10 βότανα από τον κήπο μας!

Είναι μονοετές φυτό που αυτοφύεται σε ολόκληρη την Ελλάδα. Είναι  πολύκλαδο με φύλλα πτεροσχιδή και ασπροκίτρινα άνθη σε επάκρια κεφάλια. Το ύψος του φτάνει τα 30-35 εκατοστά.

Ιδιότητες: Το χαμομήλι είναι αρωματικό, φαρμακευτικό και μελισσοκομικό φυτό. Οι καταπραϋντικές και ηρεμιστικές ιδιότητές του είναι γνωστές από την αρχαιότητα. Ο  Ιπποκράτης το θεωρούσε φάρμακο κατά της υστερίας ενώ ο Διοσκουρίδης το σύστηνε ως αντιπυρετικό και παυσίπονο. Σήμερα είναι γνωστή η χαλαρωτική και χωνευτική δράση του χαμομηλιού, που οφείλεται στην ουσία χαμαζουλίνη που περιέχουν τα άνθη του χαμομηλιού. Επιπλέον, κομπρέσα από άνθη χαμομηλιού θεωρείται ότι συντελεί στην αντιμετώπιση του πρηξίματος και της επιδερμικής φαγούρας, ενώ πολλές αντισηπτικές αλοιφές περιέχουν έλαιά του. Χρησιμοποιείται επίσης και σαν καλλυντικό (ειδικότερα τα άνθη του Ρωμαϊκού χαμομηλιού (Anthemis nobilis)), ενώ υπάρχει και ως συστατικό σε προϊόντα μαλλιών διότι ανοίγει το χρώμα.

Μικρός αειθαλής θάμνος της Μεσογείου. Στη χώρα μας δεν αυτοφύεται αλλά καλλιεργείται ευρύτατα σε κήπους και πάρκα. Έχει φύλλα με ελαφρύ χνοασμό και μπλε άνθη που εκφύονται κατά σπονδύλους σε απλούς ανθοφόρους βλαστούς. Το ύψος του φτάνει τα 60-80 εκατοστά.

Ιδιότητες: Η λεβάντα είναι ένα από τα πλέον γνωστά αρωματικά βότανα αφού διατηρεί το άρωμά της και σαν αποξηραμένο φυτό. Τα αποξηραμένα άνθη λεβάντας πωλούνται στο εμπόριο είτε σαν ποτ-πουρί είτε σε φακελάκια για την προστασία των ρούχων από το σκόρο, ενώ το αιθέριο έλαιο της λεβάντας χρησιμοποιείται στη βιομηχανία καλλυντικών και τη σαπωνοποιία. Επιπλέον, χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική αφού θεωρείται ότι ανακουφίζει τον πόνο από εγκαύματα και τσιμπήματα εντόμων και έχει έντονη αντιμικροβιακή δράση. Εκχύλισμα λεβάντας καταπραΰνει το βήχα ενώ λίγες σταγόνες εκχυλίσματος στο μπάνιο δημιουργούν αίσθηση χαλάρωσης.

Ως φυτό κηποτεχνίας η λεβάντα είναι κατάλληλη για βραχόκηπους, αφού αντέχει στην ξηρασία και την έντονη ηλιοφάνεια, ενώ χρησιμοποιείται και για το σχηματισμό μπορντούρας. Γενικά είναι φυτό που απωθεί ενοχλητικά έντομα όπως τα κουνούπια και προσελκύει τις πεταλούδες!

Είναι μικρός αειθαλής θάμνος που αυτοφύεται στις παραμεσόγειες περιοχές. Έχει φύλλα δερματώδη, γραμμοειδή και τα άνθη του είναι άσπρα ή γαλάζια που εκφύονται σε ταξιανθία στάχυ. Το ύψος του φτάνει τα 120 εκατοστά.

Ιδιότητες:  Οι νεαροί βλαστοί του δενδρολίβανου χρησιμοποιούνται στη μαγειρική και την αρτοποιία. Τα αιθέρια έλαια βρίσκουν εφαρμογή στη βιομηχανία φαρμάκων, αρωμάτων και τη σαπωνοποιία. Ακόμη, έχει αποδειχθεί η δράση του δενδρολίβανου κατά του πονοκεφάλου και του διαβήτη. Επιπλέον, χάρη στη φυτική χρωστική ουσία δυοσμίνη που περιέχει, ενισχύει τα εύθραυστα αγγεία βελτιώνοντας έτσι το κυκλοφορικό σύστημα.  Αφέψημα δενδρολίβανου χρησιμοποιείται και κατά της πιτυρίδας, ενώ παλιότερα πίστευαν ότι ενισχύει και τονώνει το τριχωτό της κεφαλής.

Σημαντική είναι και η χρήση του δενδρολίβανου ως φυτό κηποτεχνίας αφού είναι τέλεια προσαρμοσμένο στις κλιματικές συνθήκες της χώρας μας. Συναντάται ομαδικά ή μεμονωμένο, σε βραχόκηπους, μπορντούρες ενώ χρησιμοποιείται και ως φυτό εδαφοκάλυψης. Είναι κατάλληλο για παραθαλάσσιες περιοχές.

Η ρίγανη είναι πολυετής πόα που συναντάται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και της Μεσογείου. Έχει φύλλα αντίθετα και λευκά άνθη που εκφύονται πολλά μαζί σε ταξιανθία κορύμβου. Ο βλαστός είναι τριχωτός και το ύψος του φτάνει τα 80 εκατοστά.

Ιδιότητες: Χάρη στο έντονο άρωμα και την ελαφρά πικάντικη γεύση της  χρησιμοποιείται στη μαγειρική και είναι χαρακτηριστικό μυρωδικό της μεσογειακής κουζίνας. Παλιότερα χρησιμοποιούσαν ρίγανη και για το αρωματισμό της μπύρας. Εκτός όμως από αυτά η ρίγανη χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική ως παυσίπονο αλλά και ως συστατικό επουλωτικών αλοιφών για πληγές και εγκαύματα ακόμα και ως συστατικό αντιεπιληπτικών φαρμάκων. Επιπλέον, με τη μορφή αφεψήματος έχει αντιδιαβητική και χωνευτική δράση. Τέλος η ρίγανη είναι σπουδαίο μελισσοτροφικό φυτό αφού το μέλι που παράγεται είναι καλής ποιότητας με ιδιάζουσα οσμή και γεύση.

Είναι πολυετές ποώδες φυτό που αυτοφύεται στη χώρα μας. Τα φύλλα της είναι απλά, αντίθετα ακέραια ή οδοντωτά και τα άνθη μικρά και ιώδη. Το ύψος του φυτού φτάνει τα 60-80 εκατοστά

Ιδιότητες: Εξαιτίας στις έντονες οργανοληπτικές της ιδιότητες χρησιμοποιείται τόσο στη μαγειρική όσο και στη ζαχαροπλαστική ως βελτιωτικό και ενισχυτικό της γεύσης. Επιπλέον το αιθέριο έλαιο μενθόλη που λαμβάνεται από τη μέντα με απόσταξη χρησιμοποιείται στην ποτοποιία, την αρωματοποιία, στην παρασκευή οδοντόκρεμων και τη ζαχαροπλαστική. Επιπλέον, έχει αντιφλεγμονώδη δράση. Η μέντα χρησιμοποιείται σε αλοιφές και λάδια εντριβών εξαιτίας της δροσιστικής και αναισθητικής δράσης της.  Ακόμη, παρόλο που εισπνοές του ατμού της μέντας είναι αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση της καταρροής, παρατεταμένες εισπνοές πρέπει να αποφεύγονται, ενώ δεν πρέπει να γίνεται χρήση από παιδιά.

Στην κηποτεχνία η μέντα χρησιμοποιείται σε βραχόκηπους ή σαν φυτό εδαφοκάλυψης.

Η μέλισσα ή μελισσόχορτο είναι πολυετές ποώδες βότανο που αυτοφύεται στην Ελλάδα. Έχει μεγάλα πριονωτά φύλλα με οσμή λεμονιού και μικρά λευκά άνθη. Το ύψος του φτάνει τα 80 εκατοστά.

Ιδιότητες: οι Άραβες γνώριζαν από παλιά τις ιδιότητες του βοτάνου και το κατανάλωναν γιατί «κάνει την καρδιά ευτυχισμένη», ενώ μέλισσα χρησιμοποιούσαν και κατά το Μεσαίωνα στην παρασκευή λικέρ για να δυναμώσουν την καρδιά και να τονώσουν τη διάθεση! Σήμερα η μέλισσα χρησιμοποιείται στην αρωματοθεραπεία κατά της κατάθλιψης και της αϋπνίας, ενώ είναι γνωστές και οι χωνευτικές και αντισπασμωδικές της ιδιότητες. Επιπλέον το εκχύλισμα της μέλισσας προκαλεί εφίδρωση και για αυτό συνιστάται κατά της γρίπης και του κρυολογήματος. Τέλος,  έχει αποδειχθεί πως δρα κατά διαφόρων ιών και βακτηρίων, όπως ο επιχείλιος έρπης και οι μαγουλάδες, χάρη στις πολυφαινόλες και ταννίνες που περιέχει.

Το φασκόμηλο είναι μικρό θαμνώδες βότανο που στη χώρα μας αυτοφύεται κυρίως στις ορεινές περιοχές της Μακεδονίας. Έχει φύλλα λογχοειδή, χνοώδη και τα άνθη του είναι ιώδη. Το ύψος του φτάνει τα 50 εκατοστά.

Ιδιότητες: Είναι βότανο γνωστό από την αρχαιότητα ενώ το όνομα του προέρχεται από τη λέξη Salvar που σημαίνει σώζω. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι το φασκόμηλο ενισχύει τη γονιμότητα και οι αρχαίοι Κινέζοι αντάλλασαν το καλύτερης ποιότητας τσάι τους με το ευρωπαϊκό φασκόμηλο. Στις μέρες μας το φασκόμηλο χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική και την οδοντοκρεμοποιία αφού είναι ιδανικό για την καταπολέμηση της ουλίτιδας και της στοματίτιδας. Ως αφέψημα το φασκόμηλο θεωρείται χωνευτικό αλλά και τονωτικό του νευρικού συστήματος, ενώ έχει και ιδιότητες που βοηθούν στην αντιμετώπιση των εξάψεων κατά την εμμηνόπαυση. Παρά της θετικές του ιδιότητες το φασκόμηλο ως αφέψημα δεν πρέπει να καταναλώνεται για περισσότερο από 8-10 ημέρες τη φορά γιατί υπάρχει η πιθανότητα ύπαρξης τοξικών επιδράσεων εξαιτίας της ουσίας θουξόνη, που περιέχει. Τέλος, αναφέρεται ότι η κατανάλωση φασκόμηλου κατά το θηλασμό διακόπτει τη ροή του μητρικού γάλακτος.

Είναι πολυετές ποώδες φυτό που απαντάται πολύ συχνά στη Βόρεια Ελλάδα. Έχει ορθόκλαδη ανάπτυξη και τα φύλλα του είναι αντίθετα και λογχοειδή, ο βλαστός του χνουδωτός και τα άνθη του μικρά και ρόδινα. Το ύψος του φτάνει τα 30 εκατοστά.

Ιδιότητες: Είναι φυτό αρωματικό και μελισσοτροφικό. Χρησιμοποιείται πολύ στη μαγειρική αλλά και στη βιομηχανία αρωμάτων ενώ έχει και φαρμακευτικές ιδιότητες. Το αφέψημα του θυμαριού είναι δραστικό κατά του κρυολογήματος και της βροχίτιδας. Επιπλέον, το έλαιο του θυμαριού χρησιμοποιείται στην παρασκευή αλοιφών κατά του έρπητα ζωστήρα. Όμως, παρόλο που η κατανάλωση του αφεψήματος είναι ασφαλής και ιδιαιτέρως ωφέλιμη, το έλαιό του απομονωμένο είναι πολύ τοξικό και θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο κατά τη σύσταση κάποιου ειδικού ενώ αντενδεικνύεται στην εγκυμοσύνη.

Η ματζουράνα είναι πολυετές ποώδες βότανο που δεν αυτοφύεται στη χώρα μας αλλά καλλιεργείται σε κήπους και πάρκα. Τα φύλλα της είναι πολύ μικρά και μαλακά και τα άνθη είναι λευκά. Το ύψος της φτάνει τα 40 εκατοστά.

Ιδιότητες: Χρησιμοποιείται κυρίως στη μαγειρική και λιγότερο ως φαρμακευτικό φυτό. Όμως έχει χωνευτικές και αντισηπτικές ιδιότητες. Η ματζουράνα χρησιμοποιείται επίσης στην αρωματοποιία. Στην κηποτεχνία έχει ιδιαίτερη αξία αφού ανθίζει δύο φορές το χρόνο. Είναι ιδανικό φυτό για βραχόκηπους, μπορντούρες, γλάστρες και εδαφοκάλυψη ενώ είναι κατάλληλη ακόμα και για παραθαλάσσιες περιοχές.

Ο βασιλικός είναι ποώδες μονοετές βότανο που ευδοκιμεί σε εύκρατες περιοχές. Ο βλαστός του είναι πολύκλαδος, τα φύλλα του μικρά ή μεγάλα ανάλογα με την ποικιλία και τα άνθη του μικρά και λευκά που αναπτύσσονται πολλά μαζί σε ταξιανθία στάχυ. Το ύψος του φτάνει τα 70 εκατοστά.

Ιδιότητες: Ίσως το πιο αγαπημένο φυτό της ελληνικής παράδοσης. Παρόλα αυτά το φυτό αυτό κατάγεται από τα νησιά του Ειρηνικού και τις Ινδίες, όπου και θεωρείται ιερό. Ο βασιλικός ανήκει στα αρωματικά βότανα που χρησιμοποιούνται κυρίως στη μαγειρική και αποτελεί χαρακτηριστικό της μεσογειακή κουζίνας. Το αιθέριο έλαιο του βασιλικού χρησιμοποιείται τόσο στην αρωματοποιία όσο και στη σαπωνοποιία. Σημαντική είναι η διακοσμητική αξία του φυτού που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο πλήθος των ποικιλιών που έχουμε, όπως ο πλατύφυλλος βασιλικός, ο θαμνώδης βασιλικός, ο κατσαρός, ο κόκκινος, ο γλυκός, ο βασιλικός του ναού και πολλοί άλλοι. Ο βασιλικός χρησιμοποιείται κυρίως σαν γλαστρικό φυτό και τοποθετείται σε μπαλκόνια, βεράντες, παράθυρα και καθιστικά, αλλά και σε παρτέρια ή μπορντούρες σε διάφορα σημεία του κήπου. Επιπλέον, είναι εντομοαπωθητικό φυτό.

https://www.gardenguide.gr