Σίγουρα έχετε ακούσει τη φράση «ράγισε η καρδιά μου». Κι όμως δεν
είναι σχήμα λόγου. Διαβάστε τι αποκαλύπτουν οι έρευνες γι’ αυτή τη μορφή καρδιοπάθειας, που προτιμά το «ασθενές» φύλο, και λάβετε τα μέτρα σας.Το σύνδρομο της «ραγισμένης καρδιάς» είναι υπαρκτό ιατρικό πρόβλημα. Επισήμως αποκαλείται καρδιομυοπάθεια Takotsubo ή καρδιοπάθεια του στρες και εκδηλώνεται με συμπτώματα τα οποία τυπικώς μοιάζουν με αυτά του εμφράγματος, όπως πόνοι στο στέρνο και δύσπνοια. Ωστόσο, σε αντίθεση με το έμφραγμα, στη συντριπτική πλειονότητα το σύνδρομο της «ραγισμένης καρδιάς» προσβάλλει τις γυναίκες. Ας δούμε όμως τι λένε οι ειδικοί για το συγκεκριμένο σύνδρομο αλλά και για τα νέα δεδομένα στην αντιμετώπισή του.
Το σύνδρομο της «ραγισμένης καρδιάς»
Κάποιοι ερευνητές πιστεύουν ότι πρόκειται για ένα είδος καρδιακών επεισοδίων τα οποία απλώς «ματαιώνονται» νωρίς και γι’ αυτό τον λόγο δεν αφήνουν μόνιμες βλάβες στον καρδιακό μυ, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι το σύνδρομο της «ραγισμένης καρδιάς» δεν έχει σχέση με τις στεφανιαίες αρτηρίες, αλλά οφείλεται μόνο σε προβλήματα της ψυχικής μας κατάστασης. Ομως, έτσι ή αλλιώς, όλοι οι ερευνητές καταλήγουν στο ότι οι δυσάρεστες ψυχολογικές καταστάσεις διαταράσσουν άμεσα την ισορροπία του αυτόνομου νευρικού συστήματος και του επιπέδου σημαντικών ορμονών (αδρεναλίνη, κορτιζόλη) ή την ευαισθησία σε αυτές (αυξημένη αντίσταση στην ινσουλίνη). Παράλληλα, η συνεχής έκθεση στο στρες προκαλεί δυσλειτουργία των αγγείων και της ικανότητάς τους να διαστέλλονται. Mε το στρες επίσης η συστολική και η αρτηριακή πίεση αυξάνονται, με αποτέλεσμα να επιταχύνονται έτσι τα χτυπήματα της καρδιάς, ταυτόχρονα με ένα σωρό άλλες αντιδράσεις, όπως πόνος στο στήθος, δύσπνοια και λαχάνιασμα (που μιμούνται αυτά του εμφράγματος).
Σε τι διαφέρει από το έμφραγμα
Οπως διευκρινίζει ο κ. Κωνσταντίνος Τσιούφης, αναπληρωτής καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, «στο έμφραγμα, τα συμπτώματα προκαλούνται από έναν θρόμβο που αποφράσσει μια στεφανιαία αρτηρία, ενώ στο σύνδρομο της “ραγισμένης καρδιάς” εκδηλώνονται έπειτα από ένα έντονο συναισθηματικό ή σωματικό γεγονός. Από το οποίο μπορεί να προκληθεί παροδική εξασθένηση σε κάποιο τμήμα του καρδιακού μυός και, ευτυχώς, σπανίως κοστίζει τη ζωή.
Η σημαντική διαφορά είναι ότι με άμεση θεραπεία το σύνδρομο της “ραγισμένης καρδιάς” διαρκεί λίγο και είναι πλήρως αναστρέψιμο, σε αντίθεση με το έμφραγμα που συνήθως προκαλεί μόνιμη βλάβη σε κάποιο τμήμα της καρδιάς αν η επαναιμάτωση δεν γίνει μέσα στις δύο πρώτες ώρες. Eπίσης, το αν ο άνθρωπος θα πεθάνει ή θα το ξεπεράσει εξαρτάται από το μέγεθος της ζημιάς (από το πόσο μεγάλο κομμάτι του μυοκαρδίου έχει νεκρωθεί)».
Οι συνήθεις ύποπτοι
Στη λίστα των ψυχολογικών παραγόντων που ευθύνονται για το σύνδρομο της «ραγισμένης καρδιάς» συμπεριλαμβάνονται το στρες στον εργασιακό χώρο, τα οικονομικά προβλήματα, η χρόνια ψυχολογική φόρτιση και το αίσθημα απόγνωσης. Ειδικά λόγω του εργασιακού στρες ο κίνδυνος αυξάνεται πάνω από 50%, όπως έδειξε μελέτη από τη Μονάδα Περιφερικών Αγγείων της Α΄ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής. Σύμφωνα με τη μελέτη, το ψυχολογικό στρες, έστω και ολιγόλεπτο (δύο-τριών λεπτών), επιδεινώνει τη λειτουργία των αγγείων, ενώ αντίθετα η ευχάριστη διάθεση και το γέλιο τη βελτιώνουν. Ειδικότερα, εξηγούν οι ειδικοί, οι συμμετέχοντες στη μελέτη, όταν παρακολουθούσαν σκηνές πολεμικής ταινίας (για περίπου 20 λεπτά), εμφάνιζαν σκλήρυνση των αγγείων για τουλάχιστον μία ώρα μετά, ενώ όταν παρακολουθούσαν κωμωδία, τα αγγειακά τοιχώματα γίνονταν πιο μαλακά για τουλάχιστον μία ώρα.
Γυναικεία υπόθεση
Οι μελέτες που παρουσίασαν αμερικανοί ερευνητές κατά τη διάρκεια του ετήσιου Συνεδρίου του Αμερικανικού Κολεγίου Καρδιολογίας ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικές: π.χ. η μελέτη σε 70 γυναίκες ασθενείς που νοσηλεύονταν με το σύνδρομο της «ραγισμένης καρδιάς» σε δυο διαφορετικά νοσοκομεία και 67% εξ αυτών είχαν εκτεθεί σε ένα εξαιρετικά στρεσογόνο συναισθηματικό ή σωματικό επεισόδιο πριν φτάσουν στο νοσοκομείο με συμπτώματα εμφράγματος (π.χ. κάποιο αυτοκινητικό ατύχημα, το άκουσμα για τον θάνατο αγαπημένου προσώπου, μια έντονη λογομαχία κ.ά.). Στο 20% των περιπτώσεων οι ασθενείς ήταν σε βαριά κατάσταση και οι γιατροί των τμημάτων επειγόντων περιστατικών όπου μεταφέρθηκαν έδωσαν μάχη για να τις κρατήσουν στη ζωή. Ολες όμως ανάρρωσαν πλήρως, σύμφωνα με τον επικεφαλής του μητρώου των περιστατικών αυτών δρα Ρίτσαρντ Ρέγκναντ, καρδιολόγο στο νοσοκομείο Miriam στο Ρόουντ Αϊλαντ. Παράλληλα, μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Circulation», την οποία εκδίδει η Αμερικανική Εταιρεία Καρδιάς (ΑΗΑ), έδειξε πως την ημέρα μετά τον θάνατο ενός αγαπημένου ανθρώπου ο κίνδυνος του συνδρόμου «ραγισμένης καρδιάς» ή και εμφράγματος σε γυναίκες είναι 21 φορές υψηλότερος. Με το πέρασμα των ημερών ο κίνδυνος μειώνεται, αλλά παραμένει υψηλός έως ότου περάσει ο πρώτος μήνας του πένθους.
Ο λόγος που έχει ονομαστεί και «φαινόμενο της χηρείας»
Η μελέτη των Νικόλα Α. Χρηστάκη του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και Φίλιξ Ελβερτ του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν – Μάντισον, η οποία κράτησε 9 χρόνια και δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «American Journal of Public Health», δίνει μια ακόμα διάσταση στο σύνδρομο της «ραγισμένης καρδιάς». Οι δύο ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα που αφορούσαν 373.189 παντρεμένα ζευγάρια μεγάλης ηλικίας και εξέτασαν πώς εξελίσσεται η υγεία του χήρου ή της χήρας όταν το έτερον ήμισυ φεύγει από τη ζωή. Διαπίστωσαν λοιπόν, στο πλαίσιο της μελέτης τους, ότι και το σοκ από τον θάνατο του συντρόφου συμβάλλει επίσης στην εκδήλωση του ευρύτερα γνωστού ως συνδρόμου της «ραγισμένης καρδιάς», το οποίο από τους ειδικούς ονομάστηκε και «φαινόμενο της χηρείας».
Κινήσεις ματ για την καρδιά σας
Χαλαρώστε έστω και νοερά
Η χαλάρωση ενεργεί σαν αμορτισέρ ανάμεσα στον οργανισμό και το στρες που τον απειλεί, έχει πει πολλές φορές στα βιβλία του ο γνωστός καρδιοχειρουργός Κρίστιαν Μπάρναρντ, προτείνοντας την παρακάτω αποτελεσματική άσκηση για την υγεία της καρδιάς:
l Πάρτε μια αναπαυτική στάση στο κρεβάτι. Κλείστε τα μάτια και φανταστείτε ένα γνωστό μέρος που αντιπροσωπεύει για σας το ιδεώδες (στην άκρη της θάλασσας, στο βουνό, στον κήπο). Φανταστείτε στη συνέχεια πως ακούτε τους ήχους, νιώθετε τις μυρωδιές και αισθάνεστε την ηρεμία και τη γαλήνη του τοπίου. Μείνετε έτσι για πέντε λεπτά και απολαύστε νοερά αυτό το ιδανικό καταφύγιο.
Γυμναστείτε με την… καρδιά σας
Πολυάριθμες έρευνες έχουν δείξει ότι η καθιστική ζωή αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων κυρίως γιατί αποδυναμώνει το μυοκάρδιο, συμβάλλοντας έτσι στη σκλήρυνση των αγγείων. Αντίθετα, η αερόβια άσκηση (δηλαδή γρήγορο βάδισμα, κολύμπι, τρέξιμο, ποδηλασία κ.ά.) δυναμώνει την καρδιά, βελτιώνει τη λειτουργικότητά της, την κάνει πιο ανθεκτική στις εξωτερικές και εσωτερικές καταπονήσεις. Βοηθά επίσης στον έλεγχο των παραγόντων που βλάπτουν την καρδιά και τα αγγεία, όπως π.χ. είναι η υπέρταση, η χοληστερίνη, τα τριγλυκερίδια κ.λπ. Οποτε έχετε λίγο χρόνο στη διάθεσή σας, φορέστε τα αθλητικά σας παπούτσια και περπατήστε όσο περισσότερο μπορείτε, π.χ. προς το πλησιέστερο πάρκο.
Διασκεδάστε τον θυμό σας
Σύμφωνα με αποτελέσματα ερευνών, η μεγάλη ένταση και ο θυμός σχετίζονται με την πρόκληση καρδιακών επεισοδίων, ενώ οι ευέξαπτοι άνθρωποι, οι οποίοι χάνουν την ψυχραιμία τους με το παραμικρό, κινδυνεύουν έως και τρεις φορές περισσότερο από το σύνδρομο της «ραγισμένης καρδιάς». Πρόσφατη μελέτη επίσης από το Πανεπιστήμιο του Michigan έδειξε ότι ο καβγάς με τον σύντροφο μπορεί να αυξήσει σε ποσοστό 34% τον κίνδυνο του συνδρόμου. Μάθετε λοιπόν να ρίχνετε λίγο νερό στο κρασί των προσωπικών σας σχέσεων. Και ακόμα, αν το πρόβλημα βρίσκεται στο εργασιακό σας περιβάλλον, σκεφτείτε μήπως η δουλειά που κάνετε δεν είναι η κατάλληλη για σας. Ποτέ δεν είναι αργά για αλλαγές αν πρόκειται να καταρρεύσετε από εξουθένωση.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Κωνσταντίνο Τσιούφη, καθηγητή Καρδιολογίας στην Α΄ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική και πρόεδρο της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας.
