Πώς σχηματίζονται οι χολόλιθοι: Διαλύστε τους με φυσικές μεθόδους

Γράφει ο διατροφολόγος Μάριος Δημόπουλος

Οι χολόλιθοι μπορούν να σχηματιστούν όταν η χολή (η οποία παράγεται από το συκώτι και αποθηκεύεται στη χοληδόχο κύστη) γίνεται πολύ συγκεντρωμένη και μικροσκοπικά μόρια στο υγρό σχηματίζουν μια μάζα που είναι σαν πέτρα. Αυτή η ομοιάζουσα με πέτρα μάζα μπλοκάρει τη χολή από το να ρέει αποτελεσματικά. Συνήθως, αν ένας χολικός σωλήνας μπλοκαριστεί από έναν χολόλιθο, η χοληδόχος κύστη αφαιρείται χειρουργικά. Μια άλλη μέθοδος είναι η θεραπεία με ωστικά κύματα για να διαλυθούν οι πέτρες σε μικρότερα κομμάτια.

Οι γιατροί στέλνουν σχεδόν όλους τους ασθενείς με χολόλιθους στο χειρουργείο χωρίς να υπάρχει πάντα λόγος και χωρίς να τους συστήνουν εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης. Αυτοί οι φυσικοί τρόποι αναλύονται στη συνέχεια.

Η φυσική προσέγγιση για την αντιμετώπιση των χολόλιθων συμπεριλαμβάνει τη χρήση λιποτροπικών και χολερητικών φόρμουλων. Οι λιποτροπικοί παράγοντες είναι συστατικά που επιταχύνουν την αποβολή ή μειώνουν την εναπόθεση λίπους στο συκώτι. Λιποτροπικοί παράγοντες είναι η χολίνη (μια μορφή βιταμίνης Β), η μεθειονίνη (ένα αμινοξύ), η μπεταΐνη, το φολικό οξύ και η βιταμίνη Β12.

Αυτοί οι διατροφικοί παράγοντες χρησιμοποιούνται συχνά με χολαγωγά και χολερετικά βότανα. Τα χολαγωγά βότανα προκαλούν συστολή της χοληδόχου κύστης για να προάγουν την έκκριση χολής, ενώ τα χοληρητικά βότανα αυξάνουν την έκκριση χολής από το συκώτι. Πολλά από τα βοτανικά χολερετικά έχουν ευνοϊκή επίδραση της διαλυτότητας της χολής. Τα χολερετικά που είναι κατάλληλα για χρήση στην αντιμετώπιση των χολόλιθων περιλαμβάνουν εκχυλίσματα γαϊδουράγκαθου, πικραλίδας, αγκινάρας και κουρκουμίνης (turmeric). Από όλα τα χολερετικά βότανα, το γαϊδουράγκαθο μπορεί να προσφέρει το μεγαλύτερο όφελος.

Μια μελέτη έδειξε ότι το γαϊδουράγκαθο μπορεί να διαλύσει τους χολόλιθους μέσω της ικανότητάς του να αυξάνει τη διαλυτότητα της χολής, ώστε να μην πήζει και να σχηματίζονται λίθοι. Σε αυτή τη μελέτη, η σύνθεση της χολής αξιολογήθηκε σε 19 ασθενείς με ιστορία χολόλιθων (4 συμμετέχοντες) ή αποβολή χοληδόχου κύστης λόγω χολόλιθων (15 συμμετέχοντες) πριν και μετά τη λήψη γαϊδουράγκαθου (420 mg τιτλοδοτημένου εκχυλίσματος ώστε να περιέχει 70% σιλυμαρίνη) ή αδρανές φάρμακο (placebo). Οι ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με εκχύλισμα γαϊδουράγκαθου είχαν σημαντική μείωση της συγκέντρωσης της χοληστερίνης της χολής (1).

Τα συμπληρώματα χολικών οξέων είναι πολύ αποτελεσματικά στη διάλυση των χολόλιθων. Τα δύο κύρια χολικά οξέα που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία των χολόλιθων είναι το χενοδεοξυχολικό οξύ (chenodeoxycholic acid) και το ουρσοδεοξυχολικό οξύ (ursodeoxycholic acid). Και τα δύο έχουν δείξει άριστα αποτελέσματα. Σε μια μελέτη, η λήψη χενοδεοξυχολικού οξέος συνέβαλε στην πλήρη διάλυση των χολόλιθων στο 13,5% των ασθενών και σε μερική διάλυση των χολόλιθων στο 27% των ασθενών (2).

Ωστόσο αυτή η θεραπεία συνήθως κρατάει πολλά χρόνια και προκαλεί διάφορες παρενέργειες, όπως ήπια διάρροια. Το ουρσοδεοξυχολικό οξύ είναι λίγο πιο αποτελεσματικό και έχει λιγότερες παρενέργειες (3-4). Τα χολικά άλατα μπορείτε να τα βρείτε στο διαδίκτυο από ηλεκτρονικά καταστήματα σε μορφή διατροφικών συμπληρωμάτων. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί πατενταρισμένο φάρμακο με χολικά άλατα, αλλά είναι πολύ πιο ισχυρό από τα αντίστοιχα παρασκευάσματα που πωλούνται ως διατροφικά συμπληρώματα.

Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να επιτευχθεί διάλυση χολόλιθων από έναν συνδυασμό φυτικών τερπενίων (μενθόλη, μενθόνη, πινήνη, βορνεόλη, κινεόλη και καμφήνη) (5-6). Αυτή η προσέγγιση αποβολής χολόλιθων προσφέρει μια καλή εναλλακτική αντί χειρουργικής επέμβασης και έχει δείξει ότι είναι σχετικά ασφαλής ακόμα και όταν ο συνδυασμός αυτών των φυτικών συστατικών καταναλώνεται για πάνω από 4 χρόνια. Ο συνδυασμός των φυσικών αυτών τερπενίων είναι πατενταρισμένος με το όνομα Rowachol και διατίθεται με συνταγογράφηση σε διάφορες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά δυστυχώς δεν διατίθεται στην Ελλάδα.

Ωστόσο, το φαρμακευτικό αυτό παρασκεύασμα έχει ορισμένες παρενέργειες, αν και σπάνιες, όπως ηπατική βλάβη, μπλοκάρισμα των χοληδόχων πόρων και διάρροια. Οπότε είναι προτιμότερη η λήψη σκέτης μενθόλης. Η μενθόλη, το έλαιο του φυτού μέντα, είναι το κύριο συστατικό αυτού του πατενταρισμένου φυτικού φαρμάκου. Αυτό σημαίνει ότι συμπληρώματα εντεροδιαλυτού έλαιου μέντας που πωλούνται σε φαρμακεία ή στο διαδίκτυο μπορούν να προσφέρουν τα ίδια αποτελέσματα χωρίς τις δυνητικές παρενέργειες του πατενταρισμένου φαρμάκου.

Παρόλο που τα τερπένια είναι αποτελεσματικά από μόνα τους, τα καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται όταν τα φυτικά τερπένια χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με συμπληρώματα χολικών αλάτων (7-9). Αυτή η συνδυαστική προσέγγιση προσφέρει καλύτερα αποτελέσματα από ό, τι τα χολικά άλατα ή τα φυτικά τερπένια χρησιμοποιούμενα μόνα τους.

Το μηλικό οξύ που περιέχεται στον χυμό μήλου μαλακώνει τους χολόλιθους και διευκολύνει την αποβολή τους μέσω του χοληδόχου πόρου. Η ζύμωση που προκαλεί ο χυμός μήλου συμβάλλει στη διαστολή του χοληδόχου πόρου. Ο χυμός μήλου κινητοποιεί τη στάσιμη χολή, με αποτέλεσμα αν κάποιος πίνει μεγάλη ποσότητα χυμού μήλου καθημερινά (πάνω από 1 λίτρο) να υποφέρει από ελαφρά διάρροια. Ένα μεγάλο μέρος της διάρροιας είναι στάσιμη χολή που αποβάλλεται από το ήπαρ και τη χοληδόχο κύστη. Αν κάποιος έχει δυσανεξία στον χυμό μήλου, μπορεί να καταναλώνει χυμό μύρτιλου (cranberry) που περιέχει και αυτός μηλικό οξύ.

Τα άτομα που δεν θα πρέπει να καταναλώνουν χυμό μήλου είναι όσοι πάσχουν από διαβήτη, υπογλυκαιμία, καρκίνο και καντιντίαση. Εναλλακτικά, μπορείτε να καταναλώσετε μηλικό οξύ σε σκόνη, το οποίο πωλείται ως διατροφικό συμπλήρωμα. Βάλτε 1 κουτάλι του τσαγιού μηλικό οξύ σε 1 λίτρο νερό και πίνετέ το σιγά σιγά καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Το μηλικό οξύ είναι φτηνό και όλες οι οινοποιίες χρησιμοποιούν μηλικό οξύ στην παραγωγή κρασιού.

Η έλλειψη βιταμίνης C έχει φανεί ότι προκαλεί χολόλιθους σε πειραματικές μελέτες σε ζώα (10). Η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης C (2000 mg την ημέρα) έχει φανεί ότι προκαλεί θετικές επιδράσεις στη σύνθεση της χολής και ότι μειώνει τον σχηματισμό λίθων χοληστερόλης (11-12).

Η χαμηλή συγκέντρωση λεκιθίνης στη χολή μπορεί να είναι αιτιολογικός παράγοντας για πολλά άτομα με χολόλιθους. Μελέτες έχουν δείξει ότι η λήψη 100 mg λεκιθίνης τρεις φορές την ημέρα αυξάνει τη συγκέντρωση της λεκιθίνης στη χολή (13). Αυτό είναι σημαντικό, διότι το αυξημένο περιεχόμενο της χολής σε λεκιθίνη αυξάνει τη διαλυτότητα της χοληστερόλης. Ωστόσο, δεν έχουν επιτευχθεί σημαντικές επιδράσεις στη διάλυση των χολόλιθων με τη χρήση μόνο συμπληρωμάτων λεκιθίνης.

Ένα άλλο συστατικό που προστατεύει από τον σχηματισμό λίθων και μετριάζει τους χολόλιθους είναι το SAMe (S-adenosyl-methionine). Το SAMe είναι ένα γνωστό διατροφικό συμπλήρωμα για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης και της οστεοαρθρίτιδας. Είναι λιγότερο όμως γνωστό ότι προστατεύει από την χολολιθίαση. Το SAMe βοηθά στην αποτοξίνωση του ήπατος και έχει φανεί ότι διαχειρίζεται τη χοληστερόλη στο συκώτι.

Η υψηλή πρόσληψη ζάχαρης αποτελεί παράγοντα κινδύνου για χολόλιθους καθώς και για καρκίνο του χοληδόχου σωλήνα (14). Μια 25χρονη μελέτη παρακολούθησης 860 ανδρών, 54 από τους οποίους ανέπτυξαν χολόλιθους που συνοδεύονται από συμπτώματα, βρήκαν μια θετική σχέση ανάμεσα στην κατανάλωση ζάχαρης και στους χολόλιθους (15). Αποφύγετε την κατανάλωση ζάχαρης και επεξεργασμένων υδατανθράκων (ψωμιά, μακαρόνια, γλυκά, χυμούς φρούτων).

Η παχυσαρκία προκαλεί αυξημένη έκκριση χοληστερόλης στη χολή ως αποτέλεσμα αυξημένης σύνθεσης χοληστερόλης. Ως εκ τούτου, η παχυσαρκία συνδέεται με σημαντικό αυξημένο κίνδυνο για χολόλιθους (16). Η υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής για τη σταδιακή απώλεια βάρους είναι σημαντική για την πρόληψη σχηματισμού λίθων στη χολή.

Να κινείστε και να τρώτε συχνά λιπαρά γεύματα για να μην μένει στάσιμη η χολή. Το γρήγορο περπάτημα, το τρέξιμο και η κατανάλωση συχνών γευμάτων που περιέχουν λίπη συμβάλλουν σε κινητικότητα της χολής και αποτρέπουν το να παραμένει στάσιμη, κάτι που σιγά σιγά οδηγεί σε σχηματισμό άμμου και λίθων.http://enallaktikidrasi.com/