Οι γονείς έχουν την ευθύνη στο να μάθουν στα παιδιά τους πως να τρώνε σωστά γι αυτό και
χρειάζεται πρώτοι εκείνοι να δίνουν το σωστό παράδειγμα στα παιδιά τους. Τι γίνεται όμως όταν η διατροφή του γονιού είναι παράδειγμα…προς αποφυγήν;
Καταρχήν ηρεμήστε κανείς δεν είναι τέλειος. Όπως πολύ εύστοχα αναφέρει ο Ευάγγελος Ζουμπανέας στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου μου “Διατροφοζουζουνίσματα: Φάε, Παίξε, Χαμογέλα” (εκδ ΚΕΑΔΔ & ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ): “Οι περισσότεροι νέοι γονείς φαίνεται να τα έχουν πια χαμένα και κάθε μέρα που περνά δείχνουν να χάνουν διαρκώς τη μάχη με την επιθυμία τους να υιοθετήσουν τα παιδιά τους έστω και τις στοιχειώδης ορθές διατροφικές συνήθειες. Ο χρόνος που απομένει στους γονείς ώστε να έχουν ουσιαστική επαφή με τα παιδιά τους είναι ελάχιστος λόγω των καθημερινών τους υποχρεώσεων, έτσι το παιδί δεν έχει τη δυνατότητα να ταυτιστεί με ένα πρότυπο,να μιμηθεί την εικόνα ενός γονέα που φροντίζει την προσωπική του υγεία ώστε να την εφαρμόσει και αυτό με τη σειρά του για το υπόλοιπο της ζωής του”.
Ακόμη ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπων στην Ελλάδα του σήμερα πάσχει από διατροφική διαταραχή (αδηφαγία, παχυσαρκία, βουλιμία κτλ) γεγονός το οποίο δυσκολεύει ακόμα περισσότερο τα πράγματα για τη διατροφική εκπαίδευση των παιδιών τους. Σε περίπτωση που αντιλαμβάνεστε ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο θα ήταν δόκιμο πριν κάνετε παρεμβάσεις στη διατροφή των παιδιών να αναζητήσετε θεραπεία. Όλα τα παιδιά αξίζουν το αγαθό της υγείας και οι γονείς είναι αυτοί που έχουν το χρέος να τα βοηθήσουν ώστε να τη διαφυλάσσουν με όλα τα δυνατά μέσα. Ακόμα και αν αυτό σημαίνει την παρακολούθησή από ειδικό. Από την άλλη αν ανήκετε στην κατηγορία των γονέων που απλώς δεν τρώτε τα πάντα και σε γενικό πλαίσιο θεωρείτε ότι τρέφεστε ισορροπημένα οι παρακάτω στρατηγικές θα σας φανούν πολύ χρήσιμες:
Αρχικά χρειάζεται να καταλάβουν πως και με ποιο τρόπο θα βγουν κερδισμένα από αυτό! Ενθαρρύνετέ τα να τρώνε πρώτα όλα όσα χρειάζεται ο οργανισμός τους και μετά τις “λιχουδιές”. Δείξτε ενθουσιασμό πείτε: «Βλέπω το έφαγες το καρότο….ξέρεις αυτό ακριβώς χρειάζεται και το σώμα σου για να μεγαλώνει! Τι γερό παιδί που είσαι!”
Όσο αφορά τα γεύματα να είστε σταθεροί. Καθιερώστε συγκεκριμένες ώρες για τα γεύματα της ημέρας. Προσπαθήστε να τηρήστε το ωράριο για το πρωινό το μεσημεριανό και το βραδινό και προσθέστε δύο ενδιάμεσα γεύματα. Σε αυτό βοηθάει πολύ η τήρηση ενός ημερολογίου όπου θα γράφετε τι τροφές έχει καταναλώσει το παιδί και τι ώρα. Επίσης δε θα ξεχνάτε τι του δώσατε να φάει και δε θα πελαγώνετε. Έχοντας μια ευρύτερη εικόνα του τι έφαγε το παιδί σε μια εβδομάδα θα ξέρετε τι χρειάζεται να κάνετε την επόμενη. Πχ αν δε φάγατε μήλα και είχατε μόνο μπανάνες μπορείτε την επόμενη εβδομάδα να βάλετε στη λίστα με τα ψώνια σας τα μήλα. Βεβαιωθείτε ότι η οικογένειά σας καταναλώνει ποικιλία φαγητών που περιλαμβάνει φρούτα και λαχανικά εποχής, όσπρια, προϊόντα ολικής άλεσης, ξηρούς καρπούς, γαλακτοκομικά , κρέας, πουλερικά και ψάρια.
Χρησιμοποιήστε τον λόγο και τη συμπεριφορά και τη στάση του σώματος σας ώστε να ασκήσετε θετική επιρροή και να έχετε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Καθίστε δίπλα τους και στο ίδιο ύψος με εκείνα και όχι ακριβώς απέναντι τους. Εστιάστε στο πιάτο και το φαγητό σα να έχετε ένα κοινό σκοπό. Όταν είστε σε ψηλότερη θέση από το παιδί είναι σα να του δείχνετε ότι εσείς έχετε τον έλεγχο (σκεφτείτε το λιγάκι όπως πχ στο γραφείο όταν ο προϊστάμενος είναι πάνω από το κεφάλι σας ή στο γυμναστήριο όταν κάνετε κοιλιακούς και σας πλησιάζει η γυμνάστρια). Οι“άτιμοι”του μάρκετινγκ το ξέρουν πόσο σημαντικό είναι να επικοινωνείς με τα παιδιά σε θέση ίση, δηλαδή στο ύψος τους, γι αυτό και τοποθετούν ότι θέλουν να πουλήσουν σε παιδιά σε ράφια που είναι ΣΤΟ ΥΨΟΣ ΤΟΝ ΠΑΙΔΙΩΝ! Δεν είναι και κανένα μυστικό πια τους καταλάβαμε, μόνο που αυτή η πρακτική μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους γονείς στα παιδιά για να τους μεταδώσουν “υγιεινά” μηνύματα.
Μια και ανέφερα το σούπερ μάρκετ…Αφήστε τα γλυκά, τις καραμέλες, τα αναψυκτικά, τα μπισκότα, τα γαριδάκια, τις σοκολάτες να στέκονται στα ράφια του σούπερ μάρκετ και όχι να γεμίζουν τα ντουλάπια της κουζίνας σας. Μπορείτε να τα αντικαταστήσετε με φρούτα λαχανικά, ανάλατους ξηρούς καρπούς, αποξηραμένα φρούτα, μπάρες δημητριακών, παστέλια, μπισκότα ολικής άλεσης.
Αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε τη λέξη “μη” συχνά, για παράδειγμα: “μην τρως σοκολάτες” πείτε του καλύτερα αυτό που θέλετε να κάνει και όχι αυτό που δεν θέλετε να κάνει πχ τρώμε γλυκό κάθε Κυριακή (έτσι θα ξέρει ότι δε θα του το στερήσετε). Επίσης αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε τη λέξη “πρέπει”. Η ζωή τους είναι γεμάτη από πρέπει, γιατί να είναι και η διατροφή τους; Η σωστή διατροφή από μικρή ηλικία έχει να κάνει κυρίως με το μέτρο και την υγιή οριοθέτηση και καθόλου με τους αυστηρούς περιορισμούς ή την αδυναμία να λέμε όχι.
Χρειάζεται και προσοχή όταν πρόκειται να υποκύψετε στις επιθυμίες των παιδιών. Παιχνίδια δύναμης; Εκείνα ξέρουν καλύτερα! Είστε στο σούπερ μάρκετ όπου βλέπει κάτι που θέλει και ενώ του έχετε πει όχι αρχίζει να επιμένει, να κλαίει και εννοείται σας βλέπουνε όλοι (άρα είναι σίγουρο ότι σας έχει του χεριού του…). Εσείς κοκκινίζετε πρασινίζετε και στο τέλος έχοντας υποκύψει φεύγετε με σοκολάτες,γαριδάκια και έχοντας ξεπεράσει το μπάτζετ σας. Μια εικόνα που και την έχω δει συχνά σε άλλους και την έχω ζήσει (είπαμε κανείς δεν είναι τέλειος). Και παρόλο που είμαι υπέρ της ενθάρρυνσης, συζήτησης κουβέντας, σε αυτή την περίπτωση θα σας πρότεινα απλά να πάρετε το παιδί και να φύγετε. Είναι και εκείνες οι φορές που χρειάζεται να φανούμε «κακοί» στα μάτια τους. Άλλωστε το να είσαι γονιός δεν περιλαμβάνει μόνο χαμόγελα και αγκαλιές. Με αυτό τον τρόπο του δείχνετε ότι έχετε όρια και έχουν ξεπεραστεί. Αργότερα και εφόσον έχει ηρεμήσει το παιδί μπορείτε ψύχραιμα να συζητήσετε για το συμβάν, τι σας ενόχλησε, τι περιμένετε από εκείνο, πως νιώσατε. Πείτε του το λόγο που φύγατε, και πως αυτή θα είναι η αντίδρασή σας σε παρόμοια περίπτωση.
Ενθαρρύνετε έναν ευέλικτο τρόπο σκέψης απέναντι στο φαγητό δίνοντας εναλλακτικές: “τι θα ήθελες να σου ετοιμάσω μήλο ή μπανάνα; φακές ή ρεβίθια; Το μπλε ή το πορτοκαλί πηρούνι; “ Προσπαθήστε να πάρετε τα “ναι” τους αντί για τα “όχι” τους δίνοντάς τους τουλάχιστον δύο επιλογές να διαλέξουν. Άλλο να πείτε θα φας φασολάκια (το όχι είναι αυτόματο) και άλλο να πείτε θα φάμε φασολάκια την Τετάρτη ή την Παρασκευή;
Εξηγήστε περιγράψτε και αναλύστε το φαγητό με γλαφυρό τρόπο: «Το ξέρεις ότι αυτό το καροτάκι έχει μέσα καροτένια που κάνουν καλό στα μάτια, για δες έτσι που το κόψαμε σαν μάτι μοιάζει! Αυτό μας δείχνει ότι κάνει καλό στα μάτια!» .Εαν δεν το έχετε και πολύ με το λόγο και τη φαντασία μην ανησυχείτε καθόλου. Υπάρχουν αρκετά βιβλία και παραμύθια με δραστηριότητες για τις τροφές και το φαγητό. Χρησιμοποιήστε τα για να πάρετε ιδέες. Όσο περισσότερα τους διαβάζετε τόσο το καλύτερο!
Είναι σημαντικό από νωρίς να ονομάζετε τα φαγητά, τα υλικά που χρησιμοποιήτε στο μαγείρεμα και να αναφέρετε την ημέρα που τρώτε το κάθε τι: “Κάθε τετάρτη τρώμε όσπρια, τα όσπρια είναι οι φακές, τα φασόλια και τα ρεβίθια το ήξερες αυτό; θέλεις να σου δείξω με τι υλικά θα τα μαγειρέψω;”
Αφιερώστε χρόνο στο να μαγειρεύετε μαζί, δώστε στο παιδί να δοκιμάζει τα υλικά πριν, μετά και κατά τη διάρκεια του μαγειρέματος. Προσοχή στις “γκριμάτσες,”! Όταν νιώθετε απέχθεια για μια τροφή αποφύγετε να το δείξετε (από τις λίγες φορές που δεν κάνει να είστε ειλικρινείς με τα παιδιά σας). Ψωνίστε υγιεινά τρόφιμα που ακόμα και αν δεν αρέσουν σε εσάς χρειάζεται να τα έχετε στη διατροφή του παιδιού. Επιτρέψτε στο παιδί σας να συμμετέχει στη διαδικασία επιλογής των γευμάτων και προετοιμασίας του φαγητού. Οι πιθανότητες να φάει το φαγητό που το ίδιο έφτιαξε ή βοήθησε με κάποιον τρόπο να γίνει είναι πολύ περισσότερες από όταν του το σερβίρετε έτοιμο.
Όταν το παιδί αρνείται να φάει το φαγητό μη το πιέζετε να το φάει και μη το αντικαταστήσετε με ανθυγιεινές επιλογές όπως πχ πατάτες τηγανητές. Μια καλή τακτική είναι να του δηλώσετε ότι εφόσον δε θέλει να φάει τώρα θα περιμένει ως το επόμενο γεύμα ή θα το φάει μόλις πεινάσει.
Όταν δεν τους αρέσει κάτι δεχτείτε το όχι τους (προσωρινά) και ξαναπροσπαθήστε μετά από λίγο καιρό. Στο βιβλίο “Τροφές Όλη η Αλήθεια” η Τζιλ Φουλερτον Σμίθ αναφέρει ότι, για να πείσετε τα παιδιά να δοκιμάσουν νέες τροφές θα πρέπει να συνεχίσετε να τις προσφέρετε. Είναι πολύ φυσικό ένα παιδί να αντιδράσει επιφυλακτικά σε μια νέα τροφή. Η απόρριψή της είναι σχεδόν αυτόματη. Συχνά οι γονείς εγκαταλείπουν την προσπάθεια ύστερα από μια ή δύο αρνήσεις και τελικά ο κατάλογος των μη αρεστών τροφών μεγαλώνει όλο και πιο πολύ,για να καταλήξει σε διατροφικό εφιάλτη. Συνεχίστε να τους προσφέρετε την ίδια τροφή δίχως να τα πιέζετε. Αν την απορρίψουν πάλι αποσύρετε την χωρίς να πείτε τίποτα. Αφήστε να περάσει περίπου μια εβδομάδα και ξαναπροσπαθήστε. Συνεχίστε να προσπαθήτε μέχρι να έχετε τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Φυσικά υπάρχει και η πλάγια οδός. Η πλάγια οδός είναι να προσθέσετε τρόφιμα που δεν τρώει το παιδί, κατά το μαγείρεμα του φαγητού έτσι ώστε να μην είναι ορατά στο παιδί. Για παράδειγμα θα μπορούσατε να βάλετε λίγο καρότο ή σπανάκι ή βρώμη στα κεφτεδάκια. Πειραματιστείτε με τις ποσότητες και τις συνταγές. Αυτή η μέθοδος έχει ένα ρίσκο διότι αν το παιδί ανακαλύψει τι κρύψατε στα κεφτεδάκια μπορεί να χάσετε την εμπιστοσύνη του και να μη δοκιμάζει τίποτα μετά. Χρειάζονται λεπτοί χειρισμοί γιαυτό προσοχή όταν πάτε να “μασκαρέψετε” ένα τρόφιμο.
Κατά το σερβίρισμα μην παραγεμίζετε το πιάτο του παιδιού σας. Σερβίρετε το φαγητό σε παιδικά πιάτα και αφήστε το παιδί σας να σας ζητήσει φαγητό αν εκείνο πεινάσει κι άλλο. Σε καμία περίπτωση μη το αναγκάζετε να φάει μεγαλύτερη ποσότητα από όση θέλει.
Μη χρησιμοποιήτε το φαγητό ως ανταμοιβή για κάποια καλή πράξη που έκανε το παιδί σας ακόμη και όταν πρόκειται για το ίδιο το φαγητό πχ “αν φας το φρούτο θα σου πάρω σοκολάτα”. Το παιδί μπερδεύεται και δεν ξέρει τι του κάνει καλό το φρούτο ή η σοκολάτα;
Τέλος να είστε ανεκτικοί, να έχετε υπομονή και να δείχνετε κατανόηση στα παιδιά όταν κάνουν λάθη ή ζημιές. Πολλά λάθη μπορεί να γίνουν όσο αφορά το φαγητό πχ να λερώσει τα ρούχα του και το τραπέζι, να ρίξει κάτω το πιάτο κτλ Να θυμάστε ότι τα λάθη φανερώνουν την αδυναμία του παιδιού να προσαρμοστεί σε νέα δεδομένα. Προσπαθήστε η στάση σας απέναντί τους να χαρακτηρίζεται κυρίως από ζεστασιά, αποδοχή και διάθεση για συνεργασία.
