Τσουκνίδα: Η αγαπημένη «πανάκεια» του Ιπποκράτη

Η τσουκνίδα ανήκει στην οικογένεια Urticaceae (Κνιδοειδή).

Το λατινικό όνομα
urtica δόθηκε από τον Πλίνιο λόγω του καψίματος που ένιωθε κανείς με το άγγιγμα της (urere = καίω). Φύεται σε ακαλλιέργητα χέρσα εδάφη πλούσια σε άζωτο. Φυτρώνει με τα πρωτοβρόχια του Οκτωβρίου και διατηρείται τρυφερή ως τον Απρίλιο-Μάιο που αρχίζει η ανθοφορία.

Είναι ποώδες φυτό με χαρακτηριστικό τις κνιδώδεις τρίχες που βρίσκονται πάνω στον βλαστό και τα φύλλα και τις σκληρές ίνες του βλαστού και των μίσχων που χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα ως κλωστικές.

Διατροφή – Πως χρησιμοποιείται

Όπως και πολλά άλλα χόρτα, η τσουκνίδα ήταν ένα θρεπτικό φαγητό, σε εποχές φτώχειας και πολέμων. Δεν κοστίζει, αφθονεί στους αγρούς και υπάρχουν πολλοί γευστικοί τρόποι παρασκευής της.

Τα φύλλα της τσουκνίδας συλλέγονται για την μαγειρική μέχρι την περίοδο της ανθοφορίας, έτσι ώστε να είναι τρυφερά. Χρησιμοποιούνται είτε στο φαγητό μαζί με πλιγούρι, είτε ως σαλάτα αφού πρώτα τα ζεματάμε σε βραστό νερό.
Οι νοικοκυρές την ετοιμάζουν βραστή, με αγνό παρθένο ελαιόλαδο και λεμόνι, την χρησιμοποιούν σε σούπες, σε πίτες και κρητικά καλλιτσούνια, την προσθέτουν στα τσιγαριαστά χόρτα ή παρασκευάζουν πομάδα (πέστο) με ελαιόλαδο.
Μια ακόμα χρήση τους είναι ως κρέμα την οποία στην ποντιακή παράδοση τρώγανε στις νηστείες και το ονόμαζαν «Κιντέατα». Ζεματούσαν την τσουκνίδα την έλιωναν με σκόρδο και με το νερό της, την έβραζαν με λίγο αλεύρι.

Η τσουκνίδα μπορεί να καταναλωθεί και ως αφέψημα.

Βράζοντας μερικά ξερά φύλλα σε νερό, έχετε ένα φάρμακο για το κρύωμα και τον βήχα, την αλλεργική ρινίτιδα, την υπέρταση, την αρθρίτιδα και διάφορες παθήσεις του πεπτικού συστήματος.
Περιέχει
Από βιταμίνες:
Βιταμίνη Α (πιο πολύ από το καρότο),
Βιταμίνη Β1,
Βιταμίνη Β2,
Βιταμίνη Β3 και
Βιταμίνη Β5,
Βιταμίνη Κ,
Βιταμίνη Ε,
πολύ βιταμίνη C.
Επίσης είναι καλή πηγή
ασβεστίου,
σιδήρου,
φυλλικού οξέος,
καλίου,
μαγγανίου,
μαγνησίου,
φωσφόρου,
σεληνίου και
ψευδάργυρου και πολλά άλλα σημαντικά ιχνοστοιχεία.
Τα φύλλα της περιέχουν μυρμηκικό οξύ, χλωροφύλλη, σεροτονίνη,ακετυλοχολίνη, γλυκοκινόνες, και τανίνες.

Ιδιότητες

Ο ίδιος ο πατέρας της ιατρικής ο Ιπποκράτης την είχε χαρακτηρίσει πριν από 2500 χρόνια, «πανάκεια» δηλαδή την είχε εντάξει στα φυτά που κάνουν για όλες τις ασθένειες. Και είναι γεγονός ότι η τσουκνίδα πέρα από τις ευεργετικές της ιδιότητες δεν προκαλεί καμία παρενέργεια.
Ποια βότανα προτιμούσε ο Ιπποκράτης
Δικαίως μπορεί να θεωρηθεί σαν ένα φαρμακευτικό φυτό.
Έχει στυπτικές, διουρητικές και τονωτικές ιδιότητες, ελέγχει τις αιμορραγίες, καθαρίζει τον οργανισμό από τις τοξίνες, αυξάνει την αιμογλομπίνη, τονώνει τοκυκλοφορικό σύστημα και χαμηλώνει την πίεση και τα επίπεδα σακχάρου του αίματος. Διεγείρει τη λειτουργία του παγκρέατος.

Αναιμία

Η τσουκνίδα βοηθάει και στους ασθενείς που πάσχουν από αναιμία. Καταναλώνουμε έως 2 κούπες τσάι ή χυμό τσουκνίδας καθημερινά για 15 ημέρες. Η απουσία οξαλικού οξέος, την κάνει κατάλληλη για άτομα που πάσχουν από αναιμία, γιατί χωρίς το οξαλικό απορροφάται μεγαλύτερη ποσότητα σιδήρου.
Επιπλέον, η μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνη C, βοηθά στην ακόμα καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου.
Οξαλικό οξύ: Αιτία ασθενειών και πως να το αποφύγουμε
Αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας. Τροφές με σίδηρο. Ο ρόλος της βιταμίνης C.
Έχει βρεθεί ότι έχει αντισπασμωδική δράση, σε περιπτώσεις ρευματισμών ήισχιαλγίας.

Επιπλέον, η τσουκνίδα έχει διουρητική δράση και προάγει την καλή λειτουργία των νεφρών.

Μπορεί επίσης να βοηθήσει στην αποβολή πετρών από αυτά ή να θεραπεύσει τις ουρολοιμώξεις και την υπερπλασία του προστάτη, αν είναι σε αρχικό στάδιο.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και την αντιμετώπιση της οξείας ή χρόνιας νεφρίτιδας, του ίκτερου, παθήσεων της χολής, του έλκους του στομάχου,βρογχικών παθήσεων και χρόνιων διαρροιών ή δυσκοιλιότητας.

Η κατανάλωσή της μπορεί να ωφελήσει ιδιαίτερα την γυναίκα, αφού βοηθά στις διαταραχές της έμμηνου ρύσεως και στο σταμάτημα της αιμορραγίας μετά τον τοκετό.

Πόνος και Φλεγμονή

Η τσουκνίδα χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες για την μείωση του πόνου και της φλεγμονής που σχετίζεται με τον τραυματισμό ή από ασθένεια. Με εξωτερική χρήση, ανακουφίζει τους ασθενείς που πάσχουν από αρθρίτιδα, ποδάγρα, νευραλγίες, τενοντίτιδες, ισχιαλγία και γενικότερα πόνους των αρθρώσεων.
Οι ασθενείς με αρθρίτιδα, ινομυαλγία, ασθενείς με λύκο και άλλες αυτοάνοσες διαταραχές και ασθένειες που σχετίζονται με πόνο μπορούν να ωφεληθούν από τη χρήση τσουκνίδας. Το τσάι τσουκνίδας μπορεί να εφαρμοστεί στο δέρμα και να ανακουφίσει από μυϊκούς πόνους και πόνους στις αρθρώσεις.
Τέλος, στο πλαίσιο της γενικής τόνωσης του ανθρώπινου οργανισμού, θεωρείται ότι ενισχύει τη σεξουαλική λειτουργία. Επίσης μπορεί να βοηθήσει στην επούλωση των πληγών, εγκαυμάτων, στα τσιμπήματα των εντόμων, στο έκζεμακαι στις αιμορροΐδες.
Αιμορροΐδες

Η τσουκνίδα λόγω των στυπτικών ιδιοτήτων της μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της διόγκωσης των αιμορροΐδων. Λόγω των στυπτικών ιδιοτήτων της μπορεί να σταματήσει την αιμορραγία από μικροτραυματισμούς στο δέρμα.
Η τσουκνίδα για αυτούς που ξέρουν, είναι ένα από τα πιο θρεπτικά και θεραπευτικά φυτά
που συναντάμε στην ελληνική ύπαιθρο. Στην αρχαιότητα έχαιρε μεγάλης αναγνώρισης από τους γιατρούς της εποχής. Ο Διοσκουρίδης και ο Ιπποκράτης οι οποίοι την κατέγραψαν, την χρησιμοποιούσαν για την αντιμετώπιση και την ανακούφιση πολλών συμπτωμάτων και ασθενειών.

Ο Ιπποκράτης σε ειδική συγγραφή βιβλίων με βάση τα βότανα και τα οφέλη τους ανέφερε 60 διαφορετικές φυσικές θεραπείες για διάφορες ασθένειες με βάση το φυτό αυτό, ενώ ο Γαληνός την συνιστούσε ως διουρητικό και καθαρτικό.

Για φαρμακευτικούς λόγους χρησιμοποιούνται τα φύλλα, τα άνθη και οι ρίζες της.

Η τσουκνίδα γίνεται ρόφημα, το οποίο είναι τονωτικό και αντιφλεγμονώδες και χάρη στις διουρητικές ιδιότητες που έχει, βοηθάει στην καταπολέμηση τηςκυτταρίτιδας!
Επίσης έχει υψηλή περιεκτικότητα σε σεροτόνινη και ακετυλοχολίνη. Αυτές οι δύο ουσίες είναι φυσικά κατασταλτικά της όρεξης και βοηθάνε στην απώλεια βάρους!
Με την καθημερινή κατανάλωση ροφήματος τσουκνίδας σε συνδυασμό μεάσκηση, το σώμα μας θα ξανανιώσει και γενικά η διάθεση μας θα γίνει πιο φρέσκια.
Μόλις μισή ώρα καθημερινό, γρήγορο περπάτημα, αλλάζει την ζωή μας
Αυτό το φυτό είναι μια από τις πλουσιότερες πηγές χλωροφύλλης αλλά και πλούσια σε ιώδιο! Δηλαδή ένα βότανο ευεργετικό και για τον θυρεοειδή αδένα.

Οστεοπόρωση

Μια κατάσταση στην οποία τα οστά γίνονται αδύναμα, εύθραυστα καθιστώντας ευάλωτα σε κατάγματα. Η οστεοπόρωση επιδεινώνεται με την ηλικία και μπορεί να προκαλέσει πόνο στην πλάτη, κύφωση και απώλεια ύψους. Η επιστημονική έρευνα υποστηρίζει ότι η τσουκνίδα βοηθάει στην ενίσχυση των οστών χάρη σε ορισμένες βιταμίνες που περιέχονται στην τσουκνίδα.

Συνεχίζουμε με αυτό το θαυματουργό φυτό.

Τα φύλλα της είναι πηγή ισταμίνης, η οποία συμβάλλει στην μείωση και ένταση των συμπτωμάτων οποιασδήποτε αλλεργικής αντίδρασης του οργανισμού μας, όπως αλλεργικής ρινίτιδας η άσθματος.
Στην Τσουκνίδα έχουν ανακαλυφθεί δραστικές βιολογικές ουσίες παρόμοιες με τις θηλυκές ορμόνες των γυναικών, γι’ αυτό η Τσουκνίδα αποδεικνύεται ένα από τα καλύτερα φυσικά μέσα για τις γυναικολογικές ασθένειες, όπως: διαταραχές των έμμηνων, αιμορραγίες μετά τον τοκετό, λευκόρροια κ.ά.
Ο φρέσκος χυμός της Τσουκνίδας κατεβάζει το σάκχαρο του αίματος, χάρη στο περιεχόμενο της σε “σεκρετίνη”, η οποία διεγείρει την λειτουργία του πάγκρεας.
Ακόμα, ανακουφίζει το αίσθημα του πόνου, του φόβου και βοηθάει στη ρύθμιση της αϋπνίας.
Επίσης κάνει τα μαλλιά πιο φωτεινά και το δέρμα να φαίνεται σαφώς πιο υγιές από πριν. Είναι η ιδανική τροφή ή ρόφημα για γυναίκες που θηλάζουν, διότι συμβάλει στον εμπλουτισμό του μητρικού γάλακτος με θρεπτικά συστατικά.

Ιδιότητες συνοπτικά

Αντιδιαβητικό.
Διουρητικό. Διαλύει το ουρικό οξύ, είναι πολύτιμο σε κυστίτιδα, πέτρες στα νεφρά, πέτρες στη χολή αλλά και κατά της βραδινής ενούρησης.
Αιμοστατικό. Για αιμορραγίες, αιμοπτύσεις, μητρορραγία, αιματουρία, αιμοφιλία, ρινορραγία.
Αντιαναιμικό, τονωτικό.
Καθαρτικό.
Στυπτικό (π.χ. κατά των αιμορροΐδων).
Γαλακταγωγό.
Αγγειοσυσταλτικό.
Αντιρρευματικό. Για αρθριτικά, ισχιαλγία, χρόνιους ρευματισμούς.
Αντιδιαρροϊκό. Για διάρροιες, εντερίτιδα.
Σπασμολυτικό.
Αφροδισιακό.

Χρήσεις

-Το ρόφημα των φύλλων, αλλά και τα φρέσκα φύλλα με μέλι παρουσιάζουν καλή αποχρεμπτική δράση στο βήχα, βρογχίτιδα, δύσπνοια, πνευμονία, φυματίωση και σε περιπτώσεις αιμοπτησίας.
-Κρασί φύλλων Τσουκνίδας (1:3) παίρνεται από 1 κουτάλι φαγ. για τον βήχα, βρογχίτιδα και πλευρίτιδα.
Τα φαρμακευτικά κρασιά των αρχαίων Ελλήνων
-Έγχυμα και χυμός του φυτού δρα σαν ηρεμιστικό μέσο στις νευρικές διαταραχές, επιληψία, υστερία και σπασμούς.
-Στις αιμορραγίες από την μύτη τοποθετείται στην μύτη μια γάζα μουσκεμένη με τον φρέσκο χυμό του φυτού.
-Σε περιπτώσεις κατακράτησης υγρών σαν ισχυρό διουρητικό μέσο συνιστάται να πίνεται αφέψημα φύλλων με μέλι.
-Σε περιπτώσεις κακοηθών εξογκωμάτων συνιστάται να γίνονται πλύσεις με το αφέψημα των φύλλων, ρίζας, φρέσκου χυμού και να παίρνεται εσωτερικά. Συνδυάζεται πιο καλά γι αυτό το σκοπό αφέψημα ριζών Τσουκνίδας με έγχυμα Χελιδονιού, 3 φορές την ημέρα μετά από το φαγητό.
-Οι βρασμένοι σπόροι τσουκνίδας κάνουν καλό στο συκώτι στη χολή, στηναρτηριοσκλήρυνση, βοηθούν στη δυσκοιλιότητα γιατί λειτουργούν και σαν καθαρτικό. Επίσης όταν πονάει το στομάχι μας από γαστρίτιδα ή από υπερέκκριση πεπτικών υγρών το αφέψημα αυτό βοηθάει και ανακουφίζει.
Έκζεμα

Η τσουκνίδα όταν εφαρμόζεται τοπικά είτε ως αφέψημα είτε ως λάδι σκέτο ή σε αλοιφή βοηθάει στην ανακούφιση από τον κνησμό και στην ενίσχυση της πάσχουσας περιοχής.

Για τις ασθένειες του δέρματος φαγούρα, έκζεμα και σπυριά με αφέψημα των ριζών γίνονται κομπρέσες και μπάνια. Είναι ειδικό ίαμα για το παιδικό έκζεμα και ωφελεί σε όλες τις μορφές αυτής της πάθησης, ιδιαίτερα στο νευρικό έκζεμα σε συνδυασμό με τη σκροφουλάρια και το άρκτιο. Το μείγμα γίνεται από ίσα μέρη βοτάνων και παρασκευάζεται ως έγχυμα.

-Ως καλλυντικό συνιστάται μάσκα προσώπου για βαθύ καθαρισμό κανονικού δέρματος.

Ακόμη ο ατμός της χρησιμοποιείται για βαθύ καθαρισμό του προσώπου.

Μαλλιά  

Είναι, ακόμη ιδανική για τα μαλλιά, στα οποία δίνει λάμψη και βελτιώνει την ανάπτυξή τους. Παραδοσιακά οι βοτανολόγοι πιστεύουν ότι η τσουκνίδα μπορεί να αποκαταστήσει το φυσικό χρώμα των μαλλιών κι αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον για άτομα με γκρίζα μαλλιά.
Οι πλύσεις των μαλλιών και ελαφρύ μασάζ με τονωτική λοσιόν που φτιάχνουμε από την ρίζα του φυτού σταματά την τριχόπτωση και την πιτυρίδα.
Για απλό έγχυμα τσουκνίδας ρίχνουμε σε ένα φλιτζάνι νερό 2-3 κουταλάκια του τσαγιού ξηρό βότανο το σκεπάζουμε και το αφήνουμε 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα από δύο κουταλιές της σούπας.

Νεφρική ανεπάρκεια

Η τσουκνίδα είναι ιδιαίτερα ευεργετική σε όσους πάσχουν από νεφρική ανεπάρκεια. Καταναλώνουμε μια κούπα τσάι ή χυμό τσουκνίδας κάθε πρωί μετά το ξύπνημα και για 30 ημέρες. Το βότανο ως άριστο διουρητικό βοηθά σε προβλήματα υδρωπικίας και νεφρολιθίασης.

Κατάπλασμα

Σε κατάπλασμα η τσουκνίδα χρησιμοποιείται για τις αρθρίτιδες, τους πόνους των αρθρώσεων, την ποδάγρα, τις εξαρθρώσεις, τις νευραλγίες, τις τενοντίτιδες και την ισχιαλγία. Βοηθά σε προβλήματα ήπατος, τη βρογχίτιδα και αυξάνει το γάλα στις γυναίκες που θηλάζουν.
Η τσουκνίδα συντελεί στην καλύτερη λειτουργία του μεταβολισμού και κατά συνέπεια στη διατήρηση του κανονικού βάρους. Τέλος δρα θετικά σε προβλήματα σεξουαλικής ανικανότητας σε άνδρες και γυναίκες και σε προβλήματα υπέρτασης.
Συγκεκριμένα για την υπέρταση, καταναλώνουμε μισή κούπα τσάι ή χυμό τσουκνίδας πριν από κάθε γεύμα.

Ακμή

Η τσουκνίδα μπορεί να βελτιώσει την υφή των ξηρών και λιπαρών επιδερμίδων. Καθαρίζει χωρίς να αφαιρεί τα φυσικά έλαια από το δέρμα καθιστώντας έτσι την τσουκνίδα ιδανική για την αντιμετώπιση της ακμής.
Ένα έγχυμα από τσουκνίδα ή φυσικά προϊόντα όπως σαπούνια που περιέχουν τσουκνίδα βοηθάει να καθαρίσει βαθιά τους πόρους και στην εξάλειψη των μικροβίων που συμβάλλουν στη δημιουργία σπυριών.

Σημείωση
Η τσουκνίδα βρίσκεται στους περισσότερους αγρούς, ειδικά σε μέρη που έχουν περάσει ζώα και έχει κοπριά, αφού αγαπά το άζωτο. Το μάζεμά της θέλει προσοχή, αφού τα οδοντωτά φύλλα της μάλλον προειδοποιούν ότι θα ακολουθήσει τσούξιμο/κάψιμο, ερεθισμός και πόνος σε όποιον την ακουμπήσει χωρίς τις απαραίτητες προφυλάξεις.
Οι καυστικές ιδιότητες της Τσουκνίδας οφείλονται σ΄ένα συνθετικό της χωρίς άζωτο (φορμικό οξύ), το οποίο είναι μη εξατμιστέο και ρετσινώδες, το οποίο προκαλεί κάψιμο και φαγούρα και όταν βρίσκεται σε πολύ μικρές ποσότητες.
Το στεγνό σκεύασμα, όπως και τα υγρά παρασκευάσματα που φτιάχνονται από το χλωρό φυτό αλλά με ζέσταμα δεν έχουν καυστικές ιδιότητες. Αυτές τις ιδιότητες τις διατηρούν τα αλκοολούχα παρασκευάσματα που φτιάχνονται από το φρέσκο φυτό (όταν αυτό μουσκεύει για αρκετό χρόνο σε οινόπνευμα).