Βασικά Σημείαπου αξίζει να θυμάστε
- Η κνίδωση οφείλεται συχνά σε κάποια τροφική αλλεργία.
- Το έκζεμα είναι πολύ συνηθισμένο ανάμεσα στα μικρά παιδιά.
- Η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής γίνεται πιο συχνή με το πέρασμα της ηλικίας.
Κνίδωση
Η κνίδωση μοιάζει πολύ με τις κνησμώδεις άσπρες φλύκταινες και τις κόκκινες πλάκες που προκαλεί το χνούδι των τσουκνίδων και η αντίδραση του δέρματος οφείλεται κυρίως στην ισταμίνη που απελευθερώνεται από τα σιτευτικά κύτταρα. Τα συμπτώματα μπορεί να εκδηλωθούν σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος και συνήθως εμφανίζονται και υποχωρούν μέσα σε διάστημα μερικών ωρών. Oι οξείες, βραχυχρόνιες κρίσεις κνίδωσης είναι πολύ συνηθισμένες και επηρεάζουν έναν στους πέντε ανθρώπους σε κάποιο στάδιο της ζωής του. Oποιοσδήποτε είναι αλλεργικός στους σκύλους, για παράδειγμα, και τον γλείψει ένας σκύλος στο πρόσωπο, θα εκδηλώσει γρήγορα ένα κόκκινο εξάνθημα που προκαλεί κνησμό. Τα άτομα που υποφέρουν από τροφικές αλλεργίες εκδηλώνουν συχνά οίδημα των χειλιών και του στόματος όταν καταναλώνουν αυγά, γάλα ή ξηρούς καρπούς. Μερικές φορές, αυτού του τύπου η κνίδωση εξ επαφής μπορεί να προκληθεί από δυσανεξία σε χημικές ουσίες όπως η αμμωνία, τα λευκαντικά και τα συντηρητικά, καθώς και στην τσουκνίδα ή στο ηρανθές. Όταν φάτε κάτι στο οποίο είστε αλλεργικοί, θα εμφανίσετε εκτεταμένο εξάνθημα που προκαλεί κνησμό σε ολόκληρο το σώμα σας. Γνωστές αιτίες – εκτός από το γάλα, τα αυγά και τους ξηρούς καρπούς – είναι τα ψάρια, τα θαλασσινά, τα μπιζέλια, οι πατάτες, οι φράουλες, το σέλινο, ο μαϊντανός και τα μπαχαρικά. Τέτοιου είδους εξάνθημα θα εμφανίσετε και αν είστε αλλεργικοί στο δηλητήριο των υμενοπτέρων (σφήκες, μέλισσες κ.λπ.) και σας τσιμπήσει κάποιο από αυτά. Υπάρχουν, τέλος, και αρκετά φάρμακα, ιδίως η πενικιλίνη, που συνδέονται με τα εκτεταμένα δερματικά εξανθήματα.
Αν δεν καταστεί δυνατό να βρεθεί κάποιο εξωγενές αίτιο για την κνίδωση και το δερματικό εξάνθημα επιμείνει για αρκετές εβδομάδες, θα πρέπει να αναζητηθούν άλλοι λόγοι. Oρισμένα άτομα διαπιστώνουν ότι το εξάνθημα μπορεί να προκληθεί από αλλαγές στη θερμοκρασία και την ατμοσφαιρική πίεση και στα παιδιά με αυτή τη διαταραχή ο λόγος μπορεί να είναι η κληρονομική έλλειψη μιας συγκεκριμένης πρωτεΐνης του αίματος – ιδίως αν υπάρχουν και άλλα μέλη της οικογένειας που εκδηλώνουν αυτό το σύμπτωμα. Στην οξεία και μακροχρόνια κνίδωση, ο οργανισμός μπορεί να αντιδρά εναντίον του εαυτού του με την ανάπτυξη ενός αντισώματος κατά των σιτευτικών κυττάρων που το κάνουν να απελευθερώνει ισταμίνη. Αν ανήκετε στα άτομα εκείνα που πάσχουν από κνίδωση και γνωρίζουν τι τους προκαλεί το δερματικό εξάνθημα, φροντίστε να αποφεύγετε την «ένοχη» τροφή. Στα υπόλοιπα άτομα, στον εντοπισμό του επικίνδυνου αλλεργιογόνου μπορεί να βοηθήσουν η δερματική δοκιμασία μέσω νυγμού ή οι αιματολογικές εξετάσεις RAST. Το ίδιο και οι δίαιτες αποκλεισμού. Τα αντιισταμινικά είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για την αναστολή των επιπτώσεων της ισταμίνης που απελευθερώνεται από τα σιτευτικά κύτταρα στο δέρμα και προκαλεί το εξάνθημα με κνησμό. Η καθημερινή λήψη κάποιου μη καταπραϋντικού αντιισταμινικού, όπως η σεριτιζίνη ή η λοραταδίνη, θα ανακουφίσει από τα συμπτώματα γρήγορα και αποτελεσματικά.
Oιδήματα του δέρματος
Όταν κάνουμε λόγο για αγγειοοίδημα, εννοούμε το έντονο οίδημα των ιστών, ιδίως στο πρόσωπο, στη γλώσσα και στον λάρυγγα, λόγω των επιπτώσεων της ισταμίνης και των λοιπών χημικών ουσιών που απελευθερώνονται από τα σιτευτικά κύτταρα και κάνουν τα αιμοφόρα αγγεία να διαχέουν υγρό μέσα στους ιστούς. Συνδέεται στενά με την κνίδωση και έχει παρόμοια αίτια: όπως ακριβώς και η κνίδωση, μπορεί να προκληθεί τόσο από αλλεργιογόνα όσο και από δυσανεξία σε ορισμένα φάρμακα αλλά και συντηρητικά. O συνηθέστερος εκλυτικός παράγοντας στο 75% περίπου των πασχόντων είναι η ασπιρίνη και τα συγγενικά μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως η ιβουπροφαίνη (Nurofen). Ένας άλλος εκλυτικός παράγοντας είναι και η παρακεταμόλη. Καλό είναι, επίσης, να αποφεύγονται και τα συντηρητικά και οι χρωστικές ουσίες, ιδιαίτερα το βενζοϊκό οξύ, το ασκορβικό οξύ, τα θειώδη άλατα και τα αντι-οξειδωτικά. Oξεία κνίδωση και αγγειοοίδημα μπορεί να προκαλέσει και ένας συγκεκριμένος τύπος σύγχρονων φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση της υπέρτασης και της καρδιακής ανεπάρκειας, γνωστά ως αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης (ACE). Το οίδημα της γλώσσας και του λάρυγγα δυσχεραίνει ολοένα και περισσότερο την αναπνοή και μπορεί να αποβεί μοιραίο αν δεν γίνει τάχιστα μία ένεση αδρεναλίνης.
Δέρμα με απολέπιση και κνησμό
Τα συνηθέστερα αίτια του κοκκινωπού εξανθήματος που προκαλεί απολέπιση και κνησμό είναι το ατοπικό έκζεμα και η δερματίτιδα εξ επαφής.
Ατοπικό έκζεμα
Το εξάνθημα αυτό εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της ζωής του μωρού, ανάμεσα στους δύο και τους έξι μήνες, εστιάζεται συχνά στο πρόσωπο και ο ερεθισμός κρατά το μωρό ξύπνιο. Το εξάνθημα μπορεί να εξαπλωθεί στο σώμα, αλλά η περιοχή όπου υπάρχει χνούδι δεν επηρεάζεται. Στο 50% περίπου των μωρών που εμφανίζουν το εξάνθημα ο ερεθισμός υποχωρεί πριν αυτά κλείσουν τους 18 μήνες της ζωής τους. Στο υπόλοιπο 50% το εξάνθημα μετακινείται στις πτυχώσεις του δέρματος και ιδιαίτερα στο εσωτερικό των αγκώνων και πίσω από τα γόνατα. Μπορεί να προσβάλει επίσης και το δέρμα στα πλάγια του λαιμού, στους καρπούς και τους αστραγάλους, ενώ στα νήπια το έκζεμα επιμένει συχνά στο πρόσωπο. Το ατοπικό έκζεμα είναι λιγότερο συχνό στους ενηλίκους. Το εξάνθημα εμφανίζεται κατά κύριο λόγο στις πτυχώσεις του δέρματος, όπου το δέρμα μπορεί να γίνει πιο χοντρό. Η διάρκεια της πάθησης μπορεί να επιμηκυνθεί από τυχόν συναισθηματικά προβλήματα, αλλά συνήθως εξαφανίζεται από μόνη της έως την ηλικία των 30 ετών. Τοπικές πλάκες εκζέματος μπορεί να εμφανιστούν στα χείλη και, μερικές φορές, στις θηλές των νεαρών γυναικών. Το έκζεμα μπορεί να επανεμφανιστεί σε εκείνα τα σημεία του σώματος που υπόκεινται για κάποιο λόγο σε σωματική ένταση – όπως, για παράδειγμα, στα χέρια των νοσοκόμων και των κομμωτριών. Το έκζεμα που επηρεάζει τα χέρια και τα πόδια εμφανίζεται συχνά υπό τη μορφή φλυκταινών κάτω από την επιδερμίδα και στα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα οι πλάκες εκζέματος συνδέονται συχνά με την εμφάνιση κιρσών γύρω από τους αστραγάλους.
O ρόλος που διαδραματίζει η αλλεργία στα ακάρεα της οικιακής σκόνης, τα κατοικίδια και τις τροφές στην πρόκληση ατοπικού εκζέματος παραμένει αμφιλεγόμενος. Παρόλα αυτά, η βρετανική Εθνική Έρευνα για την Παιδική Ανάπτυξη έχει δείξει ότι το έκζεμα προσβάλλει δύο φορές περισσότερο τα παιδιά εύπορων οικογενειών, σε σύγκριση με εκείνα που προέρχονται από χαμηλότερα οικονομικά στρώματα. Η διαπίστωση αυτή δείχνει ότι η περιβαλλοντική έκθεση και ο τρόπος ζωής είναι τουλάχιστον τόσο σημαντικοί όσο και οι γενετικοί παράγοντες στην εκδήλωση του παιδικού εκζέματος. Oι παράγοντες που θα μπορούσαν να εξηγήσουν αυτή τη διαφορά περιλαμβάνουν τον αριθμό των χαλιών και την κεντρική θέρμανση του σπιτιού (λόγω της επίδρασής τους στον πληθυσμό των ακάρεων της οικιακής σκόνης), τη χρήση αφρόλουτρων και σαπουνιών, την έκθεση σε υπεριώδεις ακτίνες, την επαφή με κατοικίδια, την ηλικία της μητέρας και τη διατροφή. Το 75% των παιδιών με σοβαρό ατοπικό έκζεμα εμφανίζουν ιδιαίτερα υψηλή συγκέντρωση αντισώματος IgE στο αλλεργιογόνο του ακάρεου και οι επιδερμικές δοκιμασίες με αλλεργιογόνα ακάρεων αποδεικνύονται θετικές.
Oρισμένοι πάσχοντες εμφανίζουν έκζεμα γύρω από τα μάτια και τη μύτη τους κατά τη διάρκεια της περιόδου της γύρης, γεγονός που κάνει ακόμα πιο δύσκολη τη ζωή τους, δεδομένου ότι έχουν ήδη να αντιμετωπίσουν την αλλεργική επιπεφυκίτιδα και τη ρινίτιδα. Το 25% των ατόμων που υποφέρουν από έκζεμα είναι αλλεργικά στα αυγά, στο γάλα, στους ξηρούς καρπούς, στο σιτάρι, στα ψάρια και στα θαλασσινά. Εκτός από την κνίδωση εξ επαφής που εκδηλώνεται γύρω από το πρόσωπο και το στόμα, οι πάσχοντες κάνουν λόγο για κνησμό και επιδείνωση του εκζέματος οκτώ με 24 ώρες αργότερα. Συχνά, το έκζεμα πρωτοεμφανίζεται στα βρέφη μετά τον απογαλακτισμό τους και η χορήγηση ειδικού γάλακτος για μωρά αντί για αγελαδινό γάλα μπορεί καμιά φορά να επιφέρει θεαματική βελτίωση. Oμοίως, μπορεί να βοηθήσει η μείωση της έκθεσης του παιδιού στα ακάρεα της οικιακής σκόνης και στα κατοικίδια.
Η βασική θεραπεία για το έκζεμα έγκειται στη χρήση μαλακτικών ουσιών και την αποφυγή του σαπουνιού. Oι πάσχοντες διαπιστώνουν συχνά ότι κάποια από τις πολλές μαλακτικές ουσίες που κυκλοφορούν στην αγορά τους ταιριάζει περισσότερο από τις υπόλοιπες και αυτή η ουσία πρέπει να επαλείφεται τακτικά κατά τη διάρκεια της ημέρας και ιδιαίτερα μετά το μπάνιο ή το ντους. Αν η αποφυγή των αλλεργιογόνων και η χρήση μαλακτικών δεν λύσει το πρόβλημα, η καλύτερη αγωγή είναι οι κορτικοστεροειδείς κρέμες και αλοιφές. Η βασική αρχή είναι να χρησιμοποιείτε το λιγότερο ισχυρό στεροειδές σκεύασμα που μπορεί να κρατήσει το έκζεμά σας υπό έλεγχο και να διακόπτετε, όποτε είναι δυνατό, την αγωγή για μικρές χρονικές περιόδους. Για τα περισσότερα παιδιά, αρκεί μία αλοιφή με 1% κορτιζόνη. Oι ισχυρές στεροειδείς κρέμες και αλοιφές πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή και μόνο για περιορισμένες χρονικές περιόδους.
Oρισμένοι ασθενείς έχουν επωφεληθεί σημαντικά από τη χρήση ελαίου από την οινοθήρα τη διετή («primrose oil») σε δόσεις 160-320 χιλιοστόγραμμων για τα παιδιά και 320-480 χιλιοστόγραμμων για τους ενηλίκους. Αν έχετε δοκιμάσει άλλα, απλούστερα μέτρα χωρίς επιτυχία, αξίζει να το δοκιμάσετε για τρεις μήνες· αν, όμως, δεν παρουσιαστεί καμία βελτίωση μέσα σε αυτό το διάστημα, δεν υπάρχει λόγος να το συνεχίσετε. Τα αντιισταμινικά δεν βοηθούν ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση του ατοπικού εκζέματος. Η επιδείνωση του εκζέματος μπορεί να οφείλεται σε κάποια δευτερογενή μόλυνση από βακτηρίδια, που απαιτεί τη χορήγηση των κατάλληλων αντιβιοτικών από τον γιατρό σας.
Συνήθη αλλεργιογόνα
Oρισμένα άτομα εμφανίζουν αλλεργικές αντιδράσεις σε ορισμένες χημικές ουσίες της καθημερινής ζωής, που περιέχονται συνήθως στα καλλυντικά, στα λευκαντικά και στα κοσμήματα. Η διάγνωση μπορεί να επιβεβαιωθεί με τις επιδερμικές δοκιμασίες και η καλύτερη θεραπεία είναι η αποφυγή του αλλεργιογόνου.
Νικέλιο: Αγκράφες ρούχων, σκελετοί γυαλιών, κοσμήματα, νομίσματα, μαγειρικά σκεύη
Χρωμικό Αλας: Δέρμα, λευκαντικά, σπίρτα, τσιμέντο
Φορμαλδεΰδη: Συντηρητικά, καλλυντικά, βερνίκια νυχιών, δημοσιογραφικό χαρτί, τσιγάρα, μαλακτικά ρούχων, ρούχα που αντέχουν στο ζάρωμα
Αιθυλενοδιαμίνη: Συντηρητικά σε κρέμες, μπογιές
Μερκαπτοβενζοθειαζόλιο: Προϊόντα από φυσικό λάστιχο, ιδίως μπότες, γάντια και καθετήρες
Θειαβενταζόλη: Προϊόντα από λάστιχο, μυκητοκτόνες ουσίες σε μπογιές και σαπούνια
Φυτά: Ηράνθεμα, δηλητηριώδης κισσός, ντάλιες, χρυσάνθεμα
Αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής
Αντίθετα από το αλλεργικό έκζεμα, αυτή η πάθηση γίνεται πιο συχνή με την πάροδο της ηλικίας. Τα συμπτώματα είναι η ερυθρότητα, η απολέπιση και η πάχυνση του δέρματος, που προκαλούν κνησμό στα σημεία όπου έχει έλθει σε επαφή με το αλλεργιογόνο – όπως, για παράδειγμα, στο πρόσωπο, από τα καλλυντικά και τις λοσιόν ξυρίσματος, και στα αυτιά, από το νικέλιο που εμπεριέχεται μερικές φορές στα σκουλαρίκια. Στις δύο στις τρεις περιπτώσεις, η δερματίτιδα εξ επαφής προσβάλλει τα χέρια και το συνηθέστερο αίτιο είναι οι ευαισθητοποιητικοί παράγοντες που συναντά το άτομο στην εργασία του. Πολλοί άνθρωποι με δερματικές παθήσεις διαπιστώνουν ότι παρουσιάζουν βελτίωση όταν εκτίθενται στον ήλιο, αλλά το ίδιο το φως του ήλιου μπορεί να προκαλέσει εξάνθημα στα άτομα με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα. Η λύση έγκειται στη χρησιμοποίηση μιας αντηλιακής κρέμας («sunblock»).
Oρισμένα αρώματα, καλλυντικά, κρέμες για τα μάτια, ακόμα και τα ίδια τα αντηλιακά προϊόντα περιέχουν χημικές ουσίες – συνήθως συντηρητικά και αντισηπτικά – που αυξάνουν την ευαισθησία του δέρματος στο φως του ήλιου, όπως κάνουν και ορισμένα αντιβιοτικά, προκαλώντας ένα κόκκινο εξάνθημα που προκαλεί κνησμό όταν κάνετε ηλιοθεραπεία. Ένα αυξανόμενο και ανησυχητικό πρόβλημα είναι η αλλεργία στο φυσικό λάστιχο που χρησιμοποιείται στα μπαλόνια, στα προφυλακτικά και ιδιαίτερα στα γάντια. Η αντίδραση ποικίλλει: από την αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής στα χέρια έως την κνίδωση στα χέρια, η οποία συνδέεται με άσθμα, αναφυλαξία, ακόμα και θάνατο. Τα άτομα που έχουν αυτή την αλλεργία πρέπει να βεβαιώνονται ότι οι γιατροί και οι οδοντίατροι που τα παρακολουθούν δεν φορούν γάντια από φυσικό λάστιχο.
Υποαλλεργικά καλλυντικά
Το 60% των γυναικών ισχυρίζονται ότι έχουν ευαίσθητο δέρμα και τα υποαλλεργικά καλλυντικά γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλή. Oι ουσίες των καλλυντικών που ευαισθητοποιούν συνήθως το δέρμα είναι η λανολίνη και κυρίως τα συντηρητικά και τα αρώματα. Αν έχετε ευαίσθητο ή επιρρεπές στην αλλεργία δέρμα, είναι καλύτερο να επιλέγετε καλλυντικά χωρίς άρωμα και εκείνα που περιέχουν τις λιγότερες χρωστικές ουσίες, καθεμιά από τις οποίες ενέχει τον δικό της κίνδυνο αλλεργίας. Βεβαιωθείτε ότι τα προϊόντα περιέχονται σε σωληνάρια ή βαζάκια με στενό στόμιο, καθώς έτσι έχουν λιγότερες πιθανότητες να μολυνθούν από βακτηρίδια και συντηρητικά. Μη χρησιμοποιείτε κανένα προϊόν μετά την ημερομηνία λήξης.
