα ή ψωμί η σκορδαλιά αποτελεί μια γευστική ντιπ που η γεύση του σκόρδου υπερισχύει. Το σκόρδο με κυρίαρχη δραστική ουσία την αλλισίνη, είναι γνωστό από την αρχαιότητα τόσο ως άρτυμα όσο και για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Ιδιαίτερα γνωστές είναι και οι αντιμικροβιακές του ιδιότητες, ενώ πολλές έρευνες γίνονται και σχετικά με την αντιοξειδωτική του δράση αλλά και τα οφέλη του στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης. Παρόλα αυτά δε θα πρέπει να αγνοήσουμε το γεγονός ότι η σκορδαλιά αποτελεί ένα αρκετά πλούσιο σε θερμίδες συνοδευτικό, αν αναλογιστεί κανείς ότι αποτελείται κυρίως από ψωμί και λάδι. Μία κουταλιά της σούπας σκορδαλιά αποδίδει περίπου 90-100 θερμίδες, αναλόγως πάντα με τη σύστασή της. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, η θερμιδική αλλά και η θρεπτική της αξία γίνεται ακόμα μεγαλύτερη καθώς προστίθενται αλεσμένοι ξηροί καρποί όπως καρύδια ή αμύγδαλα.
Αν λοιπόν ετοιμάζεστε για το τραπέζι της 25ης Μαρτίου, εντυπωσιάστε τους καλεσμένους σας, φίλους και συγγενείς προετοιμάζοντας μια ελαφριά εναλλακτική του παραδοσιακού μενού. Αφού τον ξαλμυρίσετε πολύ καλά, μπορείτε να προσφέρετε μπακαλιάρο στο φούρνο γαρνιρισμένο με ελάχιστη σκορδαλιά, προετοιμασμένη με λίγο λάδι και ξηρούς καρπούς. Συνοδέψτε το πιάτο σας με αρκετά λαχανικά όπως παντζάρια και χόρτα ή φρέσκια σαλάτα της αρεσκείας σας που δένουν εξαιρετικά με τον μπακαλιάρο.
Καλή σας όρεξη!
